Tíminn - 11.05.1996, Blaðsíða 5

Laugardagur 11 maí 1996
«'•1
|| á;
NllNlÍÉiÍ^ . m
i 11 V
u
r 4
Jón Kristjánsson:
Stjórnmál á vordögum
Þaö er gott aö koma út á morgnana þessa
dagana og teyga aö sér vorloftiö, hreint og
rakt. Gróöurinn þýtur upp og græni litur-
inn breiöist yfir trjágróöur og grasflatir og
fyrr en varir er komiö sumar.
í stjórnmálum er nokkur hiti ekki síöur
en úti, og þessa dagana er þrátefli á Alþingi.
Nú stendur þaö um frumvarpiö um réttindi
og skyldur opinberra starfsmanna. Nokkur
frumvörp bíöa afgreiöslu sem ætlunin er aö
ljúka áöur en Alþingi er frestaö. Þar má
nefna þetta umdeilda frumvarp ásamt
frumvarpinu um vinnulöggjöfina. Einnig
bíöur afgreiöslu frumvarp um fjármagns-
tekjuskatt, en þaö er umdeilt stórmál. Þá
bíður frumvarp um formbreytingu á Póst-
og símamálastofnun í hlutafélag og fjöl-
mörg önnur mál sem of langt yrði upp að
telja. Það er alveg ljóst aö upphafleg starfs-
áætlun um að ljúka þingstörfum 15. maí
stenst ekki. Þaö er ekki einsdæmi og reynd-
ar hefur það sjaldnast verið svo að Alþingi
hafi lokið störfum samkvæmt áætlun um
lokadag.
Ég ætla ekkert aö spá um það hvenær Al-
þingi lýkur. Þráteflið nú birtist í því aö
stjórnarandstaðan hefur almenna þátttöku
í umræöum og talar hver maður frá einni
og hálfri klukkustund upp í þrjár stundir.
Þetta eru þekkt vinnubrögð sem ég ætla
ekki að hafa fleiri orö um aö þessu sinni.
Forsetakosningar
Nú fer að líða aö því aö framboðsfrestur
til forsetakosninga renni út. Nýjustu fréttir
af þeim vígstöðvum eru að Jón Baldvin
Hannibalsson muni gefa kost á sér til starf-
ans. Skoöanakannanir sýna gífurlegt fylgi
Ólafs Ragnars Grímssonar, en að sama
skapi litla hreyfingu hjá öðrum frambjóð-
endum. Ef Jón Baldvin gefur kost á sér, sem
miklar líkur eru til eftir því sem sagt er,
mun hann verða aö ráðast á vegg fylgis-
manna Ólafs Ragnars og afla sér fylgis frá
þeim óákveðnu. Ég hef trú á því að þetta
yröi mikill slagur sem varla gengur hljóða-
laust fyir sig. Ef af framboöi Jóns verður eru
komnir fram á sviðið tveir af þekktustu og
umdeildustu stjórnmálamönnum lands-
ins, báðir vanir og vígfimir í besta lagi, og
leita eftir því aö veröa sameiningartákn
þjóöarinnar. Ég hygg aö þessi bardagi muni
veröa uppspretta frétta og varla veður
hann leiðinlegur fyrir þá sem hafa gaman
af því aö fylgjast með og taka þátt í slíkri
stemmningu sem kosningabarátta er.
Ég tel mark takandi á skoöanakönnun-
um og byggi það á reynslu minni af þátt-
töku í stjórnmálum og kosningabaráttu
um árabil og athugunum sem við sem er-
um á þessum vettvangi gerum á þeim.
Samkvæmt nýjustu niðurstöðum er ljóst
að þjóðin hefur alveg horfið frá því sem var
svo ofarlega á baugi fyrr á tíð, að ekki megi
vera stjórnmálamaður í embætti forseta ís-
lands. Þátttaka Ólafs Ragnars í stjórnmál-
um, jafnvel þótt hann
gangi beint út úr slagn-
um á Alþingi, meö svolít-
illi málhvíld eftir ára-
mótin, virðist ekki vera
honum fjötur um fót.
Eins og ég hef getið
um áður á þessum vett-
vangi finnst mér ólíklegt
að Alþingi sitji þegar
kosningabarátta í for-
setakosningum er komin á lokastig. Á því
eru engir tæknilegir vankantar, en hefð
hefur verið fyrir því að gefa kosningum
hvaða eðlis sem þær eru rúm í þjóðfélags-
umræðunni.
Batnandi efnahagshorfur
Ef vikið er að almennum efnahagshorf-
um þessa vordaga er ástæða til bjartsýni ef
rétt er á haldiö. Ýmsir þættir í efnahags- og
atvinnuþróuninni eru jákvæöir. Þjóðhags-
stofnun spáir þvt að þjóðartekjur á árinu
1996 vaxi um 3,2% sem eru mikil umskipti
frá því sem áður var. Nýjustu spár frá stofn-
uninni um fjölgun starfa eru þær að ný
störf á árinu 1996 geti orðið um 3000. At-
vinnuleysi á fyrsta ársfjórðungi þessa árs er
1,1% lægra en á sama tíma árið áður. Vext-
ir hafa farið lækkandi að undanförnu. Spáð
er að verðbólga verði innan við 2% á þessu
ári. Afkoma fyrirtækja sem nú eru að birta
ársreikninga sína hefur farið mjög batn-
andi. Útlit er á því aö hægt veröi að auka
fiskveiðiheimildir í þorski í haust. Samið
hefur verið um síldveiðar úr norsk-íslenska
síldarstofninum sem gefur færi á meiri
verðmætasköpun en áður var. Iðnaðar-
framleiðsla hefur farið vaxandi og útflutn-
ingsverðmæti iðnaðarvara hefur aukist.
Það lítur út fyrir mjög gott ár í ferða-
mennsku eftir því sem bókanir gefa til
kynna.
Að halda í horfinu
Það er gífurlega mikilvægt nú að halda
þessum hagstæbu skilyrbum en þau byggj-
ast á því fyrst og fremst að verðbólga hald-
ist í skefjum og gengi sé stöðugt. Upp-
sveifla í iðnaöi og áframhaldandi fjölgun
ferðamanna byggist ekki síst á þessu. Við
þessar aðstæður er einnig afar mikilvægt að
_______________ veltuaukningin í þjóðfé-
laginu og auknar tekjur
ríkissjóðs af hennar
völdum nýtist til þess að
ná niður halla ríkissjóðs
og og lækka opinberar
<1 nf.,i skuldir. Það hefur gífur-
m 31CT n I leg áhrif efnahagslega og
styrkir stobir velferðar-
_______________ kerfisins í landinu. Ekk-
ert er því eins hættulegt
eins og sá halli sem hefur verið á ríkissjóði
í rúman áratug. Nú er tækifærið til þess að
snúa við á þessari braut. Ef það verður ekki
gert nú við þær aðstæður sem hafa skapast
getur liðið langur tími áður en halla ríkis-
sjóðs verður náb niður og meiri hætta verð-
ur á því ab vaxtagreiöslur og skuldasöfnun
ríkisins komist á það stig ab gripiö verði til
örþrifaráða og ekki gætt að þeirri þjónustu
sem ríkið þarf að veita fólkinu í landinu.
Menn
Söngurinn um svikin loforö
Við framsóknarmenn höfum gengið í
það verk ab halda útgjöldum ríkissjóðs í
skefjum, og það hefur kostað mikil átök.
Það hefur einnig kostað það ab ekki hefur
verið kostur á að sinna mörgum þörfum
verkefnum jafnt í framkvæmdum sem í
velferðarkerfinu. Það hefur þurft að hægja
á útgjaldaaukningu í heilbrigðis- og trygg-
ingakerfinu. Stjórnarandstaðan á Alþingi
hefur gert að okkur harða hríð fyrir þetta
og telur þetta brjóta í bága vib þab sem við
sögðum fyrir kosningar. Ótal ræður hafa
verið haldnar um þetta á Alþingi í vetur.
Það er rétt að við framsóknarmenn geng-
um til kosninga undir stefnuskrá sem vakti
athygli. Hins vegar er það einber misskiln-
ingur hjá ýmsum stjórnarandstöðuþing-
mönnum að þær umbætur sem boðaðar
voru í stefnuskrá okkar ættu að byggjast á
erlendum eða innlendum lántökum og
hallarekstri ríkissjóðs. Aukning þjóðar-
tekna og jafnvægi í ríkisfjármálum var
grundvöllurinn að öllum okkar áformum
enda voru þau markmið skýrt tekin fram í
kosningastefnuskránni og í stjórnarsátt-
mála ríkisstjórnarinnar. Engar raunhæfar
og varanlegar umbætur geta átt sér stað
hvorki í opinberum framkvæmdum né á
sviði velferðarmála nema þær séu byggðar
á traustum grunni stöðugleika í þjóðfélag-
inu og jafnvægis í fjármálum ríkissjóðs.
Margt bendir til þess að þær aðstæður séu
að skapast. Ég sit því aldeilis ódeigur undir
söng stjórnarandstöbunnar um svikin lof-
orð, því að þar er hallað réttu máli.
Forsenda kjarabóta
Aukning framleiðslu og vaxandi þjóðar-
tekjur verða einnig ab standa undir kjara-
bótum og er rétt að hafa það í huga þegar
samningar verða lausir um næstu áramót.
Reynt hefur verið að blanda saman þeim
frumvörpum sem nú eru í meöförum Al-
þingis og möguleikum á kjarabótum. Það
er alls ekki verið að taka af launafólki
möguleikana til þess að semja um kaup og
kjör. Hins vegar er kveðiö á um viðræbu-
áætlun og almennari þátttöku launafólks í
ákvörðunum um vinnustöðvanir. Þetta eru
lykilatriðin í þeim breytingum sem eru til
umræðu um breyttar samskiptareglur á
vinnumarkabi.
Launafólk í landinu hlýtur að gera tilkall
til síns hluta af efnahagsbatanum. Þess
vegna er afar mikilvægt ef kjarabætur eiga
ab vera varanlegar að treysta grunninn,
stöðugt verðlag og bætta afkomu fyrirtækj-
anna í landinu sem borga fólki kaup. Þótt
samningar síðustu ára hafi verið þríhliða
milli vinnuveitenda, launþega og ríkis-
valdsins er grundvöllurinn samningar
hinna fyrrnefndu. Ríkisvaldið hefur síðan
greitt fyrir samningum með ýmsum að-
gerðum. Til þess að ríkissjóður sé fær um
slíkt án þess að grípa til lántöku eða aukins
hallareksturs ber brýna nauösyn til þess að
halda vel á ríkisfjármálum. Þab er ein for-
sendan fyrir bættum kjörum í landinu.