Tíminn - 22.06.1996, Blaðsíða 5

Laugardagur 22. júní 1996
5
Frá hátíbahöldum á Hólmavík 17. júní.
Tímamynd Stefán Císlason
Jón Kristjánsson:
Máttur skoðanakannana —
forsetakjör — sameiningarmál
í þessari viku bar það til tíöinda í forseta-
slagnum að Guðrún Pétursdóttir dró
framboð sitt til baka. Þetta er ný staða
sem ekki hefur komið upp áður. Akvörð-
un Guðrúnar skil ég mjög vel. Staða
hennar í skoðanakönnunum var slík að
ekkert nema kraftaverk hefði getað snúið
hjólinu henni í hag á einni viku. Það er
annað en gamanmál að slást við slíkar
aðstæður og kosta miklu til, bæði vinnu
og fjármunum. Ákvörðun sem þessi hlýt-
ur að vera erfið, en hún sýnir raunsætt
mat.
Máttur skoðanakannana
Þetta atvik sýnir mjög ljóslega hver mátt-
ur skobanakannana er orðinn. Þær em
orðnar fræöigrein og afar áhrifamiklar og
stýra miklu fleiru í stjórnmálum og við-
sldptum en opinberað er. Fyrirtæki láta
gera skoðanakannanir eða kaupa spurning-
ar um allt milli himins og jarðar. Ég hef
lent í því ab vera yfirheyrður drykklanga
stund símleiöis um tilteknar tegundir af
megrunarmat, musli, kornflexi og fleiru
þess háttar. Af niðurstöðunum eru dregnar
ályktanir um áherslur í sölu og þjónustu.
Þab dettur ekki nokkmm manni í hug nú-
orðið annað en að skoðanakannanir séu
marktækar. Ábur var þessu ekki svo farið.
Ég man eftir því að stjórnmálamenn
reyndu að leiða þær hjá sér sem óþægilega
vitleysu. Fyrstu árin mín á þingi sáu enn
dagsins ljós tillögur um að setja þessum
könnunum þröngar skorður. Ég held að
skobanakannanir séu löngu komnar til ab
vera og þessi umræða er ab mestu hljóbn-
ub. Frambjóðendur verða að læra ab lifa
með þeim.
Skoðanakannanir og for-
setakosningar
Það er ljóst að kannanir gefa mjög
skýra mynd í forsetakosningunum. Þar
stendur frambjóðandinn einn gagnvart
þjóðinni. Þar eru engin kjördæmi, engir
stjórnmálaflokkar eða ------------
staðbundnar abstæður
sem hafa áhrif. Spurn-
ingin er: Viltu þessa per-
sónu eða hina? Það er
ekkert smámál ab bæta
vib sig 20-30% fylgi hjá
þjóbinni í slíkum slag.
Þetta hefur Guðrún Pét-
ursdóttir séð og tekið
þessa staðreynd alvar-
lega.
Menn
Ný álitamál
Þetta dæmi vekur upp nýjar spurning-
ar varðandi kosningalögin og kallar á
umræðu um álitamál lögfræðilegs eðlis,
sem ekki er tekiö á í núgildandi lögum.
Getur frambjóbandi dregið sig til baka án
þess að nokkrar reglur gildi um þá
ákvörðun? Er hægt að gera slíkt allar göt-
ur fram að kjördegi? Hvað ef aðeins tveir
eru í framboði? Hvab um hinar breyttu
forsendur sem skapast við slíkar ákvarb-
anir?
Allt þetta þarfnast umræðu. Tilkoma
nýrra aðferba vib mælingar fylgis, sem
þróast ár frá ári — í raun ný upplýsinga-
tækni — kallar á athugun á þeim kafla
kosningalaganna sem tekur á þessum
spurningum og fleirum sem vakna.
Þab er lífsreynsla fyrir þá, sem hafa lif-
að og hrærst í kosningum í tvo áratugi,
að horfa á einar kosningar án þess að
taka þátt í baráttu einstakra frambjóð-
enda. Ég verð ab viðurkenna að þrátt fyr-
ir áhuga á málefninu hafa kynningar
frambjóðenda farið í miklum mæli fram-
hjá mér. Hins vegar hef ég heyrt sumt,
-------------- ásamt umfjöllun fjöl-
miðla, og ég hef rennt
augum yfir blaðagrein-
ar um þetta mál.
am Stundum virkar þessi
umfjöllun á mann eins
IHðlpfní og absúrdleikrit. Þras
maicim um trúarskoðanir Ólafs
Ragnars, ásamt því
---------------- hvort hurð á flugvél
Péturs Hafstein hafi
opnast um fimm eða sjö sentímetra. Ég
er með þessu ekki að halda því fram að
allar umræbur hafi verið með þessum
hætti.
Hlutverk forsetans hér heima og er-
lendis hefurverið til umræðu í kosninga-
baráttunni. Ég hef áður lýst því yfir að ég
tel embætti forseta íslands vera í farsæl-
um farvegi nú og næsta forseta hafa gott
veganesti og fyrirmynd í starfi fyrirrenn-
ara sinna. Ekki fleiri orð um þab að sinni.
Sameining eða sumarást
Nú í sumarblíðunni heyrast fréttir af
því ab Margrét Frímannsdóttir sé búin að
skrifa bréf til stjórnarandstööuflokkanna
og bjóða upp á viðræður um sameigin-
lega afstöðu í ýmsum málum. Morgunút-
varpið er byrjað að leiða foringja stjórn-
arandstöðunnar saman í viðræður um
sameiningarmál. Þetta virbist ætla ab
verða sumarsinfónía enn á ný, því að fyr-
ir ári var þessi umræða í hámarki í þing-
hléinu. Þab kom auðvitað ekkert út úr
henni og samstaða stjórnarandstöðunn-
ar var ekkert meiri á síbasta þingi en áður
hefur verið.
Þess er tæpast að vænta að nokkur
breyting verbi þar á í sumar, þótt viðræð-
ur verði í gangi. Það er nú þannig í
stjórnarandstöðunni að þar vegur hver
annan í góðsemi, eins og segir í kvæði
Gríms Thomsen. Alþýðublaðið, málgagn
Alþýbuflokksins, hefur lagt sig í fram-
króka um að hrekkja formann Alþýðu-
bandalagsins á allar lundir í skrifum sín-
um. Tæpast er það góður grunnur fyrir
samstarfi og samruna flokkanna.
Kristinn H. Gunnarsson, þingmaður
Alþýðubandalagsins, hefur ásakað
stjórnarandstöðuna fyrir stefnuleysi. Al-
þýðublaðiö hefur sýnt mikla velþóknun
á málflutningi Kristins og hefur dregið
hann mjög fram. Þótt Alþýðublaðið sé
ekki með stærstu fjölmiðlum landsins,
leggur það orð inn í stjórnmálabaráttuna
og er trútt málgagn Alþýðuflokksins. Ég
hef einhvern veginn á tilfinningunni að
það hafi ekkert breyst í samskiptum þess-
ara flokka. Tortryggnin er sú sama og áð-
ur, þannig að samruni verður tæpast
meira en sumarást.
Hvab Þjóðvaka varðar, þá hefur Hjör-
leifur Guttormsson lýst því yfir í viðtali
vib Tímann að sá flokkur sé vegna eigin
vandræða ákafur í að sameinast öbrum
stjórnarandstööuflokkum. Þetta er hár-
rétt skilgreining hjá Hjörleifi, og reikna
má með ab Jóhanna og hennar lið taki
þátt í ástafari sumarsins með öbrum for-
ingjum stjórnarandstöðunnar. ■