Morgunblaðið - 02.01.2006, Blaðsíða 10

10 MÁNUDAGUR 2. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Munið að slökkva
á kertunum
Slökkvilið
Höfuðborgarsvæðisins
Útikerti eru oft staðsett þannig að hætta
er á að yngri kynslóðin rekist í þau og að
yfirhafnir sláist í loga þeirra
á morgun
Umræðan

Daglegt
málþing þjóðarinnar
94 SJÚKLINGAR, sem lokið hafa
meðferð á Landspítala – háskóla-
sjúkrahúsi, eru enn inniliggjandi eða
rúmlega 11% allra legusjúklinga sem
liggja að jafnaði inni á sjúkrahúsinu.
Kynjaskiptingin er jöfn, 47 karlar og
47 konur. Samtals hefur þessi hópur
legið inni í um 12.000 daga að lokinni
meðferð. Flestir eru aldraðir og bíða
eftir hjúkrunarheimili eða 75 manns
en yngri einstaklingar eru á annan
tug og bíða eftir búsetuúrræði á veg-
um svæðisskrifstofa. Af þeim sem eru
aldraðir er um þriðjungur á lyflækn-
inga- og handlækningasviðum, en
tveir þriðju á öldrunarsviði LSH.
Stærstur hluti aldraðra hafa heilabil-
unarsjúkdóm.
Í janúar 2003 biðu 174 sjúklingar á
LSH eftir úrræðum utan spítala. Í
byrjun árs 2004 var opnað nýtt hjúkr-
unarheimili fyrir aldraða á Vífilsstöð-
um með 50 rýmum og létti það nokk-
uð á biðlistum LSH. Í janúar 2005
biðu engu að síður 102 eftir úrræðum
og í september voru þeir 99 talsins.
Vegna þessa vanda hefur heilbrigð-
isráðuneytið á síðastliðnum árum
beitt sér fyrir 90% forgangi LSH að
tveimur hjúkrunarheimilum. Það hef-
ur létt stöðuna, en dugar ekki til og
slík stjórnunarúrræði af hálfu ráðu-
neytisins þarf að þróa áfram að mati
stjórnenda sjúkrahússins.
Rúm á bráðasjúkrahúsi eru
dýrari en á hjúkrunarheimili
Lega sjúklinga í bið á sjúkrahúsinu
hefur víðtæk áhrif að sögn Önnu Lilju
Gunnarsdóttur, framkvæmdastjóra
fjárreiðna og upplýsinga á LSH. Hún
þýðir í fyrsta lagi kostnaðarauka fyrir
samfélagið því kostnaður á legudag á
bráðasjúkrahúsi er meiri en á hjúkr-
unarheimili eða sambýli. Kostnaður
meðallegudags á LSH er a.m.k. 2–3
sinnum meiri en t.d. meðaldaggjald á
hjúkrunarheimili. Áætlaður kostnað-
ur hvers meðallegudags á LSH er 30–
50 þúsund kr. en meðaldaggjald á
hjúkrunarheimili er u.þ.b. 14 þúsund
kr. Anna Lilja vekur þó athygli á því
að sjúklingar sem lokið hafa meðferð
á LSH og bíða framhaldsúrræða leiði
til minni kostnaðar, þ.e. þeir þurfa
ekki á hátæknimeðferð sjúkrahússins
að halda. Má því ganga út frá því að
kostnaður vegna hvers sjúklings í bið
eftir varanlegri vistun utan LSH sé
um 16–20 þúsund á sólarhring.
Samkvæmt upplýsingum frá LSH
þarf rúmlega helmingur þessara
sjúklinga að bíða í meira en 90 daga á
stofnuninni að lokinni meðferð. Rík-
isendurskoðun segir í nýrri skýrslu
sinni um starfsemi LSH á árunum
1999–2004, að sé gengið út frá að með-
albiðtími biðsjúklinganna sé 90 dagar,
sem sé varlega áætlað miðað við raun-
tölur, sé kostnaður á hvern sjúkling á
bilinu 2,7–4,5 m.kr. Fyrir 94 sjúklinga
þýðir þetta því 254–423 m.kr.
Eiga rétt á annars
konar aðbúnaði
Þessi kostnaðarauki er þó ekki það
eina sem skiptir máli. Þetta veldur
einnig því að aðrir sjúklingar sem
þurfa á meðferð að halda komast ekki
inn á viðeigandi deild til meðferðar og
auk þess skapast vandamál við að
sjúklingar fái ekki rúm á stofu og
þurfa því að dvelja á göngum sjúkra-
hússins.
En sjúklingar sem bíða útskriftar
eiga auk þess rétt á annars konar að-
búnaði en þeir fá á sjúkrahúsinu.
„Sjúklingur sem hefur lokið meðferð
á náttúrlega ekki að vera mánuðum
saman á bráðasjúkrahúsi, það er ekki
góð þjónusta,“ segir Anna Lilja.
„Þessir einstaklingar eiga rétt á að
vera í heimilislegu umhverfi í ró og
næði.“
Ríkisendurskoðun telur lausn út-
skriftarvandans hljóta að felast í í
heildarstefnumótun fyrir heilbrigðis-
kerfið. Bendir hún í skýrslu sinni á að
eitt skref hafi verið stigið þegar 1
milljarði króna af söluandvirði Sím-
ans var ánafnað til að leysa búsetumál
geðfatlaðra haustið 2005.
Yngri sjúklingar bíða
að meðaltali í tæpt ár
Í nýlegri skýrslu LSH um útskrift-
arvanda sjúkrahússins kemur fram
að langflestir dagar í bið eru hjá
yngsta aldurshópnum. Í september
voru 17 biðsjúklingar yngri en 64 ára
og höfðu þeir samtals beðið í 5.285
daga eða að meðaltali 311 daga hver.
Þeir sem hafa næstflesta daga í bið er
aldurshópurinn 80–84 ára eða alls
2.686 sem gerir að meðaltali um 112
daga í bið. Aðrir hópar höfðu beðið
skemur. „Það er athyglisvert að þeir
sem bíða eru aðallega ungir karlmenn
og eldri konur,“ segir Anna Lilja.
Ungu karlarnir bíða flestir á geð-
sviðinu en eldri konurnar á öldrunar-
sviðinu.
Að sögn Önnu Lilju hefur staðan
lítið sem ekkert breyst frá því skýrsla
LSH um útskriftarvandann var gerð í
september. „Og ég held að hún muni
ekki breytast mikið á næstunni, ekki
fyrr en nýtt hjúkrunarheimili verður
opnað í Mörkinni árið 2007.“ Í apríl sl.
var opnuð hjúkrunardeild á Landa-
koti fyrir tíu einstaklinga sem bíða
hjúkrunarheimilis og hefur hún lík-
lega orðið til þess að sjúklingum sem
bíða framhaldsúrræða á skrá hefur
fækkað úr 102 í 94 á þessu ári.
Hjúkrunarheimilin
taki við fleirum
Anna Lilja segist vilja sjá hjúkr-
unarheimilin taka fleiri sjúklinga af
spítalanum en nú er. Aðeins um þriðj-
ungur innlagna á hjúkrunarheimili
séu sjúklingar af LSH.
„Ef fleiri sjúklingar af spítalanum
myndu hafa forgang á hjúkrunar-
heimilin myndi útskriftarvandinn
minnka.“ Ef ekki verður gripið til al-
mennra stjórnunaraðgerða af hálfu
heilbrigðisráðuneytis til þess að flýta
tilfærslu þeirra sem þurfa á varan-
legri vistun að halda, þá þarf nauð-
synlega að skilgreina 90% forgang að
því hjúkrunarheimili sem nú er á
teikniborðinu, en grípa til bráða-
birgðalausna í millitíðinni, að mati
Önnu Lilju.
Rúmanýting verði 90%
En horfa má á útskriftarvandann
frá enn öðrum sjónarhóli. „Ef við
myndum ná að útskrifa alla sjúklinga
sem lokið hafa meðferð á LSH þá
gætum við stórbætt þjónustu við
sjúklinga sem sækja þangað þjón-
ustu,“ segir Anna Lilja. „Nú er rúma-
nýting um það bil 100%. Það þýðir að
undir álagi þarf að leggja sjúklinga á
ganga til að taka við öllum þeim sem á
hverjum tíma þurfa á innlögn að
halda. Allir eru sammála því að slíkt
sé í raun óásættanlegt. Með því að
rúmanýting yrði að jafnaði um 90%
væri hægt að mæta álagstoppum án
þess að til gangainnlagna kæmi. Þessi
ráðstöfun myndi auk þess hámarka
líkur á því að hver sjúklingur geti
lagst á sína kjördeild, það er þá deild
sem best mætir þörfum hans eða
hennar, en við núverandi aðstæður
kemur alloft fyrir að sjúklingar þurfi
að leggjast á aðrar deildir en best
þykir henta. Núverandi stærð LSH
ber ekki biðtíma þeirra sem lokið hafa
meðferð, þar sem það leiðir til veru-
legra þrenginga. Það væri því eitt af
stærstu hagsmunamálum sjúklinga
og starfsfólks LSH að þessi vandi yrði
leystur til frambúðar.“
Um 11% legusjúklinga
LSH hafa lokið meðferð
94 sjúklingar
bíða eftir hjúkr-
unarrými eða
öðrum úrræðum
Morgunblaðið/ÞÖK
„Sjúklingur sem hefur lokið meðferð á náttúrlega ekki að vera mánuðum
saman á bráðasjúkrahúsi, það er ekki góð þjónusta,“ segir Anna Lilja
Gunnarsdóttir, framkvæmdastjóri á LSH. „Þessir einstaklingar eiga rétt á
að vera í heimilislegu umhverfi í ró og næði.“
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is