Morgunblaðið - 02.01.2006, Blaðsíða 12

12 MÁNUDAGUR 2. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Óskum viðskiptavinum okkar
og landsmönnum öllum
farsældar á nýju ári.
Þökkum viðskiptin
á liðnum árum.
Starfsfólk Eignamiðlunar.
STARFSMENN á slysa- og bráða-
deild Landspítalans í Fossvogi
verða oftar en áður fyrir ógnunum
og árásum af hálfu þeirra sem
þangað leita. Í vaxandi mæli er um
að ræða menn sem koma á slysa-
deildina um helgar undir áhrifum
örvandi fíkniefna og þessum mönn-
um fjölgar eftir því sem lengra líð-
ur á nóttina. Kristín Sigurðardótt-
ir, læknir og fræðslustjóri á
slysadeild, telur að framlengdur af-
greiðslutími veitingastaða hafi
meðal annars ýtt undir aukna
fíkniefnaneyslu og vill að hann
verði styttur á nýjan leik.
„Ég held því ekki fram að fíkni-
efnavandinn sé til kominn vegna
þess að afgreiðslutími veitingahúsa
var lengdur. En með því að fram-
lengja afgreiðslutímann sendu
borgaryfirvöld út þau skilaboð að
það væri bara allt í lagi að drekka
lengur og þar af leiðandi meira,“
segir Kristín.
Með lengingu tímans hafi eitt
vandamál verið leyst en önnur
sköpuð í staðinn. Kristín lætur sér
ekki nægja að gagnrýna núverandi
ástand heldur leggur hún til lausn-
ir. Meira um þær síðar.
Þreyttari og skapfúlli
Kristín segir að það sé í sjálfu
sér nógu slæmt að lenging af-
greiðslutímans hafi leitt til þess að
fólk á skemmtistöðum sé líklegra
til að drekka meira og lengur.
Lengingin hafi þó enn alvarlegri
afleiðingar því fólk undir miklum
áhrifum áfengis sé líklegra en ella
til þess að prófa örvandi fíkniefni.
Þar sem áfengi sé í eðli sínu slæv-
andi og flestir þreytist af lang-
vinnri drykkju, freistist fólk því
frekar til að taka örvandi lyf til að
geta haldið sér gangandi lengur.
Að sögn Kristínar hefur starfs-
fólk á slysadeildinni orðið illyrm-
islega vart við aukna fíkniefna-
neyslu og undir það tekur Hlynur
Þorsteinsson, sérfræðilæknir á
slysadeild, en hann hefur starfað
þar með hléum í um 20 ár.
Hlynur segir að miklar breyt-
ingar hafi orðið þegar afgreiðslu-
tíminn var framlengdur. Þegar
skemmtistöðum var lokað klukkan
þrjú um helgar hafi komið „hol-
skefla“ af fólki fljótlega eftir að
lokað var og erillinn hafi staðið til
um klukkan fimm. Nú streymi
sjúklingarnir að alla nóttina og
langt fram á morgun. Eftir því sem
menn koma seinna, því viðskota-
verri eru þeir.
„Menn vaka lengur, þeir verða
þreyttari og skapfúlli. Þar af leið-
andi verða þeir uppstökkari og
verður laus höndin af litlu eða
engu tilefni. Hluti af skýringunni
er sá að menn hafa keyrt sig áfram
á öðrum vímuefnum en áfengi,“
segir hann.
Þeir sem eru undir áhrifum
fíkniefna séu mun líklegri til að
ráðast á starfsfólkið eða ógna af
því af litlu eða engu tilefni. Þeir
eru æstari, hafa minni dómgreind
og stundum þarf ekki nema eina
augnagotu til þess að þeir „fírist
upp“.
Hlynur segir að fyrir um fimm
árum hafi farið að bera meira á að
menn sem leiti til slysadeildarinnar
séu undir áhrifum fíkniefna. Spurð-
ur um hugsanlegar skýringar segir
hann að erfitt sé að gera sér grein
fyrir því, hluti skýringarinnar sé
breyttur tíðarandi og hluti tengist
breyttum afgreiðslutíma. Núorðið
þyki fíkniefni eðlilegur hluti af
skemmtanalífinu og aukinni notkun
fylgi meira af tilefnislausum uppá-
komum og árásum.
Fleiri með hnífa
Lögregla er með vakt á slysa-
deildinni öll kvöld og nætur en að
sögn Ófeigs Þorgeirssonar, yfir-
læknis slysadeildarinnar, er unnið
að því að efla öryggismál enn frek-
ar. Ástæðan er sú að ógnandi
framkoma í garð starfsfólks fer
vaxandi, hnífaburður er algengari
og fleiri koma á slysadeild undir
áhrifum fíkniefna, að sögn Ófeigs.
Starfsfólkið hafi einkum orðið
fyrir ógnunum en í einstaka til-
fellum verið slegið eða gripið háls-
taki. Enginn hafi slasast alvarlega
en starfsmenn hafi orðið fyrir tölu-
verðum andlegum áföllum.
Telur meiri hættu
á tilefnislausri árás
Ástæðan fyrir því að afgreiðslu-
tími skemmtistaða var framlengd-
ur var fyrst var fremst sú að með
því átti að koma í veg fyrir að
mannþröng myndaðist í miðborg-
inni klukkan þrjú, með tilheyrandi
hópamyndun og slagsmálum.
Vegna fjöldans átti lögregla einnig
erfitt með að hafa stjórn á ástand-
inu en það breyttist til batnaðar
með lengri afgreiðslutíma.
Sé litið á tölur lögreglunnar í
Reykjavík um skráð ofbeldisbrot
kemur í ljós að þeim hefur fækkað
í miðborg Reykjavíkur úr 409 árið
1999 í 265 árið 2004. Ofbeldisbrot-
um í Reykjavík allri fækkaði einn-
ig, úr 821 árið 1999 í um 740 á ný-
liðnu ári. Kristín Sigurðardóttir
segir að starfsfólk á slysadeild hafi
því miður ekki orðið vart við að of-
beldið hafi minnkað, nema síður sé.
Hún telur að lenging afgreiðslu-
tímans hafi orðið til þess að gestir
skemmtistaða og fólk sem er á ferli
í miðbænum um nætur sé nú í
meiri hættu en áður á því að verða
fyrir tilefnislausri árás. Ástæðan sé
sú að fleiri neyti örvandi fíkniefna
og séu því líklegri til að ráðast á
aðra án nokkurs tilefnis. Þá bendir
hún á að nýleg skosk rannsókn hafi
sýnt fram á að aðeins lítið hlutfall
þeirra sem verða fyrir ofbeldi til-
kynni það til lögreglu eða um 12%.
Enn færri eða um 11% segi starfs-
fólki slysadeilda að þeir hafi orðið
fyrir árás. Það verði því að taka
tölum lögreglunnar með ákveðnum
fyrirvara, þær þurfi ekki endilega
að gefa rétta mynd af ástandinu.
„Ég skil vel að lögreglan sé
ánægð með að minni mannfjöldi
kemur út af skemmtistöðunum í
einu. Hún getur verið með færri
menn á vakt og af því að það er
minna kraðak í bænum getur hún
nýtt myndavélarnar betur. Nú hef-
ur verið rætt um að ofbeldið sé að
færast upp Laugaveginn og þá
segir borgarstjórinn að það þurfi
að bæta við myndavélum þar. En
væri ekki nær að leita að orsök-
unum frekar en að setja bara
plástur á sárið,“ segir Kristín.
Djamm, sukk og svínarí
Jafnvel þó litið sé fram hjá
merkjum um vaxandi fíkniefna-
neyslu og auknu ofbeldi af hennar
völdum telur Kristín að lengri af-
greiðslutími hafi verið til óþurftar.
Vitað sé að svefnleysi auki líkurnar
á þunglyndi og það hljóti að taka
fólk töluverðan tíma að jafna sig á
því að missa úr svefn heilu næturn-
ar, kannski margar helgar í röð.
Þegar svefnleysinu fylgi aukin
drykkja eða fíkniefnaneysla sé
hættan enn meiri en ella. Ef fólk
er lengi vansvefta getur það eitt og
sér valdið sturlunareinkennum. Þá
setji það ljótan svip á miðborgina
að um helgar séu eftirlegukindur
enn að tínast heim af djamminu
langt fram á morgun.
„Fólk sem er að fara með börnin
sín til að gefa öndunum á Tjörninni
rekst kannski á útúrdrukkið og
vansvefta fólk sem er á leiðinni
heim eftir nóttina,“ segir hún. „Er
þetta það sem við Íslendingar vilj-
um vera þekktir fyrir, djamm,
sukk og svínarí?“
Lengri tími jafngildir
ekki auknu frelsi
Þó að enginn sé neyddur til að
fara seint á skemmtistaði og vera
lengi að, telur Kristín að það sé
varla hægt að tala um frelsi í þessu
samhengi. „Það er komin ákveðin
skemmtanamenning og það er nán-
ast enginn kominn niður í bæ fyrr
en seint og síðar meir,“ segir hún.
Marga langi til að hitta aðra þegar
þeir fara út að skemmta sér en
þurfa þess vegna að bíða með að
fara út þar til „stemningin“ sé
komin í bæinn, upp úr klukkan
eitt.
Lenging afgreiðslutímans hafi
haft ýmis neikvæð áhrif og því sé
eðlilegt að menn hugi að því að
stytta hann á nýjan leik. Samfélag-
ið leggi ýmis boð og bönn við því
sem talið er hættulegt eða nei-
kvætt, hámarkshraði sé t.d. tak-
markaður en fáir telji að um frels-
isskerðingu sé að ræða.
Hún er þá spurð hvernig megi
breyta ástandinu, hvort hún vilji að
veitingastaðir verði látnir loka
klukkan þrjú, líkt og áður. Kristín
bendir þá á að fleiri lausnir séu til.
„Af hverju er fólk ekki hvatt til
þess að fara fyrr út að skemmta
sér? Áður fyrr voru vandræði með
að ná í leigubíla en mátti þá ekki
bara fjölga leigubílaleyfum um
helgar? Það hafði sína galla að fá
alla út á sama tíma en í staðinn
fyrir að framlengja afgreiðslutím-
ann, mátti ekki frekar skipta veit-
ingastöðum í flokka þannig að
sumir loki klukkan eitt, aðrir
klukkan tvö og svo framvegis? Og
má ekki kanna möguleika á því að
lækka verð á áfengi fyrir mið-
nætti? Þetta þyrfti ekki endilega
að vera dýrara fyrir veitingahúsa-
eigendur því í staðinn gætu þeir
lokað stöðunum fyrr,“ segir Krist-
ín.
„Hér fyllast skemmtistaðir ekki
fyrr en löngu eftir miðnætti. Ef
fólk í útlöndum getur farið út að
skemmta um klukkan 9 á kvöldin
og verið komið heim upp úr mið-
nætti en samt skemmt sér rosalega
vel, hlýtur það líka að vera hægt á
Íslandi,“ segir Kristín.
Kallar eftir umræðu
Kjarni málsins sé sá að þegar
ákveðið var að lengja afgreiðslu-
tímann hafi ekki legið fyrir nægi-
legar rannsóknir um hugsanleg
áhrif þess, þó að reyndar hafi verið
varað við að breytingin gæti leitt
til aukinnar fíkniefnaneyslu á
skemmtistöðum. Nú þegar áhrifin
séu komin í ljós þurfi að taka málið
til gagngerrar endurskoðunar og
hún kallar eftir umræðu um þetta
mál. „Mér einfaldlega ofbýður allt
það ljóta og slæma sem við verðum
vitni að í okkar starfi og finnst að
við þurfum að leita leiða til að
koma í veg fyrir það,“ segir Kristín
Sigurðardóttir, læknir á slysadeild.
„Mér finnst að tilgangurinn með
því að fara út að skemmta sér sé
að hitta aðra og eiga góðar stundir,
en ekki enda uppi á slysadeild
vegna fíkniefnanotkunar eða of-
beldisins sem notkun á efnunum
getur fylgt,“ segir hún.
39 staðir mega hafa
opið lengur
Afgreiðslutími veitingastaða var
í tilraunaskyni gefinn frjáls vorið
1999. Tveimur árum seinna var
hann takmarkaður og nú mega
staðir, að uppfylltum tilteknum
skilyrðum, veita áfengi til klukkan
5.30 um helgar.
Þá verður síðasti gesturinn að
hafa yfirgefið staðina klukkustund
síðar. Samkvæmt upplýsingum frá
lögreglunni í Reykjavík hafa 39
veitingastaðir í borginni leyfi til að
hafa opið til klukkan 5.30 um helg-
ar.
Starfsfólk slysadeildar verður í auknum mæli fyrir ógnunum og árásum fólks undir áhrifum fíkniefna
Telur lengri afgreiðslutíma
ýta undir fíkniefnaneyslu
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
ÁSGEIR Karlsson, yfirmaður fíkni-
efnadeildar lögreglunnar í Reykja-
vík, segist sannfærður um að fíkni-
efnaneysla hafi aukist á síðustu
árum og hún sé orðin hluti af
skemmtanamynstri í borginni.
Hann segir að það gæti verið vert
að kanna möguleika á því leyfa
sérstaka næturklúbba utan mið-
borgarinnar en takmarka af-
greiðslutíma veitingastaða að öðru
leyti.
Ásgeir segir að þegar lögregla
hafi kannað fíkniefnaneyslu á veit-
ingastöðum hafi henni fundist
ótrúlega margir vera undir áhrif-
um fíkniefna eða með fíkniefni í
fórum sínum. „Í dag finnst fólki
ekkert tiltökumál að fá sér örvandi
efni af og til. Það lítur ekki á þetta
sem fíkn heldur sem hluta af
skemmtanamynstrinu,“ segir hann.
„Ég hef rætt þetta við menn sem
eru í þessum heimi og þekkja þetta
af eigin raun. Þeir fullyrða að
neyslan sé mjög almenn og það sé
fólk úr öllum stéttum sem noti
fíkniefni, þetta sé ólíklegasta fólk
og úr öllum stéttum þjóðfélagsins,
jafnvel þjóðþekktir einstaklingar.
Þessir sem ég hef rætt við hafa
enga hagsmuni af því að spinna
þessar sögur upp og ég tel enga
ástæðu til að rengja þá.“
Blandast ekki annarri umferð
Þá telur hann að harkan í of-
beldinu hafi aukist, ekki væri hætt
þó að menn hefðu fallið í götuna
eða á gólfið. Jafnvel væri ráðist
fyrirvaralaust á fólk og af engu til-
efni. Aðrir lögreglumenn sem rætt
var við tóku í sama streng, meiri
harka hefði færst í slagsmál og af-
leiðingar þeirra verði sífellt verri.
Ásgeir segist ekki geta fullyrt
hvort það yrði til bóta að stytta af-
greiðslutíma veitingastaða. „Hins
vegar þekki ég það af reynslu
minni í lögreglunni að vandræðin
og slagsmálin byrja yfirleitt fyrir
alvöru þegar líða tekur á nóttina.“
Það er hans persónulega skoð-
un, sem margir séu eflaust ósam-
mála, að það komi til álita að
breyta reglum þannig að um
klukkan tvö eða þrjú að nóttu fái
sérstakir næturklúbbar leyfi til að
hafa opið lengur en afgreiðslutími
annarra staða yrði styttur. Slíkir
næturklúbbar yrðu að vera fjarri
miðborginni en með því mætti
koma í veg fyrir að fólk sem er á
leið heim af skemmtistöðum
snemma að morgni sé á sama tíma
í borginni og fólk sem eigi þangað
erindi í öðrum tilgangi, s.s. í versl-
unarerindum eða sé á ferð með
börn sín.
Næturklúbbar fjarri miðborginni?