Réttur - 01.01.1969, Side 6

samkomulag um áhrifasvæði sem bandamenn
gerðu í lok heimsstyrjaldarinnar og Winston
Churchill hefur skýrt frá í endurminningum
sínum. Eina vandamálið af þessu tagi sem
óútkljáð er í Evrópu er framtíð Berlínar. En
að öðru leyti er það algerlega ljóst að í Ev-
rópu hafa verið dregin mörk sem stórveldin
hreyfa sig ekki út fyrir, þótt þau virðist telja
sér heimilt að gera hvað sem þeim sýnist
innan markanna.
AFSTAÐA
FRAKKA
Það eru þessar aðstæður sem valda því
endurmati sem nú er verið að framkvæma
víða um lönd, og til glöggvunar þessum við-
horfum er fróðlegt að íhuga nokkuð afstöðu
þess ríkis sem lengst hefur gengið í endur-
skoðunarstefnu sinni innan Atlanzhafsbanda-
lagsins, Frakklands. Ástæðurnar fyrir því að
Frakkar slim hernaðarsamvinnu við banda-
lagið og ræða um að segja sig úr því í ná-
inni framtíð eru fjórar.
I fyrsta lagi telja Frakkar að Atlanzhafs-
bandalagið sé í verki tæki Bandaríkjanna til
þess að halda yfirdrottnun í Vesturevrópu. Ef
það ástand sé látið haldast of lengi missi
Vesturevrópuríki sjálfstæði sitt í vaxandi
mæli og verði að lúta boðum og bönnum
Bandaríkjanna og hins sameiginlega hernað-
arkerfis. Þessi þróun sé ekki sæmandi fyrir
sjálfstætt ríki; Frakkland og raunar Evrópa
verði að gerast fullgildir aðilar í heimsmálum,
og megi ekki sætta sig við að vera peð í tafi i
annarra.
I öðru lagi telja Frakkar að öryggi það sem
Atlanzhafsbandalagið átti að veita í upphafi
standi ekki lengur til boða; á því sviði hafi
orðið alger umskipti þegar breytt hernaðar-
tækni gerði Bandaríkin sjálf að hugsanlegu
skotmarki í kjarnorkustyrjöld. Eftir það verði
það að teljast hæpið og nánast óhugsandi að
Bandaríkin hætti sjálfri tilveru sinni til stuðn-
ings bandamanni í Evrópu. Frakkar segja
að ef til stórátaka kæmi í Evrópu með aðild
risaveldanna, myndu þau hugsanlega varpa
kjarnorkusprengjum á þá staði sem tekizt
væri á um, en um það yrði þegjandi sam-
komuleg að þau hlífðu hvort öðru við kjarn-
orkuárásum til þess að komast hjá sjálfs-
morði. Þannig séu Evrópuríkin orðin þolend-
ur en ekki gerendur; aðild að bandalögum
risaveldanna auki ekki öryggi þeirra heldur
magni hætmna.
I þriðja lagi segja Frakkar að tengslin við
Bandaríkin séu ekki lengur nauðsynleg fyrir
Evrópu; Vestur-Evrópuríki hafi næga getu til
að tryggja öryggi sitt sjálf. I því sambandi
benda Frakkar á kjarnorkuvígbúnað sinn sem
sé ógnun gegn hvers konar hugsanlegri á-
sælni. Enn segja Frakkar í þessu sambandi að
hættan á styrjaldarátökum í Evrópu hafi orð-
ið minni og minni eftir að kjarnorkukapp-
hlaupi risanna lauk með augljósu þrátefli.
Hættusvæðin séu annarstaðar, í heimshlutum
þar sem áhrifasvæði risaveldanna hafi ekki
enn verið fastmælum bundin.
Og í fjórða lagi segja Frakkar að einmitt
hættan á átökum í öðrum heimshlutum, ekki
sízt í Asíu, leiði verulegan háska yfir Atlanz-
hafsbandalagsríkin í Evrópu. Bandaríkin beiti
sér mjög í öllum slíkum átökum, til að mynda
í styrjöldinni í Víetnam, og slíkur hernaður
geti leitt til stórstyrjaldar. Þá kunni Vesmr-
Evrópuríki að verða nauðugir samherjar
Bandaríkjanna í átökum sem þau hafi enga
samúð með eða fulla andúð á, eins og til dæm-
is yrði ef árásarstyrjöld Bándaríkjanna í Víet-
nam leiddi til víðtækari hernaðaraðgerða.
Þetta eru meginröksemdir Frakka, eins og
6