Réttur - 01.01.1969, Qupperneq 7

þær hafa verið túlkaðar af de Gaulle og
öðrum leiðtogum. Þær sýna hversu gagngerar
breytingar eru að verða á viðhorfum manna,
hvað umræður um málefni Atlanzhafsbanda-
lagsins eru djúptækar. Og maður skyldi ætla
að íslenzkir ráðamenn hlustuðu að minnsta
kosti gaumgæfilega á röksemdir Frakka, því
að þar tala menn sem allavegana verða ekki
grunaðir um að vera handbendi Rússa eða
umboðsmenn heimskommúnismans.
B ANDALAGIÐ
OG
HERNÁMIÐ
Þegar Frakkar framkvæma endurmat á
stöðu sinni innan Atlanzhafsbandalagsins
hugsa þeir að sjálfsögðu um aðstöðu sína,
hin sérstöku vandamál franska ríkisins. A
sama hátt ber okkur Islendingum að meta
málin af íslenzkum sjónarhóli, kanna við-
horf okkar í samræmi viið breyttar aðstæður,
hugsa um þjóðlega hagsmuni okkar. Við þá
könnun getum við ekki apað eftir viðhorf
neinna annarra, sérstaða okkar er mikil og
við verðum að taka álevarðanir okkar í sam-
ræmi við hana.
I sambandi við aðild Islands að Atlanz-
hafsbandalaginu er mikilvægt að menn komi
sér niður á svar við þeirri spurningu, hvers
vegna lagt var á það ofurkapp 1949 að fá
Islendinga til að gerast aðila að þessu hern-
aðarbandalagi. Við erum örsmá þjóð, við höf-
um engan her, pólitísk áhrif okkar á alþjóða-
vettvangi eru ekki umtalsverð. Samt var lagt
á það mikið kapp af öðrum ríkjum, einkan-
lega Bandaríkjunum, að fá Islendinga til að
ganga í Atlanzhafsbandalagið. A þessari stað-
reynd er ekki til nein önnur skýring en sú að
Bandaríkin vildu tryggja sér herstöðvar á Is-
landi. Kröfu sína um herstöðvar á Islandi
báru Bandaríkin fram haustið 1945 og vildu
þá fá þrjár slíkar stöðvar til 99 ára. Þegar
þeirri kröfu var hafnað neituðu Bandaríkin
að flytja her sinn á brott af landinu, þrátt
fyrir fyrri loforð, þar tii gerður hafði verið
sérstakur samningur um afnot Bandaríkj-
anna af Keflavíkurflugvelli. Þegar stórveldi
ber fram kröfur af slíku tagi fellur það ekki
auðveldlega frá þeim. Hver raunsær maður
hlýtur að komast að þeirri niðurstöðu, að að-
ild Islands að Atlanzhafsbandalaginu átti
fyrst og fremst að auðvelda Bándaríkjunum
að fá hér á nýjan leik fullgildar herstöðvar.
Enda komu herstöðvarnar tveimur árum
seinna, vorið 1951, að vísu þvert ofan í loforð
íslenzkra valdamanna og bandarískra ráð-
herrá, sem höfðu heitið því hátíðlega 1949,
að hér skyldi aldrei vera erlendur her né er-
lendar herstöðvar á friðartímum.
✓
Astæða er til þess að leggja áherzlu á þetta
mikilvæga atriði vegna þess að því hefur
mjög verið haldið fram að undanförnu að að-
ildin að Atlanzhafsbandalaginu og hernáms-
samningurinn séu tvö aðskilin atriði; við gæt-
um sem hæglegast losað okkur við hinn er-
lenda her en verið þó áfram fullgildir aðilar
að bandalaginu. Þetta einfalda sjónarmið fær
engan veginn staðizt. I þessu sámbandi er vert
að minna á inngang hins svokallaða varnar-
samnings, en hann er svohljóðandi:
„Þar sem Islendingar geta ekki sjálfir varið
land sitt, en reynslan hefur sýnt, að varnar-
leysi lands stofnar öryggi þess sjálfs og frið-
samra nágranna þess í voða, og þar sem tví-
sýnt er um alþjóðamál, hefur Norður-Atlanz-
hafsbandalagið farið þess á leit við Island og
Bandaríkin, að þau geri ráðstafanir til, að
látin verði í té aðstaða á Islandi til varnar
landinu og þar með einnig til varnar svæði
7