Réttur - 01.01.1969, Page 16

FÆÐINGARORLOF
Annað atriði til hagsbóta mæðrum og
verðandi mæðrum skortir tilfinnanlega í ís-
lenzka löggjöf, en það eru ákvæði til þess
að tryggja konum laun, þann tíma sem þær
verða að fella niður vinnu vegna barnsburð-
ar. Eini rétturinn, sem hér kemur til greina
samkvæmt tryggingalögum, er það ákvæði
að ógift móðir, sem missir tekjur vegna barns-
burðar, á rétt á að fá eitt þúsund krónur
mánaðarlega í þrjá mánuði. En þær þrjú þús-
und krónur lætur Tryggingastofnunin síðan
innheimta hjá barnsföður. Þetta ákvæði á að
sjálfsögðu lítið skylt við þann rétt til fæðing-
arorlofs, sem koma skal. Þann rétt hafa kon-
ur í þjónusm ríkis og bæjarfélága átt í fast
að tvo áratugi og tveir starfshópar aðrir hafa
náð sama rétti í kjarasamningum. En al-
mennur verður rétmrinn seint nema bein
tryggingalög komi til.
Frumvarp til laga um fæðingarorlof var
fyrst flutt á Alþingi árið 1960. Það gerði
Margrét Sigurðardóttir, sem þá var varaþing-
maður Alþýðubandalagsins. I frumvarpinu
gerir hún ráð fyrir að atvinnurekendur greiði
iðgjald til trygginganna á sambærilegan hátt
og þeir greiða slysatryggingu, en ríkið leggi
fram fé til jafns við þá. Síðan skuli konur
eiga rétt á að vera fjarverandi frá vinnu í 3
mánuði vegna barnsfæðingar, en Trygginga-
stofnunin greiði laun þeirra þann tíma.
Réttur til fæðingarorlofs er ein af réttinda-
kröfum Alþjóðavinnumálastofnunarinnar og
hafa margar þjóðir tryggt konum þennan
rétt. Eg læt hér nægja að vitna til Svíþjóðar,
en þar er svipað fyrirkomulag og gert var
ráð fyrir í frumvarpi Margrétar.
Ekki náði frumvarpið fram að ganga, en
það var síðan endurflutt og þá var því vin-
samlega tekið og því vísað til ríkisstjórnar-
innar. Ekkert hefur síðan til þess frétzt, og
enginn þarf að efast um, að ríkisstjórnin
muni halda áfram að sofa á þessu framfara-
máli. eins lengi og henni verður veittur frið-
ur til þess.
RÉTTUR EKKNA
Ég hef í þessari grein og tveim fyrri grein-
um í Rétti (1967, bls. 108—110, og 192—
196), fjallað um lífeyrisgreiðslur trygging-
anna og greiðslur þeim skyldar. Eftir er þó
að gera grein fyrir þeim rétti, sem ekkjur
njóta sérstaklega. Allar konur sem verða
ekkjur, og ekki eru komnar á ellilífeyrisald-
ur, eiga rétt á bótum í þrjá mánuði kr.
4495 á mánuði. Hér er um gagnlega og eðli-
lega hjálp að ræða, en lítið réttlæti virðist
í því að láta konu á ellilaunum ekki njóta
hennar. Sú spurning hlýtur einnig að vakna,
hvort ekki sé full ástæða til að veita heimili
sambærilega aðstoð, ef húsmóðirin fellur frá.
Það er að segja greiða eftirlifandi maka þess-
ar dánarbætur án tillits til þess hvort hjón-
anna hefur dáið.
Auk dánarbótanna í þrjá mánuði getur
ekkja átt víðtækari rétt. Hafi hún barn á
framfæri fær hún ennfremur kr. 3371,00
mánaðarlega næstu níu mánuðina. Sé hún
orðin 50 ára, þegar hún verður ekkja fær
hún fastan lífeyri, þegar áðurnefndum bót-
um lýkur. Sá lífeyrir er ákveðið brot af elli-
lífeyri og greiðist þar til konan kemst á elli-
launaaldur.
Hér verður ekki að sinni fjallað um þá
þætti almannatrygginga, sem taka til slysa-
trygginga og sjúkratrygginga, en ekki síður
þar er um mjög dýrmæta löggjöf að ræða,
sem bæði þarf að verja og endurbæta.
16