Réttur - 01.01.1969, Page 17

EINAR OLGEIRSSON
NÝIR HERRAR í
GÖMLU GERFI
Ráðherrarnir í rikisstjórn lands vors eru að mestu
hinir sömu og i upphafi „viðreisnar".
En þjóðfélagslegt hlutverk þeirra hefur ger-
breytzt.
Þá dreymdi enn draum* fyrir rúmum átta árum
um endurreisn einkaframtaks, um sjálfstætt borg-
aralegt þjóðfélag á Islandi i föstum skorðum, án
villtrar verðbólgu.
Nú er draumurinn búinn.
island hefur eignast nýja yfirboðara, — auð-
hringa og stórbanka erlenda.
Herrarnir hér heima, — nokkrir áhrifaríkir stjórn-
mála- og embættismenn, — hafa verið að breytast:
samfléttast amerísku bankavaldi og alþjóðlegum
auðfélögum, umhverfast máski óvitandi í raunveru-
lega erindreka þeirra. Í atvinnurekendastétt sætta
æ fleiri sig við að verða ósjálfstæðir bandamenn
eða launaðir umboðsmenn erlends valds, — ef til
vill var draumur þeirra aldrei ,,fegri“ en svo, — en
hinum fækkar því miður, sem enn vilja að Island
sé fyrir islendinga.**
Það hafa verið settir nýir herrar yfir island, þótt
nöfnin og gerfin séu gömul og kunn.
Gengislækkanirnar tvær 1967 og 1968 og yfir-
taka Alusuisse á helmingi alls fjármagns i iðnaði
á fslandi marka vatnaskilin á milli efnahagslega
sjálfstæðs islands og þeirrar nýlendu, er koma
skal, ef svo heldur áfram sem horfir. Fjárfesting
erlendra aluminium-auðfélaga getur á næstunni
orðið tvöföld á við það, sem upphaflega var ætl-
að, — 120 þúsund smálestir í stað 60 þúsund, —
vegna þess hve girnileg islenzk þjóð verður er-
lendum arðræningjum til gróða með þeim ráð-
stöfunum, sem rikisstjórn landsins nú gerir til þess
að beygja hana undir okið. Og þá gæti svo farið að
tveir þriðju alls fjármagns í íslenzkum iðnaði yrði
á erlendum höndum 1974, á 1100 ára afmæli þjóð-
arinnar.
Gengislækkanirnar og afleiðingar þeirra gerbylta
þannig valdahlutföllum í islenzku efnahagslifi milli
erlends auðvalds og islenzkrar borgarastéttar. Nú-
verandi ráðamenn þjóðfélagsins hugðust að vísu
fyrst og fremst greiða verklýðshreyfingunni þungt
högg með gengislækkununum. En þeir eru um leið
með allri sinni hrunstefnu,* sem gengislækkanirnar
eru þáttur í, að leiða hrun og gjaldþrot yfir mikið
* Það var óraunsær draumur — um afturgöngur (Sbr.
Rétt 1959, bls. 136—149). En það var um íslenzkar aftur-
eöngur, ekki erlenda martröð.
** 1945 var ekkert erlent auðmagn í fyrirtækjum á ís-
landi. 1970 verður helmingur fjármagnsins í iðnaði ís-
lands á erlendum höndum og ísland bundið á okurklafa
hjá amerískum bönkum.
★ Sjá greinina ..Hagspeki hrunsins og hrun „hagspek-
innar“,“ í Rétti 1967, bls. 120—131, einkum bls. 129—30,
þar sem m.a. er sýnt fram á að með áframhaldi stefn-
unnar verði hér „landlægt atvinnuleysi, er leiði til
vaxandi brottflutnings af landinu.“
17