Réttur - 01.01.1969, Side 25

ins hefur verið augljósari þörf á því hér en
víða annars staðar, að meiriháttar verkefni
væru leyst á félagslegan hátt. Opinber rekst-
ur og samvinnurekstur er vafalaust miklu
meiri hér en í nokkru öðru kapítalísku ríki.
En um leið eru stéttaandstæður tvímæla-
laust óljósari hér á landi en víðast annars
staðar. I sjávarplássunum hringinn í kringum
landið varðar fólk yfirleitt mest um að hafa
sæmilega atvinnu. Hitt skiptir það minna
máli, hver á átvinnutækið, — hvort það er
opinbert fyrirtæki eða í eigu eipstaklings.
Eigandinn kann að vera aðalkapítalistinn á
staðnum, en hann gemr eins verið sóknar-
presturinn eða kannski helzti forysmmaður
sósíalista í plássinu. Slíkt skiptir ekki öllu
máli í augum þess fólks, sem hamást við að
breyta fiskum í peninga. Og víst er, að
þessi litlu sjálfsbjargarsamfélög við strendur
Islands eru býsna ólík þeim aðstæðum, sem
frumkvöðlar og hugsuðir sósíalismans höfðu
fyrst og fremst í huga í skrifum sínum.
En jafnframt verðum við að gæta að því,
að Island er að breytast. Stóriðja og stórrekst-
ur af ýmsu tagi er æ meira að ryðja sér til
rúms. I þeim efnum er fyrst og fremst um
tvær leiðir að velja: að hin nýju stóriðjufyr-
irtæki verði reist með félagslegu átaki og
verði þjóðareign eins og síldarverksmiðjurn-
ar eða Sementsverksmiðjan, — eða hitt, að
erlendir auðmenn verði fengnir til að leysa
slík verkefni, a.m.k. þau sem íslenzkir kapít-
alistar ráða ekki við.
Þessi aðstaða er vafalaust gjörólík því, sem
þekkist í nokkru nálægu landi. Hér er það
fámennið og almennt fjárhagslegt getuleysi
einstaklinganna, sem raunverulega knýr
fram sósíalísk vnnubrögð, svo fremi að lands-
menn ætli sér ekki að horfa á eftir miklum
hluta atvinnulífsins í hendurnar á útlendum
auðmönnum.
Þeim áróðri er nú stöðugt hvíslað að al-
menningi, að aðrar þjóðir sækist eftir at-
vinnuframkvæmdum útlendinga og hafi af
þeim góða reynslu. Hitt gleymist, að þessar
þjóðir eru 20—200 sinnum fjölmennari en
Islendingar. I Noregi er erlend fjárfesting
þrátt fyrir allt aðeins lítið brot af norsku at-
vinnulífi. A Islandi eru aðstæður svo smá-
vaxnar, að útlendir auðmenn væru búnir að
sporðrenna öllum sjávarútvegi og fiskiðnaði
landsmanna, um leið og þeir fengju tæki-
færi til að opna munninn.
Af þessu verða íslenzkir sósíalistar aö
draga réttar ályktanir:
Það er óhjákvæmilegt að leggja á það
meiri áherzlu en nokkuð annað að reyna
að samfylkja öllum þjóðlegum öflum til
stuðnings þeirri stefnu, að íslendingar
eigi og reki sjálfir atvinnutækin í landinu.
Sósíalísk barátta á (slandi hefur verið
varnarbarátta nú um nokkurt skeið og
verður það enn um sinn. Aldrei hefurver-
ið fráleitara fyrir íslenzka sósíalista en
einmitt nú að skipta sér í marga flokka og
berjast innbyrðis.
Flest okkar eru lítt hrifin af innfluttri
byltingarómantík, sem er gjörsamlega
slitin úrtengslum við íslenzkan veruleika.
Og jafnframt höfum við alltaf ástæðu til
að óttast úrkynjun sósíalískrar hreyfing-
ar: að hún gleymi tilgangi sínum og renni
saman við ríkjandi valdakerfi.
Um þetta skulum við ræða opinskátt
og af fullri hreinskilni.
En hver sem afstaða okkar er, og
hversu þungt sem okkur liggur á hjarta að
innprenta öðrum rétt viðhorf til sósíal-
ismans, þá er aðalatriðið hitt, að íslenzkir
sósialistar skilji nauðsyn þess að koma
fram út á við sem einn maður.
Grein þessi er að meginefni úr ræ3u. sem Ragnar
Arnalds fluti á landsfundi Alþýðubandalagsins í s.l.
nóvember.
25