Réttur - 01.01.1969, Page 42

stæðan vafalaust sú að meiri þekkingar
er krafizt af hinum vinnandi fjölda. Þess
vegna fjölgar iðnemum og nemendum í lang-
skólanámi mjög verulega á kostnað ófag-
lærðra. (Rétt er þó að leggja áherzlu á það a
þessu stigi að iðnaðarmenn eru í raun ekkert
annað en verkamenn með meiri sérþekkingu
en almennt gerist). Hér er ástæða til að stöðv-
ast við þá staðreynd að hlutfallið á milli
þeirra sem framleiða (þ.e. verkamanna, sjó-
manna og að nokkru iðnaðarmannaa að ó-
gleymdum bændunum) og hinna sem ekki
framleiða, hefur breytzt af þessum sökum.
M. ö.o. í undirstöðuatvinnugreinar fara æ
færri en í þjónustugreinar fer ört vaxandi
fjöldi. (Rétt er að skipta þeim er ekki vinna að
framleiðslustörfum í tvo flokka, þ.e. þeir sem
sóa og eyða þjóðarauðnum, sóa feikna fjár-
fúlgum í allskyns fánýti án þess að nokkur
verðmæti sjáist eftir og eyða einnig feikna
fé í óarðbærar fjárfestingar svo sem verzlun-
arhallir o. fl. o. fl., svo eru hinir sem ráð-
stafa með starfi sínu miklu fé sem síðar á að
skila þjóðinni arði. Þar í hópi eru kennarar
og vísindamenn svo nokkuð sé nefnt).
Þá er komið að hinni brennandi spurningu,
hver verður aðstaða þeirra, sem tekið hafa
sína ákvörðun um lífsstarf og eru þegar
farin að undirbúa það með einum eða öðrum
hætti, þegar atvinnuleysi skellur á, og til
hvaða hugarfarsbreytinga hefur þetta ástand
leitt hjá ungu fólki?
Samhliða þróuninni sem hér var lýst hefur
sem sé orðið mjög athyglisverð og jákvæð
breyting á afstöðu ungmcnna til vinnunnar
og jafnframt virðist afstaða hinna þriggja
aðalhópa æskumanna hvers til annars hafa
breytzt verulega. Atvinnuleysið hefur gert
skólafólki ljósa og auðskilda þá staðreynd að
móðir auðsins er vinnan. An vinnunnar verða
engir skólar reknir í þessu landi frekar en
annarsstaðar. Jafnframt þessu hafa skotið
upp kollinum hugmyndir í ýmsum verkalýðs-
félögum um nauðsyn á samstöðu verkalýðs-
hreyfingar og nemenda í framhaldsskólum
(menntaskólum, kennaraskóla, háskóla o. fl.).
M.a. vegna þess að skólanemendur hafa í æ
ríkari mæli orðið að deila kjörum með at-
vinnuleysingjum þann tíma sem kennsla
stendur ekki og mikill fjöldi þeirra býr auk
þess við það að fjölskyldur þeirra hafa fram-
færi af atvinnuleysisbótum einum saman um
lengri og skemri tíma.
En hvað um iðnnema? Eru þeir ekki
tryggðir í bak og fyrir með iðnfræðslulögun-
um? Það á víst svo að heita, en reynsla síðustu
tveggja ára hefur hinsvegar sýnt það, að sú
trygging er harla léttvæg m.a. vegna ýmis-
konar sérsamninga sem tíðkazt hafa um ára-
bil milli nemenda og meistara. Það hefur
orðið hlutskipti mikils fjölda iðnnema und-
anfarin tvö ár að ganga atvinnulausir jafnvel
svo mánuðum skiptir. Iðnnemasambandið
hefur reynt að skrá þessa menn og náð nokkr-
um árangri en engum dylst að aðeins hefur
tekizt að skrá lítinn hluta atvinnuleysingja.
Atvinnulaus iðnnemi fær engar bætur og
hefur auk þess í flestum tilfellum verið mjög
tekjulágur fyrir svo að aðstaða hans er væg-
ast sagt hörmuleg.
Tæpast þarf að eyða löngu máli í að skýra
aðstöðu þeirra ungu ófaglærðu verkamanna
sem áður voru nefndir. Hún er í flestu lík því
sem gerist hjá hinum eldri að öðru leyti en
því að margir yngri mennirnir hafa nýlokið
heimilisstofnun eða eru að undirbúa hana.
Hér skal látið staðar numið að sinni, en
ef til vill gefst síðar tækifæri til að ræða
frekar um þau áhrif sem atvinnuleysið hefur
á menn sem eru að hefja sitt lífsstarf. I sam-
hengi við það verður einnig að ræða um
verkefni sósíalista og verkalýðshreyfingar-
innar undir þeim kringumstæðum.
42