Morgunblaðið - 11.08.2006, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. ÁGÚST 2006 15
ERLENT
Í DARFUR eru enn 2–3 milljónir
manna á flótta og uppreisnarmenn
berjast innbyrðis þrátt fyrir að frið-
arsamkomulag á milli þeirra hafi ver-
ið undirritað í maí. Fólk er tregt til að
yfirgefa flóttamannabúðir því það
óttast árásir uppreisnarmanna eða
glæpahópa. Í sumum tilvikum er ekk-
ert til að snúa heim til, þorp hafa ver-
ið brennd og vatnsból eyðilögð.
Þetta segir Margaret Chilcott,
framkvæmda-
stjóri mann-
úðarverkefnis í
Darfur sem neyð-
arhjálp mótmæl-
enda- og rétttrún-
aðarkirkna, ACT,
og kaþólskra
kirkna, CARIT-
AS, standa að, en
Hjálparstarf
kirkjunnar er aðili
að ACT. Chilcott, sem er stödd hér á
landi, kemur frá Ástralíu og hefur
unnið að hjálparstarfi á átakasvæðum
víðs vegar í heiminum í áratugi.
Hún segir átökin í Darfur gríð-
arlega flókin og fólkið í flótta-
mannabúðunum komi úr öllum hóp-
um. Í héraðinu mætist arabíski
menningarheimurinn úr norðri og sá
afríski úr suðri. „Þetta er afar flókið
og margir hópar hafa verið að berjast
hver við annan. Arabísku hóparnir
berjast ekki bara við afríska upp-
reisnarmenn heldur líka við aðra
araba og sama má segja um afrísku
hópana, t.d. hafa blossað upp átök á
milli afrískra hirðingja og bænda þar
sem barist er um land,“ segir hún og
bætir við að stjórnvöld hafi í sumum
tilvikum kynt undir átökin.
Hún bendir á að hjálparstofnanir
verði að gæta hlutleysis og passa
hvað þær segja, ástandið sé við-
kvæmt. Stjórnvöld í Kartúm fylgist
með öllu og að allt hjálparstarf sé að
sjálfsögðu unnið í samvinnu við þau.
Hætta á að vera nauðgað
Á vegum verkefnisins hefur verið
unnið í flóttamannabúðum í sjö
sýslum héraðsins. Fyrst þegar fólkið
kom gekk aðstoðin út á að dreifa
plastdúkum, teppum, flugnanetum og
eldhúsáhöldum. Nú snýst starfið um
uppbyggingu: finna vatnslindir,
byggja upp hreinlætisaðstöðu, bráða-
birgðaskóla og heilsugæslu, og veita
áfallahjálp og ráðgjöf.
Hún segir stærsta vandamálið vera
að vernda konur og börn fyrir upp-
reisnar- og glæpamönnum. Örygg-
isleysið komi verst niður á þeim. „T.d
er ekki óhætt fyrir konur að fara út
fyrir búðirnar að safna eldiviði vegna
hættu á að þeim verði nauðgað,“ segir
hún og bendir á að þá gildi einu hvort
þær fari margar í hóp. Frið-
argæsluliðar á vegum Afríku-
sambandsins eigi að sjá um vernd en
þeim sé oft ekki treyst, og þeir geti
ekki farið inn í búðirnar vegna tor-
tryggni flóttafólksins í þeirra garð.
Orðrómur veldur ofsahræðslu
„Tortryggnin er mikil hjá fólki sem
hefur upplifað hörmungar og lært að
treysta engum. Það er t.d. auðvelt að
koma af stað orðrómi sem getur
skapað ofsahræðslu og endað með
skelfingu.“ Hún nefnir mál sem kom
upp í flóttamannabúðum í Zalingei í
vesturhlutanum fyrir nokkrum vik-
um en þá var ráðist á starfsmenn
stjórnarinnar sem voru að hreinsa
drykkjarvatn eftir sá orðrómur tók
að berast að þeir hefðu sett eitur í
vatnið. Þrír þeirra voru drepnir.
Aðeins nokkrum dögum síðar kom
upp svipað mál í flóttamannabúðum í
Garsila, þar sem sá kvittur komst á
kreik að hjálparstarfsmenn væru að
reyna að eitra fyrir fólki með kexi.
„Þetta varð til þess að við kölluðum
allt okkar fólk þaðan,“ segir Chilcott.
Þá eru dæmi um að settur hafi verið
litur í drykkjarvatn til að reyna að
skapa skelfingu.
En hver gerir slíkt og hvers vegna?
„Það er spurning. En það er ljóst að
sumir vilja ekki að hjálparstarfsmenn
séu í búðunum að veita aðstoð,“ segir
hún sposk á svip.
Þörfin á aðstoð ekki minnkað
Chilcott segir Darfur allt í einu
hafa farið úr kastljósi fjölmiðla þar
sem athyglinni hafi verið beint að
hörmungum annars staðar í heim-
inum. „Þá fara peningarnir þangað
og minna til Afríku. Það er auðveld-
ara að safna peningum til svæða þar
sem fólk er vestrænna í útliti. Afríka
vill gleymast. Þörfin á aðstoð er þó
síst minni nú en þegar fjallað var um
svæðið í hverjum fréttatíma.“
„Afríka vill gleymast“
Reuters
Konum er ekki óhætt að fara út fyrir flóttamannabúðirnar.
Þrátt fyrir að hið stríðshrjáða Darfur-hérað í Súdan sé ekki lengur í kast-
ljósi fjölmiðla fer því fjarri að ástandið þar hafi batnað. Bryndís Sveins-
dóttir ræddi við Margaret Chilcott sem stjórnar hjálparstarfi á svæðinu.
Margaret Chilcott
bryndis@mbl.is