Morgunblaðið - 26.11.2006, Side 30

Morgunblaðið - 26.11.2006, Side 30
athafnaskáld 30 SUNNUDAGUR 26. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ ari Gunnarssyni, og hef velt smásög- um þeirra töluvert fyrir mér.“ Þannig að þú hefur stúderað form- ið? „Já, ég hef reynt að skilja það. Sumir vilja að smásögur séu skrif- aðar í ákveðnu formati eða sniði. En ég hef komist að því að það er ekki nauðsynlegt og ýmis afbrigði mögu- leg og leyfileg. Maður getur gert það sem manni sýnist.“ Bissnissmaðurinn vill vera með Nú er slagur fyrir höndum. Hvern- ig leggst jólabókahasar í þig? „Ég hef tekið þátt í honum áður sem kaupmaður, þegar ég var for- stjóri Hagkaupa. Núna er þessi slag- ur mest í höndum útgefandans þótt ég muni eflaust blandast í hann. En aðalatriðið fyrir mig er ekki að selja einhver býsn, ekki frekar en veiði- skapur minn snúist um sem flesta fiska. Ég vil bara að salan verði skammlaus. Viðtökurnar hafa hingað til verið ágætar. Það er mikilvægast fyrir mig.“ Þú hefur síðustu þrettán árin verið bissnissmaður, stórforstjóri, einkum hjá Hagkaupum, Íslandssíma, Voda- fone og nú Tryggingamiðstöðinni. Bissnissmaðurinn í þér og rithöfund- urinn hljóta að taka þátt í slagnum saman? „Jááá,“ svarar Óskar, dregur seim- inn og fer síðan að hlæja. „Ég skal játa það. Bissnissmaðurinn vill vera með. Ég get ekki lofað því hvað hon- um tekst að halda ró sinni.“ Gerir bissnissmaðurinn kannski eins og sagt er að sumir þeir klókustu geri: Sendir fólk út af örkinni að kaupa nógu mikið af bókum í búð- unum til að komast á sölulistana? Hann þegir um stund og virðist hugsi. „Ja, það er að minnsta kosti góð hugmynd. Þegar ég var í smásöl- unni í gamla daga fékk maður stund- um á tilfinninguna að einhverjir væru að manipúlera listana með þessum hætti. Það átti reyndar helst við um vissan mann og plötusölulistana. En almennt held ég að þetta sé hæpin að- ferð.“ Alls konar skepnur Ertu mikill bissnissmaður í þér, hvað sem það nú merkir? „Ekki gott fyrir mig að dæma um það sjálfur. Bissnissmenn geta verið alls konar skepnur: Sá sem rekur fyr- irtæki vel vegna þess að hann er kor- rekt og nákvæmur og getur reiknað vel og á svo flott excel-forrit …“ Má ég skjóta inní, að höfundur hef- ur sagt opinberlega að hann hafi fengið 2,5 í stærðfræði á stúdents- prófi og það í annarri atrennu … „Liggur það fyrir? Djöfullinn! Ég ætlaði að halda þessu fyrir mig og treysti því að allir hefðu gleymt því. Núna er ég í tryggingabransanum og þetta kemur sér mjög illa fyrir mig. Ég neyðist til að taka fram að ég er með tryggingastærðfræðing í vinnu. En ég er semsagt ekki þannig bissn- issmaður. Svo eru bissnissmenn sem eru frumkvöðlar, sókndjarfir og kald- ir. Enn ein tegundin eru þeir sem telja má fyrst og fremst leiðtoga. Þeir hafa skýra sýn og hæfileika til að fá fólk til að fylkja sér um hana og raða svo inná völlinn. Allt blandast þetta auðvitað saman, en ég held að kate- góríurnar af bissnissmönnum gætu verið á þessa leið. Stundum þarf fyr- irtæki svona forstjóra og stundum hinsegin, allt eftir því á hvaða þroska- stigi eða æviskeiði það er hverju sinni. Stundum þarf fyrirtæki ein- hvern sem rífur allt upp með látum og djöfulgangi, svo er kannski komið nóg af því og þá er þörf fyrir einhvern rúðustrikaðan og svo framvegis. Mér lætur ágætlega að hafa í kringum mig öflugt fólk, leggja línurnar, fara inn þar sem mest er þörf og gefa því svo mikið svigrúm innan settra marka. Ég segi stundum að sá forstjóri sé bestur sem hefur ekkert að gera, að minnsta kosti einhvern tíma í einu. Sumir eru allt í öllu og aðrir eru bara í einu og sjá aldrei allt. Ég er ekki mjög stjórnunarlærður, þótt ég hafi farið á nokkur námskeið og hafi tölu- verða reynslu. Aðallega vinn ég því útfrá hjartanu og brjóstvitinu. Það er sagt í stjórnunarfræðum að 20% þeirra ákvarðana sem teknar eru í fyrirtækjum séu vitlaus. Stundum verður maður að taka ákvörðun með það í huga að hún gæti farið í 20% flokkinn. Aðalatriðið er að í þeim flokki séu ekki ákvarðanir sem ríða baggamuninn um framtíð fyrirtæk- isins!“ Spælandi einelti? Ertu þá ekki harður húsbóndi? „Jú. Ég vil hafa aga í fyrirtæki. Þó ég hafi lýst þessu svona skipti ég mér töluvert af.“ Finnst þér gaman að stjórna? „Já. Þegar tveir eða fleiri koma saman er ég líklegur til að reyna að stjórna þeim.“ En á heimili? „Þar er búið að hefla mann til, eins og gengur, og miðjustilla.“ „Stórforstjórar“, einsog þú, sem stýrt hefur Hagkaupum, Íslands- síma, Vodafone og nú Trygginga- miðstöðinni, svo það helsta sé nefnt, virðast orðnir dálítill hópur af fólki sem stekkur á milli toppa með vissu millibili? „Já, kannski hefur þróunin orðið sú í seinni tíð. En atvinnustjórnendur, ef við getum kallað þá það, sem eiga lítið sem ekkert í viðkomandi fyr- irtækjum, eru ekki mjög margir hér- lendis. Hjá mér hafa tilviljanir ráðið mestu um mínar ferðir milli fyr- irtækja. Þau hafa einfaldlega verið keypt undan mér!“ Hefur það ekki verið spælandi? „Kannski hefur það átt að vera þannig. En þegar fyrirtæki undir minni stjórn hafa verið keypt fyrir metupphæðir get ég ekki annað en unað glaður við það. Jón Ásgeir Jó- hannesson keypti í raun Hagkaup þegar ég var þar forstjóri og augljóst og eðlilegt að hann, sem eigandi, myndi stjórna þeirri eign sinni. Svo keypti hann minna fyrirtæki, þar sem ég var starfandi stjórnarformaður, fasteignafélagið Þyrpingu, og loks keypti hann Íslandssíma eða Voda- fone.“ Er þetta einhvers konar einelti? Óskar brosir. „Kannski má láta sér detta það í hug. En mér hefur alltaf fundist eðlilegasti hlutur í heimi að stjórnandi láti af störfum við slíkar aðstæður.“ Í þessum miklu eignarhaldssvipt- ingum sem gengið hafa yfir íslenskt viðskiptalíf undanfarin ár er þá at- vinnuöryggi þessa farandverkafólks, sem stórforstjórarnir eru, ekki mjög mikið? „Það er bara handónýtt. Verra en þingmanna. Þeir fá þó fjögur ár.“ Að vísu hafa starfslokasamning- arnir verið nokkuð góðir. Eru þeir ekki orðnir tóm vitleysa? „Ja, þannig hafa þó forstjórar eitt- hvert fast land undir fótum. Þeir bera mikla ábyrgð og þurfa að geta unnið einbeittir án þess að hafa miklar áhyggjur af sjálfum sér.“ En fyrr má nú vera … „Já. Auðvitað þarf þetta að vera innan skynsemismarka. Þessir menn hlaupa ekkert endilega í nýjar stöður, en þegar um er að ræða ungt fólk í fullu fjöri ætti að vera óþarfi að fyr- irtækin leggi út fyrir heilli starfsævi og vel það. Í fyrstu sögunni í bókinni talar íslenskur alþýðumaður um þessi mál og hugsanlegt er að höfundur sé sammála honum að einhverju leyti.“ Gróði umfram allt Hefurðu áhyggjur af aukinni hörku í viðskiptaheiminum? Eru gömul gildi einsog heiðarleiki og hófsemi á hröðu undanhaldi? „Ég er ekki í nokkrum vafa um það. Og það gildir ekki aðeins um heiðarleika og hófsemi heldur margt annað, einsog drenglyndi og traust. Og þá er það allt í lagi! Þeim fer fækkandi sem sjá eitthvað at- hugavert við það.“ Eru engar leikreglur lengur? „Útbreitt viðhorf er að viðskipti séu viðskipti og allt annað aukaatriði. Sem betur fer sinni ég viðskiptum í hópi fólks sem ekki aðhyllist þetta viðhorf. Í fullri alvöru finnst mér afar leitt að horfa uppá þessa þróun.“ Hefur þú sjálfur lent uppá kant við eigendur fyrirtækjanna vegna slíkra álitaefna? „Ekki get ég sagt það. En ég hef horft uppá of mörg dæmi þess að við- skiptalegir hagsmunir hafa rofið vin- áttubönd og traust milli manna. Og án þess að um einhverja sérstaka neyð hafi verið að ræða.“ Hvers vegna varð þróunin á þenn- an veg hér á landi, heldurðu? „Ég veit það varla. Nema: Það er orðið aðalatriðið að græða og græða mjög mikið. Fyrir ekki mörgum árum græddi Íslandsbanki, sem nú heitir Glitnir, einn milljarð. Það var stór- frétt. Mesti hagnaður Íslandssög- unnar. Núna verður að tala í tugum milljarða. Ég geri ekki athugasemdir við það sérstaklega, en þegar keppnin rýfur áratuga vináttubönd og traust er einskis virði þá er hún komin út í öfgar.“ Bankar og önnur stórfyrirtæki eru sem sagt í innbyrðis samkeppni sín á milli um að sýna sem allra mestan gróða og æ meiri? „Að sjálfsögðu. Og ég hef ekkert á móti því. En ég harma ef sú keppni leiðir til þess að menn fórna þeim gildum sem undir eiga að búa. Það finnst mér stórmál.“ Sársaukafullt Munnlegir samningar gilda ekki lengur? Öll smáatriði þurfa að vera geirnegld af lögfræðingum … „Sumir halda hreinlega að munn- legir samningar séu ekki til. En það sem maður segir á að gilda, ekki síður en það sem menn semja um skriflega. Í nútímaviðskiptum er þetta orðin spurning um sönnun. Mér leiðist það. En ég held að jafnvægi muni nást. Menn munu átta sig á að vinskapur skiptir máli, tengsl og önnur mannleg samskipti. Það dugir ekki að rækta þau aðeins á peningalegum grund- velli. Þetta eru vonandi vaxtarverkir í viðskiptalífi sem var orðið of fast- skorðað en hefur sprungið í nýjar fylkingar.“ Hefurðu sjálfur orðið fórnarlamb þessara nýju viðhorfa í viðskiptum? „Já, í fyrirtækjaátökum fyrir nokkrum árum. Það var sársaukafullt fyrir mig. Maður, sem ég treysti, gekk á bak orða sinna af fjárhags- legum ástæðum. Hann er fyrst núna kominn úr frystikistunni hjá mér og er í kæliklefanum. Þar mun hann verða.“ Hefur þú, eins og ýmsir fleiri, áhyggjur af vaxandi misskiptingu og misrétti, auknu bili milli alls- nægtafólks og fátæks fólks og því að stórar viðskiptablokkir séu að skipta Íslandi milli sín? „Það er orðið töluvert umhugs- unarefni. En það sem ég var að lýsa, hvernig menn ganga á milli herja, er þó til marks um að blokkirnar eru ekki alveg fastmótaðar. En þær eru of fáar. Stóra málið er að við búum ekki við allsherjaryfirráð þvert í gegnum þjóðfélagið. Það á til dæmis við um fjölmiðlaeign. Mér fannst fjöl- miðlafólk og samtök þeirra sýna óballanseruð viðbrögð við fjölmiðla- frumvarpinu á sínum tíma, burtséð frá því hvort það var gott eða slæmt frumvarp í einstökum atriðum. Þetta er fólkið sem borgararnir eiga að treysta til að flytja ballanseraðar fréttir af öllu því sem gerist í kringum okkur, en fór svo offari í vitleys- isgangi í máli sem snerti það sjálft og vinnuveitanda þess. Þar skorti mikið á það yfirvegaða mat sem gera verð- ur kröfu um hjá fjölmiðlum.“ Frumsamin barnasaga lesin Með höfundi eru, enn vakandi, Hafdís og Jó- hanna Mjöll Jóhannsdætur, en Magnús Óskarsson er sofnaður. Frá „Goðatúnsveislu“ Óskar og Sigurður G. Valgeirsson. Bóndi um stund Óskar mokar úr fóðurganginum í fjósinu á Valdastöðum: Í sveitinni fyrir austan eru margir þátttakendur í mörgu... Vinnumenn á Sámstaðabakka Magnús Óskarsson, Hrafnkell, Kári og Óskar Magnússon: Síðbúinn sveitamaður verður til. Morgunblaðið/Kristinn Einn á göngu á förnum vegi „Þegar tveir eða fleiri koma saman er ég lík- legur til að reyna að stjórna þeim...“

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.