Morgunblaðið - 10.05.2007, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. MAÍ 2007 39
UMRÆÐAN
Vegna mikils aðstreymis aðsendra greina í aðdraganda alþingiskosninganna verður formi þeirra greina,
sem lúta að kosningunum, breytt. Er þetta gert svo efnið verði aðgengilegra fyrir lesendur og auka mögu-
leika Morgunblaðsins á að koma greinunum á framfæri fyrir kosningar.
Alþingiskosningar
ÞAÐ vill gleymast í aðdraganda
kosninga þegar flokkarnir draga
fram stefnumál sín að kosningarnar
snúast auðvitað að miklu leyti um
fyrri verk stjórnvalda og hvort al-
menningur í landinu vill meira af
því sama eða hvort tími sé kominn
til að gefa öðrum tækifæri.
Ríkisstjórn sem er stolt af verk-
um sínum ætti að leggja áherslu á
það að koma fyrri afrekum sínum til
skila. Sjálfstæðisflokkurinn breytir
hins vegar algjörlega um ham þegar
kemur að kosningum. Þá verður
hann að félagshyggjuflokki og seg-
ist þá ýmist hægri grænn eða bleik-
ur, eftir því við hvern er rætt. Blái
liturinn hverfur þá um stund.
Kannanir hafa sýnt að konur
kjósa síður Sjálfstæðisflokkinn en
karlar. Fyrir því eru gildar ástæð-
ur. Konur kjósa margar hverjar út
frá velferðarmálum og þar eru flest-
ir kostir betri en Sjálfstæðisflokk-
urinn einfaldlega vegna þess að vel-
ferðarmál eru aukaatriði en ekki
aðalatriði í hægristefnunni.
Fátækum börnum afneitað
Jafnréttismálin eru konum eðli-
lega ofarlega í huga. Enn er það
þannig að kynbundinn launamunur
er staðreynd og það er sömuleiðis
staðreynd að í tíð þessarar rík-
isstjórnar hefur hann ekkert
minnkað. Ungt fjölskyldufólk og
ekki síst ungar konur glíma við það
vandasama hlutverk að samræma
vinnu og fjölskyldu. Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur lítið gert til að
koma til móts við þessar aðstæður.
Og Sjálfstæðisflokkurinn er ekki
aðeins seinn til að bregðast við
þeirri ömurlegu þróun að fátækum
íslenskum börnum fjölgar stöðugt,
heldur kýs hann að taka alls ekki á
vandanum og afneitar honum al-
gjörlega. Þannig myndi velferð-
arflokkur ekki haga sér.
Sætasta stelpan á ballinu
Geir H. Haarde, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, hefur ítrekað op-
inberað sína skoðun á jafnrétt-
ismálum. Ummæli á borð við þau að
ekki sé alltaf hægt að fara með sæt-
ustu stelpunni heim af ballinu eru
öllum kunn og sömuleiðis nið-
urstaða hans um að þá verði bara að
grípa í eitthvað annað sem geti gert
sama gagn. Þegar þingkona Sam-
fylkingarinnar gagnrýndi
Geir fyrir það hversu fáar
konur voru í nefndum á veg-
um ráðuneytis hans sagði
hann málefnið „gervimál“.
Enn alvarlegri voru ummæli
hans í kjölfar Byrgismálsins
þar sem Geir sagði að ekki
væri hægt að útiloka að kon-
urnar í Byrginu hefðu ekki
hvort sem er orðið óléttar.
Jafnréttislög barn síns tíma
Aðrir ráðherrar Sjálstæðisflokks-
ins hafa sýnt hug sinn til jafnrétt-
islaga í verki, því ekki aðeins voru
jafnréttislög brotin þegar skipað
var í dómaraembætti í Hæstarétti,
heldur bætti Björn Bjarnason
dómsmálaráðherra um betur með
því að fullyrða að jafnréttislögin
væru barn síns tíma. Eftir að mesta
fárið vegna þessara ummæla var
gengið yfir var komið að Geir
Haarde sem taldi tímabært að skipa
mætan flokksfélaga í Hæstarétt og
valdi þá Jón Steinar Gunnlaugsson.
Það er ekki því trúverðugt fyrir
Sjálfstæðisflokkinn að setja nú upp
jafnréttislúkkið og fara í fé-
lagshyggjukápuna. Eftirlíkingar
eru aldrei eins góðar og fyr-
irmyndin. Og Geir gerir einfaldlega
lítið gagn í jafnréttismálum.
Eru jafnréttismál gervimál?
Eftir Evu Kamillu Einarsdóttur, Gígju Heið-
arsdóttur og Guðlaugu Finnsdóttur
Höfundar eru
Samfylkingarkonur.
Gígja
Heiðarsdóttir
Guðlaug
Finnsdóttir
Evu Kamillu
Einarsdóttur
HJÖRTUR Hjartarson beinir til mín, sem þingflokks-
formanns Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs,
spurningu í opnu bréfi í Morgunblaðinu laugardaginn
5. maí um afnám „eftirlaunaforrétt-
inda“. Er þar vísað í umdeild eft-
irlaunalög sem samþykkt voru á Al-
þingi í desember haustið 2003. Hjörtur
beinir erindi sínu til stjórnarandstöð-
unnar en ekki stjórnarmeirihlutans sem
á endanum var þó einn um að sam-
þykkja frumvarpið.
Í umræðu á þingi gerði ég grein fyrir
afstöðu minni á mjög afgerandi hátt og sagði m.a.:
„Það er vissulega mikilvægt verkefni að taka lífeyr-
isréttindi alþingismanna og ráðherra til endurskoð-
unar og á þeim tímapunkti stöndum við. Nú er spurn-
ingin í hvaða átt menn vilja halda, áfram eða aftur á
bak. Í því frv. sem hér liggur fyrir felst yfirlýsing um
það að í stað þess að halda inn í framtíðina er stefnan
tekin í afturhaldsátt. Þetta frv. er tímaskekkja, minjar
um kerfi misskiptingar og sérréttinda. … Ég spyr: Nú,
þegar við endurskoðum lífeyrisréttindi þingmanna og
ráðherra, hvers vegna í ósköpunum er ekki hægt að
halda með þennan hóp og reyndar alla strolluna sem nú
er að finna í einni spyrðu, alþingismenn, ráðherra og
hæstaréttardómara, inn í lífeyrissjóði sem þessum að-
ilum standa opnir?“
Ég er enn þessarar skoðunar. Fyrir því er eindreg-
inn vilji hjá efstu mönnum á framboðslistum Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs að taka þessi um-
deildu lög til endurskoðunar.
VG vill endurskoða eftirlaunalögin
Eftir Ögmund Jónasson
Höfundur er formaður þingflokks VG.
FYRIR nokkru var lögð fram
tillaga að lagafrumvarpi nefndar
um jafna stöðu og jafnan rétt
kvenna og karla,
sem ætlað er að
stuðla að frekara
jafnrétti kynjanna.
Nefndin var skipuð
fulltrúum allra
stjórnmálaflokka,
en Guðrún Er-
lendsdóttir, fyrrverandi hæstarétt-
ardómari, veitti henni forystu.
Sérlega ánægjulegt er að þver-
pólitísk sátt náðist um helstu til-
lögur nefndarinnar enda er ljóst
að stórt skref yrði stigið í jafn-
réttismálum næðu þær fram að
ganga. Veigamestu breytingarnar
sem lagðar eru til í frumvarpinu
eru samfylkingarfólki að góðu
kunnar, enda hafa þingmenn
flokksins ítrekað lagt fram sam-
bærilegar tillögur, svo sem um af-
nám launaleyndar og eflingu
kærunefndar jafnréttismála.
Gjörólíkar áherslur Samfylk-
ingar og Sjálfstæðisflokks
Jóhanna Sigurðardóttir hefur
þannig lagt fram frumvarp á þingi
um að úrskurðir kærunefndar
jafnréttismála verði bindandi.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir hefur
lagt fram frumvarp og talað fyrir
afnámi launaleyndar og fengið
víða bágt fyrir. Gott er að halda
því til haga að Ingibjörg Sólrún er
eini stjórnmálaleiðtoginn hér á
landi sem hefur áorkað einhverju
þegar kemur að því að draga úr
kynbundnum launamun. Launa-
munur kynjanna minnkaði um
helming hjá Reykjavíkurborg þeg-
ar hún var borgarstjóri, en hefur
hins vegar staðið í stað á lands-
vísu í 12 ára valdatíð Sjálfstæð-
isflokks og Framsóknarflokks.
Með áframhaldandi dugleysi
hægriaflanna mun það taka rúm-
lega 600 ár að útrýma hinum kyn-
bundna launamun. Að sögn val-
inkunnra sjálfstæðismanna er það
reyndar vafa undirorpið að kyn-
bundinn launamunur sé í raun og
veru til. Einn þeirra er Heiðrún
Lind Marteinsdóttir, fyrrverandi
stjórnarmaður Heimdalls og kosn-
ingastjóri Gísla Marteins Bald-
urssonar, sem hélt því nýverið
fram í Kastljósþætti að víðtækar
kannanir sem VR og Gallup/
Capacent hafa gert undanfarin ár
væru einfaldlega rangar.
Valfrelsi launþega tryggt
Núverandi fyrirkomulag kemur
í veg fyrir að samstarfsmenn á
vinnustað geti borið saman kjör
sín og þar með verður ómögulegt
að komast að því hvort fyrirtæki
mismuna starfsmönnum sínum,
m.a. á grundvelli kynferðis, og
brjóti þannig jafnréttislög. Afnám
launaleyndar er því án nokkurs
vafa árangursrík leið til að vinna á
kynbundnum launamun. Sjálfstæð-
ismenn, og sér í lagi ungir sjálf-
stæðimenn, líta á sig sem hina
einu sönnu talsmenn einstaklings-
frelsis en þeir hafa risið upp og
talað gegn þessum hluta nið-
urstöðu hinnar þverpólitísku
nefndar. Því hefur verið haldið
fram að með afnámi launaleyndar
verði öllum gert skylt á einhvern
hátt að gefa upp laun sín. Það er
alrangt. Verði frumvarpið að lög-
um hefur launþeginn val um hvort
hann gefi upp laun sín eða ekki.
Afnám launaleyndar þýðir jafn-
framt að vinnuveitanda verður
ekki lengur leyfilegt að krefjast
þess að starfsmenn hans haldi
launum sínum leyndum. Það er
réttur allra, kvenna og karla, að
hljóta sömu laun fyrir sama vinnu-
framlag. Einhverjir myndu halda
því fram að verið væri að brjóta á
einstaklingsfrelsi þeirra sem hefðu
16% minni laun vegna kynferðis
síns. Sjálfstæðismenn virðast því
miður ekki vera sammála því.
Kynbundinn launamunur er böl
Eftir Magnús Má Guðmundsson
Höfundur er formaður Ungra
jafnaðarmanna, ungliðahreyf-
ingar Samfylkingarinnar.
NÚVERANDI ríkisstjórn hefur
enga stefnu í vímuefnamálum.
Það sama á við um stjórn-
málaflokkana, enginn þeirra hefur
stefnu í þessum
málum nema Sam-
fylkingin. Úrræði
stjórnvalda hafa
einkennst af
áhugaleysi og
tækifærislausnum.
Ríkisstjórnin hefur
ekki axlað þá ábyrgð sem henni
ber á meðferð vímuefnaneytenda
heldur veitt peningum til ein-
staklinga og samtaka á handa-
hófskenndan hátt, án þess að hafa
hugmynd um hvað fram fer á við-
komandi stofnunum eða sýna því
nokkurn áhuga. Nýlegt dæmi um
Byrgið sannar að þetta hefur haft
skelfilegar afleiðingar. Ráðherrar
taka enga ábyrgð og vísa hver á
annan.
Samkvæmt tölum frá Hagstof-
unni varði ríkið 20-30% minna fé
til meðferðarmála árin 2003-2004
en varið var til hins sama 10 árum
áður (á föstu verðlagi). Það ríkir
algert áhugaleysi á málaflokknum
og engin virðing sýnd þeim sem
eiga í vanda og þurfa aðstoðar
við.
Milljarðurinn sem Framsókn-
armenn lofuðu í forvarnir fyrir
síðustu kosningar gufaði upp.
Engin stefna er þar frekar en í
meðferðarmálunum.
Fjöldi þeirra sem ánetjast
vímuefnum er mikill og hefur far-
ið ört vaxandi undanfarin ár. Ekki
er vitað með vissu hve margir
teljast til þessa hóps en fjöldi
þeirra sem leitar til með-
ferðastofnana gefur ákveðna vís-
bendingu þó gera megi ráð fyrir
að hópurinn sé mun stærri þar
sem margir leita sér ekki að-
stoðar fyrr en allt er komið í óefni
Vímuefnavandinn er ekki ein-
ungis vandi þeirra sem verða
fíkninni að bráð heldur herjar
hann á fjölmörg svið samfélags-
ins. Má þar nefna áhrif á aðstand-
endur/fjölskyldur fíkla, geðrask-
anir og aðra sjúkdóma, stóraukin
afbrot, vændi, ofsaakstur, svo fátt
eitt sé talið.
Beinn kostnaður samfélagsins
vegna áfengis- og vímuefnaneyslu
á Íslandi var á árinu 2005 talinn
vera um 20 milljarðar króna
(Oddur Ingimarsson 2006). Eru
þá aðeins taldir þeir kostn-
aðarliðir sem hægt er að leggja
mat á. Gera má ráð fyrir að þessi
tala sé allmiklu hærri sé allt talið
með. Ef tekið er mið af erlendum
rannsóknum má gera ráð fyrir að
þessi upphæð sé 20-40 milljarðar.
Þá er ekki talinn með sá mannlegi
harmleikur sem hlýst af vanda-
málinu. Það er því mikið í húfi og
miklu til kostandi að stemma
stigu við vandanum.
Samfylkingin er eini flokkurinn
sem hefur stefnu í vímuvarn-
armálum. Sú stefna var unnin af
starfshópi á vegum flokksins og
samþykkt á síðasta landsfundi.
Samfylkingin er staðráðin í að
taka á áfengis- og vímuefnavand-
anum af festu og hefur mótað
heildarstefnu sem tekur á öllum
þáttum vímuefnavandans. Hún
ætlar að koma á vímuvarnaráði
sem hefur heildarsýn og sér um
allan málaflokkinn frá vímuefna-
vörnum til fjölbreyttra úrræða
fyrir fíkla. Það tryggir eftirlit
með allri þjónustu. Samfylkingin
leggur áherslu á að vímuefna-
vandinn er heilbrigðismál og að
taka beri á honum sem slíkum.
Samkvæmt lögum má hvorki
hafa um hönd né neyta fíkniefna
annarra en áfengis. Undanfarið
hefur lögreglan verið ötul við að
leita uppi og leggja hald á fíkni-
efni, en hvað svo? Skorturinn á
úrræðum er hrópandi. Unglingur
sem tekinn er með fíkniefni á sér
eða er staðinn að neyslu þeirra,
fær oft áminningu eða vægan dóm
og síðan ekki söguna meir. Þarna
er mikil brotalöm. Fyrir stærri
brot er fólk sett í fangelsi. Flest-
um er ljóst að fangelsisvist er
engin lausn fyrir fíkla. Þeir eru
oftar en ekki fársjúkir og þurfa
meðferð sem slíkir. Því ber að
vista fíkla sem brjóta lög á lok-
uðum meðferðaheimilum. Það þarf
að veita þeim þá hjálp sem þeim
ber. Þá þarf að vera til möguleiki
á langtímameðferð fyrir þá sem
það þurfa. Fyrir langt leidda fíkla
þurfa að vera úrræði þar sem þeir
fá þá aðhlynningu og hjálp sem
þeim ber samkvæmt lögum um
réttindi sjúklinga.
Hér verður að verða breyting á.
Að því ætlar Samfylkingin að
stuðla.
Er þetta í lagi?
Eftir Kristínu Blöndal
Höfundur er myndlistarkona.
FÁTT bendir til þess að fiskveiðikerfið verði eitt af þeim mikilvægu
atriðum sem kosið verður um á laugardaginn. Það verður að teljast
furðulegt í ljósi þess að ítrekað hefur komið fram í könnunum að yfir
70% þjóðarinnar er óánægt með kerfið. Fyrir síðustu kosningar tókst
Frjálslyndum að gera fiskveiðikerfið að heitu kosningamáli, í óþökk
stjórnarflokkanna. Hið svokallaða færeyska fisk-
veiðikerfi, eða sóknardagakerfi, komst skyndilega í
kastljósið. En stjórnarliðar lögðust allir á árarnar og
kvótabrask-kerfið hélt velli.
Í dag eru kvótabrask-kerfin orðin tvö. Því minni
bátar og trillur sem áður voru í svokölluðu dagróðra-
kerfi eru núna allar komnar með kvóta. Þetta þýðir í
raun að eigendur minni báta sem fyrir nokkrum árum
höfðu rétt til veiða í ákveðið marga daga á ári, hafa nú
öðlast rétt til að selja óveiddan fiskinn í sjónum líkt og útgerðarmenn
í stóra kerfinu gera. Þessu fögnuðu vissulega allir þeir sem fengu
kvóta.
Því hefur sú breyting orðið á, að margir þeirra sem fyrir nokkrum
árum gagnrýndu kerfið harkalega fyrir árangursleysi, óréttlæti og
mafíósískt skipulag, eru í dag hirðmenn þess.
Því til viðbótar leggja stjórnarflokkarnir það til að skerpt verði á
eignarréttarákvæðinu á auðlindinni í stjórnarskrá, til hagsbóta þeim
sem veiðiréttinn hafa í dag. Því skalt þú, kjósandi góður, ekki falla
fyrir pólitísku orðagjálfri sem aðeins er vinna fyrir lögfræðinga. Það
er atvinnuöryggi fólksins í sjávarbyggðunum sem búið er að taka af
því sem þarf að hafa áhyggjur af.
Frjálslyndir hafa í fjögur ár lagt það til að einstaklingum verði gert
það kleift að hefja útgerð með tveim færarúllum, að ákveðnum skil-
yrðum uppfylltum. Það ógnar sannarlega engum fiskistofnum, heldur
opnar það fyrir endurnýjun inn í greinina á sanngjarnan og eðlilegan
hátt. Þá verður gríðarlega mikið öryggi í því fólgið fyrir íbúana sem
eftir verða, þegar kvótakarlarnir í litla kerfinu verða búnir að selja
kvótann í burtu og sjálfir fluttir á mölina.
Ágæti kjósandi; ef þú ert einn þeirra sem aðeins finnur til sam-
kenndar með íbúum sjávarbyggðanna þegar skipskaðar verða eða
snjóflóð falla, þá skaltu bara halda áfram að kjósa kvótaflokkana.
Úrelt fiskveiðistjórn
Eftir Atla Hermannsson
Höfundur er í 5.sæti hjá Frjálslyndum í Kraganum.