Morgunblaðið - 12.07.2007, Qupperneq 24

24 FIMMTUDAGUR 12. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
LANDBÚNAÐUR Á NÝRRI ÖLD
Það hafa orðið miklar framfarir ílandbúnaði okkar á liðnum ár-um og áratugum. Oft er talað
um að mikil hagræðing hafi orðið í
sjávarútvegi á síðustu tveimur ára-
tugum en slík hagræðing hefur ekki
síður orðið í landbúnaði. Búum hefur
fækkað verulega og þau hafa stækk-
að. Framleiðnin er margföld á við
það sem áður var. Fyrir skömmu
sagði Morgunblaðið frá þeim breyt-
ingum, sem eru að verða í heyskap-
arháttum. Verktakar, búnir nýjum
og fullkomnum tækjum, fara á milli
og sjá um heyskapinn fyrir bændur,
sem losna þá við að fjárfesta í nýjum
tækjum. Í þessu felst mikil hagræð-
ing fyrir bændur.
Fjósin eru að stækka og eru mörg
hver orðin að mjög fullkomnum
framleiðslueiningum, þar sem tölvu-
stýrð sjálfvirkni ræður ferð.
Sama þróun er komin af stað í
sauðfjárrækt.
Þessi þróun í landbúnaði, færri
bændur og stærri, tæknivædd bú,
veldur því að framleiðsla landbúnað-
arafurða er margfalt hagkvæmari en
hún var. Landbúnaðurinn stendur í
dag mjög traustum fótum. Afurðir
íslenzkra bænda njóta mikilla vin-
sælda meðal neytenda. Framleiðslu-
og dreifingarfyrirtæki bændanna
hafa náð miklum árangri í markaðs-
setningu. Landbúnaðurinn á Íslandi
þarf ekki lengur á þeirri miklu vernd
að halda, sem hann hefur notið.
Henni er nú haldið uppi af gömlum
vana en ekki af brýnni þörf til þess
að koma í veg fyrir að landbúnaður
leggist niður á Íslandi.
Nú er tímabært að stíga nýtt skref
og hefja umræður á milli bænda og
samfélagsins að öðru leyti um að
draga úr þeirri vernd, sem landbún-
aðurinn hefur notið. Smátt og smátt
hefur innflutningur á landbúnaðar-
vörum frá öðrum löndum aukizt. Nú
er hægt að fá osta frá öðrum löndum
og ekki að sjá að dregið hafi úr þróun
eða sölu íslenzkra osta. Nú er hægt
að fá kjöt frá öðrum löndum og ekki
að sjá, að það hafi dregið úr sölu á ís-
lenzku kjöti.
Nú er tími til kominn að ræða við
bændur nýrrar aldar um breytingar
á því innflutningskerfi, sem hér hef-
ur ríkt. Það mun hafa í för með sér
aukna samkeppni við bændur en þeir
geta þolað samkeppni ekki síður en
aðrir.
Eitt af því sem gæti leitt af aukn-
um innflutningi á búvörum er lægra
vöruverð ef marka má það sem tals-
menn verzlunarkeðja segja. Það er
óþolandi með öllu fyrir íslenzka
neytendur að búa við kerfi, sem er
þannig, að jafnvel þótt stjórnvöld
lækki skatta og gjöld skilar verð-
lækkun af þeim sökum sér ekki til
neytenda nema að mjög takmörkuðu
leyti eins og ASÍ sýnir fram á þessa
dagana.
Ný ríkisstjórn og nýr landbúnað-
arráðherra, Einar K. Guðfinnsson,
eiga að hefja viðræður við nýja kyn-
slóð bænda um slíkar breytingar.
Við getum ekki lifað í fortíðinni.
ER ÞAÐ SKRÝTIÐ?
Guy Verhofstadt, forsætisráðherraBelgíu, flutti athyglisverða
ræðu í fyrradag við upphaf ráðstefnu
um fólksflutninga. Hann sagði:
„Horfum hlutlaust á málið. Á Vest-
urlöndum búa 14% mannkyns. Þau
fjórtán prósent fara með 73% tekna í
heiminum. Það er ekkert skrýtið að
fólk vilji flytja hingað.“
Þetta er kjarni málsins. Belgíski
forsætisráðherrann bætti því við, að
það mundi ekkert minnka straum
innflytjenda til Vesturlanda að herða
viðurlög og auka landamæraeftirlit.
Þetta er alveg rétt. Fátækt fólk finn-
ur leiðir til þess að komast þangað
sem það ætlar sér. Íslenzkur skip-
stjóri á skipi í íslenzkri eigu, sem allt í
einu stóð frammi fyrir því að vera
með á sínum snærum hóp fólks, sem
var að reyna að komast yfir Miðjarð-
arhafið frá Norður-Afríku til Suður-
Evrópu, kynntist þessu vandamáli.
Verhofstadt sagði í ræðu sinni, að
efnameiri þjóðir yrðu að auka þróun-
araðstoð sína við fátæku ríkin. Þetta
er líka rétt. Eina leiðin til þess að
koma í veg fyrir að stórfelldir fólks-
flutningar verði í heiminum með góðu
eða illu er sú, að veita fátæku þjóð-
unum þá aðstoð sem þær þurfa til
þess að komast sæmilega af. Það er
t.d. ekki góð þróunaraðstoð að loka
mörkuðum ríku þjóðanna fyrir inn-
flutningi á búvörum frá fátæku þjóð-
unum.
Það liggja allar staðreyndir fyrir í
þessum málum. Það er alveg ljóst
hvað þarf að gera. Hið eina sem á
skortir er pólitískur vilji hjá hinum
ríku þjóðum til þess að fylgja þeim
aðgerðum eftir, sem eru nauðsynleg-
ar. Þar er meira um innantóm orð en
að verkin tali.
Þessi vandi snýr að okkur Íslend-
ingum ekkert síður en öðrum. En í
þessum efnum getur okkar litla fram-
lag skipt miklu máli. Þess vegna eig-
um við að beina kröftum okkar í þessa
átt. Að peningarnir, sem við erum
reiðubúnir til að leggja fram, fari til
fátæku landanna. Að mannskapur-
inn, sem við erum tilbúnir til að
leggja fram, fari til þróunarlandanna.
Það er augljóst, að bæði stjórnmála-
menn og embættismenn í utanríkis-
ráðuneytinu hafa metnað til þess að
Ísland láti meira að sér kveða í al-
þjóðamálum en við höfum gert. En
dugar þeim ekki að sá metnaður fái
útrás í aðstoð við fátækt fólk? Þurfa
þeir endilega að taka þátt í einhverri
sýndarmennsku í hópi ríku þjóðanna,
þar sem framlag okkar er ekki metið
á nokkurn hátt?
Það er kominn tími til að umbylta
íslenzku utanríkisþjónustunni og
laga hana að nýju hlutverki á nýrri
öld.
Við leysum ekki vandamálin í Mið-
Austurlöndum og heldur ekki í
Afganistan. Við eigum að snúa okkur
að verkefnum, sem eru verðugri fyrir
okkur.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Marfríður Sigurðardóttir eða Mara, eins og hún
var kölluð, lést á Landspítalanum við Hringbraut
29. júní, eftir stutta legu þessa björtustu og feg-
urstu daga sumarsins. Það er gott til þess að vita
að sumarið var komið þegar hún kvaddi og allt
var svo bjart og hlýtt og fallegt. Mara hafði nefni-
lega beðið eftir sumrinu – beðið eftir að birti og
hlýnaði. Yfir henni vöktu fjölmargir ættingjar,
fólk á öllum aldri, allt frá unglingum upp í fólk á
níræðisaldri. Fólk sem elskaði hana heitt og inni-
lega og sem hún hafði elskað og annast af kost-
gæfni og ástúð eins og besta móðir. Það rann upp
fyrir mér þessar stundir að vafalaust hefur Mara
skipt á bleyjum á öllum þessum hópi og bíað í
svefn. Það var nefnilega hennar innsta eðli að
hugsa um aðra, sýna umhyggju og gefa – alveg
endalaust. Og við sem þáðum héldum í kjánaskap
okkar að hún yrði alltaf til – skjólið sem við gátum
öll leitað í. En ekkert líf er án enda eins og við vit-
um.
Hún hafði einfalda en djúpvitra lífsspeki sem
hún fór eftir í hvívetna.
– Burt með sorg og sút. Fólk átti að gefa gaum
að því hvað það átti mikið til að lifa fyrir og það
átti að lifa lífinu lifandi. Og það gerði Mara svo
sannarlega. Fram á níræðisaldur ferðaðist hún
um heiminn, ein ef því var að skipta, sjálfstæð og
hugrökk kona. Hún spilaði bridge með tveimur
spilagrúppum fram á seinustu ár og var dottin í að
fylgjast, af mikilli innlifun, með póker í sjónvarp-
inu. Íbúðina sína dreif hún í að láta mála þegar
hún var 95 ára að aldri. Hún las mikið alla tíð og
hannyrðir var hún með í flinku höndunum sínum,
alltaf. 96 ára að aldri lauk hún við seinustu sporin í
dásamlega fallegri útsaumsmynd sem sýnir tvo
svani synda á lygnu vatni sem er umvafið trjám
og sefgrasi. Og þessa mynd gaf hún mér. Mun ég
dásama þessa gjöf, svanina mína tvo, alla ævi.
En umfram allt var Mara góð kona. Þessi tvö
orð lýsa henni ef til vill best, svo mikla merkingu
innihalda þau. Það felst svo mikið í orðunum að
vera góð manneskja. Í rauninni hlýtur það að vera
allt sem máli skiptir. Og Mara var það. Hún lá
aldrei á liði sínu, kom til þeirra sem voru hjálpar
þurfi í stóru eða smáu, eftir langan vinnudag, með
strætó eða fótgangandi, alltaf með einhverjar
gjafir handa ástvinum sínum, styðjandi þá og
styrkjandi. Meðlíðan hennar með öllu fólki var
óvenju sterk.
Hún bjó ein til margra ára í lítilli hlýlegri íbúð í
Hátúni 10a og var þar fram til hins síðasta. Þang-
að var dásamlegt að koma til að njóta góðra veit-
inga, friðar og næðis, komast í skjól frá annríki
hversdagsins.
Hún átti meira ríkidæmi en flestir sem hef
þekkt. Þó átti hún aldrei peninga. Gat ekki eign-
ast mikið af þeim, því hún gaf þá alla frá sér jafn-
harðan. Það var vonlaust að neita að þiggja gjafir
hennar. Þá var hún þrárri en nokkur annar: Hvað
á ég að gera með peninga? sagði hún. Já, hvað átti
h
e
þ
b
u
g
d
h
e
s
v
f
þ
u
f
Þ
á
d
v
t
t
e
v
a
a
t
þ
s
Marfríður Sigurðardóttir
Hann var tröll að vexti,rauðbirkinn, brosmild-ur og heillandi. Hannvar íslenskur víkingur
úr sveit og heimsmaður sem gat
vafið öllum um fingur sér. Hann var
þekktur um alla Norður-Evrópu
sem Íslenski björninn og á sunnu-
daginn hyggjast afkomendur hans
minnast þess að 100 ár eru liðin frá
fæðingu hans. Hann var Gunnar
Salómonsson, betur þekktur sem
aflraunamaðurinn Úrsus.
Sonur Gunnars, Ólafur Gunn-
arsson, er einn þeirra sem standa
að uppsetningu minnisvarðans.
Hann segir það mikilvægt að faðir
hans falli ekki í gleymsku, að ís-
lenskir aflraunamenn vorra daga
muni eftir þeim sem ruddu þeim
brautina, en Gunnar var fyrsti Ís-
lendingurinn sem vann fyrir sér
með aflraunum.
„Þetta var náttúrlega fyrir tíma
allra lyfja og fæðubótaefna,“ segir
Ólafur og kímir, „hann bar bara
grjót“.
Gunnar, eins og fleiri íslenskir
merkismenn, ólst upp hjá vanda-
lausum, eftir að faðir hans féll frá
þegar Gunnar var rúmlega ársgam-
all. Hann undi við aflraunir í sinni
heimasveit í æsku, Helgafellssveit
við Stykkishólm, og sinnti ýmsum
störfum.
Gunnar var alla tíð heljarmenni
og æfði glímu með Ármanni. Hann
heillaðist af aflraunum 27 ára, um
það leyti sem þýski aflraunamað-
urinn Atlas kom hingað til lands ár-
ið 1934, og tók þá upp markvissa
þjálfun og fór fljótlega að halda
sýningar um allt land.
Heljarmennið frá Íslandi
Árið 1936 bauð Hitler 30 Íslend-
ingum á Ólympíuleikana í Berlín og
var Gunnar í þeim hópi. Að leik-
unum loknum sneri hann þó ekki
heim, heldur ferðaðist um Þýska-
land og sýndi aflraunir. Hann slapp
yfir til Skandinavíu við upphaf
stríðsins og sýndi þar aflraunir víða
um Noreg, Svíþjóð og Danmörku,
ýmist einn, í félagi við aðra afl-
raunamenn eða í fjölleikah
Reglulega var hann með sk
anir á Dyrehavsbakken í K
mannahöfn.
Þeir Jóhann risi Svarfdæ
ferðuðust saman á tímabili
upp, og var það sumstaðar
manna að þessi stóri hlyti a
sem hygðist lyfta bifreiðum
sýndist varla líklegur til af
Gunnar lék ýmsar listir á
arkvöldum, bæði lyfti hann
og pöllum sem þéttsetnir v
eins og enn tíðkast, en einn
hæfði hann sig í öðrum brö
svo sem að slíta í sundur ke
reipi með berum höndum.
mörgum minnisstætt að sjá
rífa í sundur símaskrár.
Ólafur segir að þegar ha
fylgt föður sínum á sýninga
honum allstaðar verið mjög
ið, enda var hann heillandi
skemmtikraftur af guðs ná
Stæltur Gunnar Salómonsson á yngri árum. Hann lét nokkrum s
prenta póstkort fyrir atburði í útlöndum til kynningar. Ekki er v
kvæmlega hvenær þessi mynd var tekin.
Skemmtiatriði Gunnar batt þykkan kaðal um hálsinn á sér og lét svo fimm, sex fíleflda menn úr salnum
endana. Hann setti hökuna niður í bringu og þá haggaðist reipið ekki.
Á sunnudaginn verður
öld liðin frá fæðingu
Gunnars „Úrsus“ Saló-
monssonar. Arndís Þór-
arinsdóttir ræddi við
son hans um manninn
sem varð frægur um alla
Evrópu fyrir aflraunir.
Íslenski björninn