Morgunblaðið - 19.12.2007, Qupperneq 32

32 MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
- kemur þér við
Tryggingar í
jólapakkann
Vantar upp á öryggi
í kortaviðskiptum
Fullorðinsleikfang
slysast inn í
leikfangabúð
Dómstólar tilkynna
ekki farbann
Leikfangastríðið
verður ljótara
Sérblað fullt af
jólastemningu
Hvað ætlar þú
að lesa í dag?
TALIÐ er að um 10% jarðarbúa
séu heyrnarskert. Nýjar evr-
ópskar rannsóknir hafa sýnt fram
á að sú tala liggi nú í 16%. Hávaði
hefur skemmt heyrnina í þriðjungi
þeirra en hjá því hefði mátt kom-
ast með forvörnum. Margt bendir
til þess að heyrnarskertum hafi
fjölgað hlutfallslega vegna vaxandi
hávaða í umhverfi okkar, s.s. frá
tónlist, vélum og umferð.
Hljóðstyrkur nefnist hávaði ef
hann er það mikill að hann getur
skemmt heyrnina. Heyrnarskerð-
ing er einn algengasti atvinnusjúk-
dómurinn í okkar iðnvæddu ver-
öld.
Hvernig skaðar
hávaði heyrnina?
Verði einstaklingur fyrir miklum
hávaða getur hin viðkvæma bygg-
ing innra eyrans
skemmst. Ef það ger-
ist hefur hann orðið
fyrir varanlegri
heyrnarskerðingu sem
getur bæði orðið af
völdum mikils hvells,
s.s. sprengingar, og
viðvarandi hávaða.
Eyrnasuð er oft
fylgikvilli heyrn-
arskerðingar en það
er ýlfur eða sónn í
eyrum eða höfði. Eyr-
nasuðið getur horfið,
en er oft sleitulaust
eða kemur og fer
tímabundið alla ævi.
Hvernig er
hávaði mældur?
Tónhæð er margbreytileg en
mælikvarði hennar er tíðni og
mælieiningin hertz, Hz. Manns-
eyrað skynjar hljóð með tíðni á
bilinu 20 til 20.000 Hz en það er
næmast fyrir tíðni á bilinu 2.000 til
5.000 Hz. Hið virka tíðnisvið tal-
máls er á þessu bili og einnig sá
langæi hávaði sem veldur í mörg-
um tilvikum mestum skaða.
Hljóðstyrkur er mældur í desí-
belum, dB. Styrkur venjulegs tal-
máls er á bilinu 50 til 70 dB.
Dæmi um hávaða sem getur
valdið heyrnarskerðingu.
Bifhjól, hárþurrka, sláttuvél: 85-
90 dB. Keðjusög, flugeldar: 100-
110 dB. Rokktónleikar, diskó,
vasaspilari: 110-125 dB. Sírena
sjúkrabíls, gangsetning þotu-
hreyfils: 119-140 dB.
ER20-staðaltappar passa í flest
eyru, í þeim er hljóðsía sem demp-
ar hávaða um 20 dB án þess að
breyta blöndun hljóðsins. Sá sem
notar tappana heyrir tal, tónlist og
önnur hljóð í umhverfinu án þess
að blær þeirra breytist.
Sérsmíðaðir eyrnatappar dempa
hávaða en tal og tónlist heyrist
óbjagað. Góður valkostur fyrir fólk
sem þarf oft á tíðum að vera í
þröngu rými þar sem hefðbundnar
hlífar taka of mikið pláss. Slíkir
eyrnatappar eru mótaðir eftir af-
steypu af hlustinni svo að þeir eru
þægilegir í notkun.
Hægt er að fá
tappa með hljóðsíu
sem dempa skaðlegan
hávaða án þess að
breyta blöndun og
tónblæ hljóðsins, þeir
dempa allar tíðnir
hljóðs álíka mikið.
Hlífðu heyrninni
Það má í raun al-
gjörlega koma í veg
fyrir heyrnarskerð-
ingu sem stafar af
hávaða í umhverfinu
eða í vinnunni. Hér
eru nokkur ráð um
það hvernig þú getur
hlíft heyrninni sem
best:
 Forðastu hávaða.
 Takmarkaðu þann tíma sem þú
ert í hávaða.
 Notaðu eyrnatappa eða heyrn-
arhlífar þegar þú þarft að vera
í hávaða.
 Hlífðu börnum við hávaða þar
sem þau hafa ekki vit á að verja
sig sjálf.
 Hafðu hljómflutningstæki, spil-
ara og því um líkt ekki allt of
hátt stillt. Sama gildir um út-
varpið í bílnum.
 Hugaðu að því sem veldur há-
vaða í umhverfi þínu.
 Hvíldu eyrun í um það bil sól-
arhring ef þú hefur lent í allt of
miklum hávaða.
Í flestum tilvikum skerðist
heyrn smám saman á löngum tíma
og þar af leiðandi er erfitt að taka
eftir skerðingunni.
Menn geta verið heyrnarskertir
ef þeir…
– eiga erfitt með að skilja ákveðin
orð eða hluta úr orðum.
– hvá oft.
– eiga í vandræðum með að skilja
þegar talað er í síma.
– hækka það mikið í sjónvarpi eða
útvarpi að það er til óþæginda
fyrir aðra.
– eiga í erfiðleikum með að halda
uppi samræðum þar sem er há-
vaði.
– finnst einstaka hljóð ógreinileg.
Hugsaðu um heyrnina
á meðan þú hefur hana
Ellisif Björnsdóttir fjallar um
ráð til að koma í veg fyrir
heyrnarskerðingu
Ellisif Katrín
Björnsdóttir.
» Forvörn erbetri en
meðhöndlun.