Morgunblaðið - 19.02.2008, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. FEBRÚAR 2008 23
tekjujöfnun sem ríkið hefur völ á og ég skil ekki al-
veg hvers vegna verkalýðsfélögin leggja svo mikla
áherslu á hana. Það er völ á svo mörgum beinum
leiðum til þess að koma á kjarabótum til þeirra
hópa sem verst standa. En að öðru leyti eru þess-
ar tillögur ríkisins á skynsamlegum nótum.“
Markaðslögmálin þvinguð
Forsvarsmenn greiningardeildanna sem Morg-
unblaðið ræddi við voru allir fremur jákvæðir í
garð samninganna – svona í heild. Ingólfur Ben-
der, forstöðumaður greiningardeildar Glitnis, tók
þó undir með kollega sínum hjá Kaupþingi þegar
hann var spurður út í hættu á launaskriði.
„Þarna er leitast við að hækka lægstu launin
mest, jafna tekjubil og tryggja að allir fái jafnt en
ekki umfram aðra sem mest eftirspurn er eftir á
vinnumarkaði. Með því eru menn að þvinga með
vissum hætti markaðslögmálin og reynslan sýnir
að það hefur ekki gengið sérstaklega vel. Launa-
skrið myndast af ákveðnum aðstæðum og að
reyna taka á því í kjarasamningum getur verið
erfitt, þó að það sé viðleitninnar virði. En vegna
þessa er viðbúið að kostnaður kjarasamninga
verði öllu meiri þegar upp er staðið heldur en
reiknað hefur verið út, þ.e. vegna þessa leka sem
myndast.“
Ingólfur telur heildarkostnaðarmat á samning-
unum hóflegt. „Launahækkanirnar eru rausnar-
legar á lægstu launin og ef sú hækkun smitast
ekki um of upp í aðra launaflokka þá eru samning-
arnir til þess fallnir að draga úr verðbólguþrýst-
ingi launa.“
Skattalækkanir ríkisstjórnarinnar hugnast
mönnum í atvinnulífinu vel, ekki síst þær sem
snúa að fyrirtækjum og þá út frá stöðu og horfum
í efnahagslífinu. Ingólfur segir lækkun tekju-
skatts vera vel tímasetta og falla að því hvert hag-
kerfið er að fara næstu misserin. Lækkanirnar
eru gerðar í skjóli þess hversu vel ríkissjóður
stendur, og telur Ingólfur jafnvel að íhuga megi
enn frekari lækkun á kjörtímabilinu. „Ef maður
lítur á efnahagsmál í augnablikinu, og eins og
maður sér þau fyrir sér á þessu kjarasamninga-
tímabili, þá held ég að það sé ágætt fyrir rík-
isvaldið að smella svolítið úr þessum aðhaldsgír og
hvetja efnahagslífið til vaxtar. Við erum komin í
afskaplega góða stöðu, með 15% skatt á fyrirtæki
sem er fremur lágt miðað við aðrar Evrópuþjóðir.
Ef menn sæju sér fært að fara með þetta neðar, þá
væri verið að búa atvinnulífinu hér á landi ein-
staklega góð skilyrði hvaða þetta varðar. Það
myndi eflaust skila sér.“
Meiri hækkun launakostnaðar
Greiningardeild Landsbankans telur líkt og
aðrar að í ár geti orðið ívið meiri verðbólga vegna
kjarasamninganna en Seðlabankinn hefur verið
að spá, en hún muni jafna sig á samningstímanum.
Í Vegvísi Landsbankans kemur m.a. fram að við
síðustu stýrivaxtarákvörðun Seðlabanka Íslands
hafi vöxtum verið haldið óbreyttum í 13,75% og að
þar hafi haft áhrif ríkjandi óvissa um niðurstöðu
kjarasamninganna. „Spá Seðlabankans frá því í
nóvember gerir ráð fyrir hóflegri hækkun launa í
ár og minnkandi kaupmætti. Það er ljóst að kjara-
samningarnir fela í sér meiri hækkun launakostn-
aðar og að auki er ein af forsendum þeirra að
kaupmáttur dragist ekki saman.“
Ekki náðist í forstöðumann greiningardeildar
Landsbankans í gær en Lúðvík Elíasson, hag-
fræðingur hjá deildinni, segir jákvætt að samn-
ingar hafi náðst og séu til þriggja ára, en samn-
ingsaðilar hafa sjaldnast viljað skuldbinda sig í
svo langan tíma í senn. Hann bendir jafnframt á
að margt gott sé í aðgerðum ríkisstjórnarinnar, en
annað eigi eftir að útfæra frekar, s.s. aðhaldsað-
gerðir í formi húsnæðissparnaðar. Í heild er hann
þó bjartsýnn.
Jafnframt var leitað álits hjá Hagfræðistofnun
Háskóla Íslands en þar á bæ vildu menn lítið tjá
sig um áhrifin, og þurftu lengri tíma til að fara yfir
málin. Gunnar Haraldsson, forstöðumaður stofn-
unarinnar, hafði þó ekkert nema gott um samn-
ingana að segja og framlag ríkisstjórnarinnar.
„En mér sýnist að þetta geti orðið næmt fyrir hag-
sveiflunni, þ.e. ef það verður niðursveifla verður
þetta dýrara en ella.“
tjandi til skamms tíma
Árvakur/Árni Sæberg
nt nokkuð jákvæðar í garð kjarasamninga ASÍ og SA sem undirritaðir voru á sunnudagskvöld.
á launaskriði í kjölfar mikilla hækkana á lægstu töxtum  Samningarnir eru þó til þess fallnir að auka
ns  Vanda þarf framkvæmd samninganna og yfirvofandi kólnun hagkerfisins kann þar að vera til góðs
Í HNOTSKURN
»Almennir launataxtar hækka um 18 þús-und krónur við undirskrift kjarasamn-
inga. Taxtar iðnaðarmanna og skrif-
stofufólks hækka um 21 þúsund krónur.
»Forsendur kjarasamninganna eru aðkaupmáttur launa haldist eða aukist og
að verðbólga minnki. Standist þær forsendur
framlengjast samningarnir til loka nóv-
ember árið 2010.
»Framlag ríkisstjórnarinnar er m.a. aðhækka persónuafslátt um sjö þúsund
krónur á næstu þremur árum. Árið 2009
hækkar hann um tvö þúsund krónur.
GUNNAR Páll Pálsson, formaður
VR, segir að eflaust muni þeir sem
hafa notið launaskriðs umfram
5,5% frá 1. janúar 2007 reyna að
semja um hærri laun þótt nýgerðir
kjarasamningar geri ekki ráð fyr-
ir að þeir fái launahækkun. Í sama
streng tekur Guðmundur Gunn-
arsson, formaður Rafiðn-
aðarsambandsins. Mjög lítið hlut-
fall félagsmanna í þessum félögum
fær greitt samkvæmt launatöxt-
um. Gunnar, formaður VR, telur
að innan við 5% af félagsmönnum
VR fái eingöngu borgað eftir töxt-
um og hann reiknar með að á
bilinu 40-50% félagsmanna fái
enga launahækkun við gildistöku
samningsins. „Við reiknum með
að sá hópur verði ekkert hoppandi
glaður en okkar sýn á þetta var að
sá hópur hefði fengið hækkun sem
svaraði til ríflega þess sem verð-
bólgan hefði verið og héldi sínum
kaupmætti. Síðan getur fólk óskað
eftir launaviðtölum,“ sagði hann.
Eflaust yrði nokkuð um að starfs-
menn sem hefðu notið launaskriðs
og fengju því ekki launahækkun
samkvæmt samningum. „En það
virðist stefna í þrengri stöðu á
vinnumarkaði þannig að það verð-
ur eflaust erfiðara að sækja þær
en undanfarin ár,“ bætti hann við.
Hver verða ruðningsáhrifin?
Guðmundur Gunnarsson, formað-
ur Rafiðnaðarsambandsins, sagði
mjög erfitt að segja til um áhrif
samninganna á félagsmenn sam-
bandsins, fyrir utan þá sem væru á
lægstu töxtum. Langflestir fengju
svokölluð markaðslaun sem menn
semdu um við sína vinnuveit-
endur. Í raun væru sárafáir á
lægstu töxtunum en það væru
einkum nemar og útlendingar.
„Við reiknuðum það út á þessum
lægstu töxtum væru um 2-3% af
mannskapnum,“ sagði hann. Með
samningunum um helgina væri
verið að hækka lægstu taxta um
tveggja stafa tölur en þeir sem
væru á hæstu töxtum fengju lítið
sem ekkert. „En menn vita ekkert
um ruðningsáhrifin, hvert launa-
skriðið verður. Það eru allar líkur
á að það verði eitthvað en það
ræðst náttúrlega svolítið af at-
vinnuástandinu eins og það hefur
alltaf gert. Í þessum opnu mark-
aðslaunakerfum þá er það mark-
aðurinn og atvinnuástandið sem
ræður stöðunni,“ sagði hann. Í
bókun sem fylgir samningunum
þar sem skýrt er hvernig samning-
arnir gætu framlengst segir að
meginhugsunin í því ákvæði sé sú
að kaupmáttur haldist eða aukist
en samningurinn framlengist ekki
hafi verðbólga farið úr böndum,
jafnvel þótt kaupmáttarforsendan
hafi staðist. „Með hjöðnun verð-
bólgu er átt við að verðbólga inn-
an ársins 2008 sé minni en 5% sem
er verðbólgan miðað við ársmeð-
altal 2007. Ennfremur er miðað
við að verðbólga á 6 mánaða tíma-
bilinu ágúst 2008 – febrúar 2009
sé innan við 3,5% (miðað við árs-
hraða),“ segir í samningi VR og
SA.
Ekki hoppandi
glaður hópur
Gunnar Páll
Pálsson
Guðmundur
Gunnarsson
ári.
verið
tækju
milljarða.
því num-
2009
mið 9-12
jörðum
il
a
rinnar
gina
tur fyr-
r 18% í
ær al-
ð ræða
sem ein-
r at-
iknað
ndu enda
issjóð,“
fnilega
kattur á
r 30%
sér aukn-
ví lækk-
i til fjár-
r.
Samkvæmt upplýsingum frá
fjármálaráðuneytinu nam álagn-
ing vegna tekjuskatts árið 2007
alls 42,7 milljörðum króna. Inni í
þeirri fjárhæð eru raunar einnig
greiðslur frá sameignarfélögum
sem greiða hærra hlutfall af
tekjum sínum í skatt. Ráðuneytið
gerir ráð fyrir að meðaltalsálagn-
ingarhlutfall hafi verið 19%. Mið-
að við það, og ef gert er ráð fyrir
að skattur á sameignarfélög
lækki til samræmis, hefðu tekjur
af 15% tekjuskatti verið 33,7
milljarðar en ekki 42,7 milljarðar.
Vilhjálmur var ekki tilbúinn til
að ræða slíka útreikninga og
sagði eins líklegt að skattgreiðsl-
urnar hefðu verið hærri ef skatt-
hlutfallið hefði verið 15% í fyrra
en ekki 18%. „Það þýðir ekkert
að stilla þessu svona upp. Ég
bara harðneita því,“ sagði hann.
Í fréttatilkynningu frá SA seg-
ir að mikilvægt sé að fyrirtæki
geri ekki aðrar launabreytingar
nú en þær sem ákveðnar eru
með samningunum og bíði þang-
að til áhrif samninganna hafa
komið fram. „Með réttri fram-
kvæmd kjarasamninganna og
framlagi stjórnvalda eru góðar
horfur á að starfsskilyrði at-
vinnulífsins batni, vextir lækki,
verðbólga minnki og raunveru-
legar kjarabætur verði tryggð-
ar,“ segir í tilkynningunni.
Jafnframt er bent á að um-
samdar hækkanir séu sambæri-
legar við niðurstöður samning-
anna á síðari hluta árs 2006. Í
kjölfar þeirra hefði verðbólga
lækkað og engin ástæða væri til
annars en álykta að hið sama
yrði uppi á teningnum nú.
EF. . 4F&&  & %.  4F&& : ? %%F % ((
 ( (
(
@
$ (  (

(@@ (

  BB-*-3(+&12+""/ 2* 

 (&' ( 
((-*-3@ 
()
  
( ((( ((&'

 

) N B

&
U+""8 
@
$!*-3*@&&& &
  &(&& (
&
U+"#" 
(
 BB+*-3*$
D
 &
 (2

D
 (
@
 2  G.  : % 8? . H +&&  %&  4 



JD
U
U
 

V
) 
Q 

 


G



1
4 
QO?  &
(
+""/
+""0
+""8
+"#"
&#+#&!#/
#!8&!#/
#-+&0#/
#-8&!#/








#+#&!#/
#!8&!#/
#-+&0#/
#-8&!#/
##&#0,
#-&/!"
#0&--+
#0&0/,

"
"
#"!
#
"##
#'3
' 3
#'3
'3
'!3
#'!3
+""/
+""0
+""8
+"#"
&+",&+"+
++-&+"+
+,+&/"+
+-!&+"+








+-,&+"+
+0"&!,,
!"+&#+8
!#-&+""
-0&.-#
..&#"-
/#&00.
/,&---
 "
#"

"#
#
"!#

'3
'3
#'3
'!3
'3
#'3
G.  : % 8? . H . & " 
"

8 :% " +&&  %& +""/
+""0
+""8
+"#"
&+",&+"+
++-&+"+
+,+&/"+
+-!&+"+







 
!",&+"+
!+"&8!!
!!+&#..
!,"&,/"
/.&-##
0"&."!
0+&.#.
0!&-0+
 "! 
#
"

# "

!"
'3
'3
'3
'!3
'3
' 3
G.  0   H . & " 
"

8 :% " I 
"

8 0 /  +&&  %& +""/
+""0
+""8
+"#"
&+",&+"+
++-&+"+
+,+&/"+
+-!&+"+







 
!",&+"+
!+"&8!!
!!+&#..
!,"&,/"
/.&-##
0"&."!
0+&.#.
0!&-0+
 "! 
#
"

# "

!"
' 3
' 3
'3
'!3
'3
' 3
G.  0   H . & " 
"

8 :% " I 
"

8 0 /  +4.% %& +""/
+""0
+""8
+"#"
&+",&+"+
++-&+"+
+,+&/"+
+-!&+"+







 
!",&+"+
!+"&8!!
!!+&#..
!,"&,/"
/.&-##
0"&."!
0+&.#.
0!&-0+
 "! 
#
"

# "

!"

'
3

'
3
'3
'!3
'3
' 3
G.  0   H . & " 
"

8 :% " I 
"

8 0 /  + %& og