Morgunblaðið - 31.03.2008, Blaðsíða 15

Morgunblaðið - 31.03.2008, Blaðsíða 15
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 31. MARS 2008 15 MENNING JAPANSKI Nóbelsverðlaunarithöf- undurinn Kenzaburo Oe vann sigur í máli sem tveir fyrrverandi her- menn höfðuðu gegn honum vegna bókarinnar Okinawa Notes sem hann skrif- aði fyrir þrjátíu árum. Þar er því lýst hvernig jap- anskir hermenn fengu óbreytta borgara til að fremja sjálfsmorð á síðustu dögum heimsstyrjaldarinnar síðari. Her- mennirnir útmáluðu fyrir íbúum Okinawa hvílíkar þjáningar biðu þeirra sem enn yrðu á eyjunni þeg- ar Bandaríkjamenn hertækju hana og talið er að hundruð manna hafi fyrirfarið sér í framhaldinu. Fjöl- margar frásagnir vitna og ættingja fórnarlambanna styðja frásögn Oe, að sögn breska blaðsins Guardian. Bræðurnir Yutaka Umezawa og Hidekazu Akamatsu höfðuðu málið og sögðu ásakanirnar sem settar eru fram í bókinni beinast að sér, þó að ekki séu þeir nefndir með nafni. Oe var að vonum ánægður með niðurstöðuna. „Ég fann að dóm- arinn hafði lesið bókina gaumgæfi- lega og skilið hana rétt. Það fannst mér mest um vert.“ Dómurinn er talinn mikið áfall fyrir baráttumenn í hópi íhalds- manna í Japan sem hafa viljað stöðva umfjöllun um vafasamt framferði Japana í stríðinu, svo sem innrásina í Nanking og ríkisrekið vændi. Fyrir tveimur árum voru frásagnir af hópsjálfsmorðum skipulögðum af hernum fjarlægðar úr námsbókum sem varð til þess að yfir 100.000 manns mótmæltu á eyj- unni Okinawa í fyrra. Oe sýkn saka Reynt að þagga niður hópsjálfsmorð Kenzaburo Oe VIRTUSTU byggingarlistarverð- laun heims, Pritzker-verðlaunin, falla í ár í skaut hins franska Jeans Nouvel. Tilkynnt verður formlega um verðlaunin í dag, en bandaríska dagblaðið The New York Times greindi frá ákvörðunni á vefsíðu sinni í gær. Nouvel hefur vakið eftirtekt fyrir djarfa hönnun og meðal þekktustu verka hans eru Guthrie-leikhúsið í Minneapolis og Agbar-turninn í Barcelóna. Í umsögn dómnefndar sagði meðal annars: „Forvitinn og síkvik- ur hugur hans gerir það að verkum að hann tekur áhættu í hverju ein- asta verkefni sem hann tekur sér fyrir hendur og þó að árangurinn sé misjafn hafa tilraunir hans víkk- að út hugmyndir um nútíma arkí- tektúr.“ Í nýlegu viðtali ræddi Nouvel um það hvernig hann fær hugmyndir að verkum sínum. „Ég reyni að finna púslið sem vantar, réttu bygginguna á rétta staðnum.“ Það þýðir þó ekki að hann taki ein- göngu mið af byggingum í kring. „Venjulega þegar talað er um sam- hengi, þá sér fólk fyrir sér að það þýði að líkja eftir næstu bygging- unum, en oft þýðir það að byggja í samhengi einmitt að búa til skörp skil eða andstæður.“ Nouvel verð- launaður Verðlaun Guthrie leikhúsið er með frægustu verkum Nouvel. ÁRNASTOFNUN og List- vinafélag Hallgrímskirkju gefa í sameiningu út ritið Í ljóssins barna selskap. Það sam- anstendur af fyrirlestrum um ýmsar hliðar menningar og lista á 17. öld sem fluttir voru á ráðstefnu í í Hallgrímskirkju árið 2006. Í bókinni eru ellefu greinar sem fjalla um bókmenntafræði, heimspeki, guðfræði, tónlist og myndlist. Meðal efnis er grein Sigrúnar Stein- grímsdóttur þar sem hún veltir fyrir sér áhrifum tónlistar á hrynjandi í Passíusálmum og umfjöllun Margrétar Eggertsdóttur um tengsl hugtakanna barokk og yfirvald. Fræði Menning og listir á 17. öld Margrét Eggertsdóttir LEIKLISTARÞING verður haldið klukkan átta í kvöld á annarri hæð á Kaffi Sólon, en það eru Leiklistarsamband Ís- lands og leiklistardeild Listaháskóla Íslands sem standa að þinginu. Yfirskrift þingsins er „Hvað varð um Karþasis?“ og þar verður fjallað um hlutverk leik- hússins í samfélaginu. Frum- mælendur eru þau Sveinn Einarsson, María Kristjánsdóttir, Jón Páll Eyjólfsson og Björk Jak- obsdóttir. Þingið er hluti af fyrirlestraröð um sviðslistir sem stendur fram eftir vori. Boðið verður upp á léttar veitingar og eru allir velkomnir. Leiklist Hlutverk leikhúss- ins í samfélaginu Kaffi Sólon Í HÁDEGINU á morgun verð- ur Sigríður Sigurjónsdóttir, prófessor í vöruhönnun, með leiðsögn um Þjóðminjasafnið þar sem hún kynnir fyrir gest- um hvernig nemendur Listaháskólans hafa notað muni safnsins sem innblástur. Síðustu fjögur ár hefur verið haldið námskeið í skólanum undir yfirskriftinni „Íslensk menning er sérstakur hljóm- ur“ þar sem nemendur hafa skoðað muni safnsins, kynnt sér sögu þeirra og unnið nýjar vörur út frá þeim. Hluti afrakstursins af námskeiðinu hefur verið settur í framleiðslu. Leiðsögnin hefst klukkan 12.05. Hönnun Innblástur á Þjóðminjasafninu Sigríður Sigurjónsdóttir Eftir Bergþóru Jónsdóttur begga@mbl.is ÞAÐ var einn dag fyrir mörgum árum, að ég komst alveg óvænt í návígi við básúnu. Básúna þessi gerði sig heimakomna hjá mér um tíma, og mér fannst ótækt að hún lægi þarna í kassa sínum ósnert svo ég tók hana upp til að prófa hvað ég gæti. Ég vissi svosem að það væri erf- itt að blása í þetta hljóðfæri, og komst reyndar að því að sögnin að „blása“ nær alls ekki að lýsa því sem gera þarf til að ná tóni út úr þessum glæsilega lúðri. Maður þarf að puðra, og það af lífs og sálar kröftum. Þannig horfði það alla- vega við mér. Það var kannski ekki erfitt að átta sig á sleðanum og hvernig tónstiginn var myndaður með því að draga hann upp og nið- ur. Það sem olli því að ég kyssti básúnuna hinsta sinni var það hvað mig fór að kitla ofboðslega í var- irnar eftir smástund af þessum svakalegu varaæfingum. Hvernig fara þeir að sem ná langt á svona erfitt hljóðfæri? Básúnað á öllum vígstöðvum Norman Bolter er maður sem veit allt um það. Hann er í fremstu röð básúnuleikara; hefur leikið með Sinfóníuhljómsveitinni í Boston, og með Boston Pops, kennir við þann virta skóla New England Con- servatory of Music, og er auk þess tónskáld, og leiðbeinandi á ýmsum sviðum. Hann er kominn hingað til lands fyrir vinfengi sitt við gamlan nemanda, Odd Björnsson, básúnu- leikara í Sinfóníuhljómsveit Ís- lands, og saman hafa þeir lagt á ráðin um meiri háttar dagskrá, meðan á heimsókn hans hér stend- ur. Bolter verður með námskeið fyrir hljóðfæraleikara Sinfón- íuhljómsveitarinnar, verður með masterklassa fyrir nemendur, og á laugardaginn kl. 17 verður hann með opna tónleika í Grensáskirkju með heilum básúnukór. Þar verða leikin verk eftir hann, og eitt nýtt frumflutt, In All Hearts, sem hann samdi sérstaklega fyrir þetta tilefni og til að heiðra vináttuna við Odd. Og ekki er það slæmt að fá slíkan úrvalsbásúnuleikara í heimsókn núna, því einmitt nú stendur yfir alþjóðlega básúnuvikan. „Ég held þetta verði svakalega gaman hjá mér,“ segir Norman Bolter um heimsókn sína til Íslands. „Eitt af því sem ég ætla að gera, er að fá mér sæti á básúnubekk Sinfón- íuhljómsveitar Íslands í vikunni og spila með. Námskeiðið sem ég held fyrir hljómsveitarfólkið er um það hvernig atvinnutónlistarmaður heldur tónlistarsköpun sinni brak- andi ferskri eftir mörg ár í brans- anum. Þetta er erfitt fyrir marga og virkilega ögrandi verkefni. Hættan er sú að eftir einhvern tíma fari tónlistarfólk að líta á starfið sitt sem rútínuvinnu og gef- inn hlut. Það má ekki í músíkinni. Þetta þekki ég vel frá starfi mínu í Sinfóníuhljómsveitinni í Boston og Boston Pops í 32 ár. Það krefst orku og einbeitingar að halda sér lifandi í tónlistinni og endurnýja sig. Námskeiðið fyrir krakkana snýst um það hvernig maður gerir það erfiða starf, að æfa sig, skemmtilegt en um leið árangurs- ríkt. Ég elska að kenna fólki á öll- um aldri, og hlakka mjög til þess- arar viku hér.“ Tileinkað Íslandi Bolter segir að tónverkin sem hann hafi samið um dagana sé nú um tvö hundruð talsins og flest eru þau samin fyrir básúnuna. „Bás- únukórinn flytur níu verk eftir mig á tónleikunum í Grensáskirkju. Veistu það, básúnukór er alveg sér- staklega indæll hljóðfærahópur og gefur mjög fallegan hljóm. Nýja verkið In All Hearts tileinka ég Ís- landi og vináttunni. Ég held að það hljóti alltaf að vera spennandi fyrir tónleikagesti að upplifa eitthvað sem er að gerast í fyrsta sinn, og vonandi sérstaklega eins og núna, þegar verkið er tileinkað landi og þjóð.“ Það er ekkert flókið erindið í boðskap Bolters, hvort sem það er til fullorðinna nemenda eða til barnanna. „Það snýst um ástarsam- band okkar við tónlistina, og að við höldum því jafn lifandi og vel nærðu, og hverju öðru sambandi. Þegar hún fer inn á sviðið og stillir, áður en stjórnandinn gengur inn, stillir hún út frá tóninum A, sem óbóið gefur. Við eigum fyrst af öllu að stilla okkur inn á A fyrir afstöð- una (attitude) – að vera meðvituð og jákvæð; stilla á A fyrir auð- sveipnia (agreement) gagnvart við- fangsefninu; stilla á A fyrir aðdáun (appreciation) okkar á tónlistinni og þeim sem við spilum með. Ef við gerum þetta, þá fyrst getum við farið að varpa af okkur áhyggj- unum af því að vera ekki algjörlega fullkomnir hljóðfæraleikarar. Klassískir tónlistarmenn glíma mjög margir við þetta vandamál. Auðvitað skiptir höfuðmáli að vera nákvæmur, samviskusamur, gera allt rétt, og vel, en það er óþarflega oft, sem þeir þættir yfirtaka ánægjuna af því að spila – ýta burt gleðinni og tilfinningunni í mús- íkinni.“ Þarf að næra sambandið Bolter kveðst ekki vita hversu margir úr hljómsveitinni komi á námskeiðið til hans, en blásararnir muni þó fjölmenna. „Það skiptir engu máli á hvaða hljóðfæri fólk leikur. Það sem ég hef að segja gildir um okkur öll sem spilum á hljóðfæri í hljómsveit. Kjarni máls- ins er sá að við megum aldrei gleyma hvað það var sem leiddi okkur í tónlistina. Við þurfum stöð- ugt að næra þær kenndir sem við upplifðum á því augnabliki sem við tókum þá ákvörðun að músík væri eitthvað fyrir okkur. Þannig höld- um við okkur lifandi í starfinu. Það eru til margar aðferðir við að nálg- ast þetta samband aftur hafi maður glatað því, og þær ætla ég að ræða.“ Norman Bolter fer að hlæja þeg- ar ég spyr hann hvað sé efst á baugi í básúnuheiminum; – um hvað básúnuleikarar tali þegar þeir hittist. „Þetta hef ég aldrei spáð í sérstaklega. Við erum nefnilega al- veg eins og allar aðrar starfsstéttir býst ég við; við tölum um starfið, hljóðfærið, tónlist og það sem teng- ist því. Við tölum heilmikið um öndun, það er eitt af uppáhalds- umræðuefnunum hjá okkur,“ segir hann, og hlær meira, „… og svo tölum við um spilatækni. Sumir tala mjög mikið um básúnutegundir og eru uppteknir af því hvaða teg- und hver og einn spilar á og hvaða tegund af munnstykkjum er best. Og svo eru það varirnar. Ef nem- endur æfa sig of mikið geta þeir fengið mjög sárar varir. Ég kenni þeim að halda þeim góðum. En svo kemur að fólk fer að tala um reynslu sína í tónlistinni; það eiga allir sínar litlu skemmtilegu sögur að segja frá,“ segir Norman Bolter, básúnuleikari frá Boston. Spilagleðin verður að ráða Norman Bolter, margreyndur básúnuleikari Boston Symphony Orchestra og Boston Pops, leiðbeinir íslensku tónlistarfólki og heldur tónleika með básúnukór Í HNOTSKURN » Básúna -u, -ur KVK málmblásturshljóðfæri með hreyfanlegan sleðatil að breyta lengd hljómpípunnar, leikur frá tenór- til bassasviðs. » Sögu básúnunnar má rekja til miðalda og jafnvel lengra aftur.» Básúnan er skyld trompetinum.» Í fyrstu var básúnan helst notuð til að leika danstónlist við hirðirEvrópu og í skrúðgöngum og við önnur opinber tækifæri. » Básúnan var líka notuð í kirkjutónlist og sumum þótti sætur hljómurhennar líkastur því að englakór blési. Básúnuleikarinn Norman Bolter á að baki 34 ára feril með þeim frægu hljómsveitum í Boston: Boston Symphony Orchestra og Boston Pops.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.