Morgunblaðið - 31.03.2008, Blaðsíða 17

|mánudagur|31. 3. 2008| mbl.is
daglegtlíf
Með það að markmiði að búa æ beturað hrossum er mannfólkið fariðað senda klárana sína í sund einsog kunnugt er og í margvíslegar
aðrar „mannlegar“ meðferðir, höfuðbeina- og
spjaldhryggjarmeðferð er ein þeirra, hnykk-
ingar önnur. Árborg Ragnarsdóttir hefur
nuddað hesta með góðum árangri í rúman ára-
tug en hún lærði hestanudd í Svíþjóð árin
1994-95 og hefur auk þess kynnt sér höf-
uðbeina- og spjaldhryggjarmeðferð fyrir
hross.
„Ég hef fyrst og fremst verið að nudda mín
hross en það er alltaf einn og einn sem biður
mig að taka hest í nudd,“ segir Árborg. Hún
merkir mikla viðhorfsbreytingu síðan hún
byrjaði að nudda hross og áhuga fyrir þessu
úrræði fyrir hestaeigendur. „Það er alveg
ótrúlegt, bara á þessum tíu árum. Fólk er farið
að spá í hvernig hestinum líður, hér áður voru
hross með vandamál kölluð vitleysingar og
truntur en nú er hugsað út í af hverju þau
bregðist svona við. Það er svo oft sem vanda-
málin eru okkur manninum að kenna sem við
getum lagað og ein leiðin til þess er nudd.“
Hún tekur við hrossum í hagagöngu og nudd á
sumrin, sem hljómar einhvern veginn eins og
að senda hestana í sveit; vinna, fræðsla og gott
í gogginn!
Árborg er lærður (manna)nuddari og sem
hestamanneskja kviknaði áhuginn á því að yf-
irfæra þekkinguna á hestana sem hún segir
ekki hafa verið svo erfitt, vöðvarnir séu hinir
sömu og fræðiheitin kunnugleg þótt kennt hafi
verið á sænsku. Hún lærði hestanuddið í kunn-
um alhliða nuddskóla, Axelson. „Þetta virkar
svo ótrúlega á hestana! Ég er miklu meira í
vöðvanuddi og teygjum heldur en höfuðbeina-
og spjaldhryggjarmeðferð.“ Í síðarnefndu
meðferðinni sé næmi lykilatriðið þar sem
hlustað sé á líkamann en ekki nuddað eins mik-
ið. Sú aðferð gagnist sér aðallega til að komast
að því hvað sé að hestinum.
Tamningamenn vakandi
fyrir vandamálum
Að sögn Árborgar kemur fólk ekki mikið
með hinn venjulega reiðhest til hennar í nudd,
oftast sé um að ræða hesta sem fólk ætli sér
eitthvað meira með. Mest segist hún fást við
bakvandamál og algengast sé að hnakkar valdi
því, þeir séu ýmist lélegir eða passi ekki hest-
inum. Fólk sem leiti til sín sé oft með gamla
hnakka sem meiði hrossin. Annars séu vanda-
málin af ýmsum toga. Tamningamenn og aðrir
atvinnumenn séu meira vakandi fyrir vanda-
málum hjá hrossum og séu fljótir að finna ef
eitthvað er að og taki því fyrr á vandamálinu.
Þessari meðferð á hestum sinnir Árborg í
hjáverkum en hún vinnur sem sjúkraliði á
Hvammstanga en býr í Víðidalstungu 2 í
Húnaþingi vestra. Gefa þarf hrossunum um
þrjú skipti til þess að meta hvort meðferðin
skili árangri eða ekki. „Oft er meinið þannig að
það lagast þegar meðferð stendur yfir – eins
og hjá okkur sjálfum – og svo tekur það sig upp
aftur þegar maður hættir, af því að það er
kannski skekkja í hryggjarlið. Stundum virkar
þetta áfram en stundum virkar þetta ekki, það
fer eftir hvað er að. Og ég veit ekki alltaf hvað
er að,“ segir Árborg af hógværð.
Þegar talað berst að samanburði á ólíkum
meðferðum segir Árborg engan skaða geta
orðið með nuddi sem geti gerst með hnykk-
ingum. „Það eiga engir galdrar sér stað í nudd-
inu og ég held að maður geti alltaf látið hross-
inu líða betur með því. Mér finnst mjög gott
þegar maður er að temja eða er með trippi sem
er hrætt eða taugaveiklað hvað þau verða fljót
að hleypa manni að sér þegar maður nuddar
þau, náttúrlega ekki í fyrsta skipti en þegar
þau vita orðið hvað maður er að gera eru þau
orðnir vinir manns.“
Slæm járning
eins og slæmir skór
Hægt er að taka hestana í alnudd og tekur
það um klukkutíma, án nokkurra átaka. Hest-
anuddari veit hvaða staðir eru mest róandi og
segist Árborg nota þá þekkingu óspart við
meðhöndlun tamningatrippa. „Þá ferðu ekki í
fæturna eða eyrun, þú byrjar hins vegar að
strjúka yfir herðakambinn. Það er engin til-
viljun þegar hross eru að kljást að þau koma
einmitt við staðina þar sem virku nuddpunkt-
arnir eru, t.d. á herðunum, hálsinum og við
taglrótina.“
Hún hefur komist að þeirri áhugaverðu nið-
urstöðu að röng líkamsbeiting knapa getur
haft áhrif á hestinn. „Það getur verið fylgni á
milli þess hvað er að hestinum og hvað er að
knapanum. Knapi með mislanga fætur eða
hryggskekkju fer að hafa áhrif á hvernig hest-
urinn beitir sér ef hann ber alltaf sama mann-
inn. Þegar hestur skekkir sig situr knapinn
kannski þyngra hægra megin. Því er ágætt
fyrir hann að spá í hvernig hann beitir lík-
amanum.“ Þannig telur hún knapann geta ýtt
undir að hestar verði missterkir. Merkilegt má
telja að hún verður stundum vör við sama
vandamál hjá fleiri en einum hesti hjá sama
knapa og þá hefur fólk viðurkennt fyrir henni
að það sé að „drepast í bakinu þarna megin“
eða „hafi verk niður í hægri fótinn“. Hún tekur
hlæjandi undir tillögu um að sennilega sé snið-
ugast að hún nuddi bæði mann og hest.Hesta-
manneskjan Árborg ríður mikið út og temur
líka en segist sleppa keppninni. „Ég hef ofsa-
lega gaman af því að stunda frumtamningar,
spá í hvernig hrossin hugsa og hvernig þeim
líður. Hvernig hesturinn bregst við fer svo
mikið eftir því hvernig maður nálgast hann og
þetta nudd og strokur sem ég lærði hjálpa mik-
ið við frumtamningarnar og við þjálfun.“ Það
væsir ekki um hrossin hennar Árborgar því ef
þau eru eitthvað spennt fá þau oft nudd. Þau
og önnur íslensk hross geta hugsað sér gott til
glóðarinnar því að mati hennar er ágæt fram-
tíð í því að leggja fyrir sig hestanudd. Síaukin
áhersla sé lögð á góða heilsu hestsins auk þess
sem aðbúnaður hrossa í dag sé almennt góður.
„Ég held að fólk hafi metnað til að láta hross-
unum sínum líða vel,“ segir hún. Að hennar
mati er mjög mikilvægt að sinna járningum vel
og segir hún slæma járningu álíka fyrir hest-
inn eins og slæma skór fyrir fólk.
Blaðamaður stenst ekki mátið áður en hann
sleppir Árborgu úr símanum og spyr út í sjald-
gæft nafnið sem hún ber en hún á að því sem
næst verður komist eina nöfnu – og hún er
sveitarfélag. Reyndar heitir viðmælandinn
Sigurlaug að fyrra nafni. „Maður fékk oft að
heyra einhverja brandara um Árborg-
arnafnið,“ segir Árborg grínfull að lokum. Hún
segist ekkert leita að óþörfu á slóðir nöfnu
sinnar, enda unir Árborg „eldri“ sér hvergi
betur en í húnvetnsku hesthúsi.
thuridur@mbl.is
Og slaka á! Hljómur frá Staðarbakka í nuddi hjá Árborgu. Hún segir hrædd eða taugaveikluð hross fljót að hleypa manninum að sér við nudd og strokur. Spenntir hestar safni spennu t.d. í
kjálka, rétt eins og við sjálf, og því mikilvægt að losa vel um það svæði. Eins spenni þeir taglið að sér. Gefa þarf hrossunum um þrjú skipti til þess að meta hvort meðferðin skili árangri eða ekki.
Knapi og hestur með
sama vandamálið
Það er ekki bara mannfólkið
sem þarf að hressa upp á
heilsuna endrum og sinnum,
hrossaskrokkar sem aðrir
skrokkar geta látið undan í
amstri dagsins. Þuríður
Magnúsína Björnsdóttir
ræddi við Árborgu Ragn-
arsdóttur sem nuddar hesta
með góðum árangri.
Það getur verið fylgni á milli
þess hvað er að hestinum og
hvað er að knapanum. Knapi
með mislanga fætur eða hrygg-
skekkju fer að hafa áhrif á
hvernig hesturinn beitir sér ef
hann ber alltaf sama manninn.
Viðhorfsbreyting „Hér áður voru hross með vandamál kölluð vitleysingar og truntur en nú er hugsað út í af hverju þeir bregðist svona við. Það
er svo oft sem vandamálin eru okkur manninum að kenna sem við getum lagað og ein leiðin til þess er nudd,“ segir Árborg Ragnarsdóttir.
Morgunblaðið/Ómar