Morgunblaðið - 05.04.2008, Qupperneq 32

32 LAUGARDAGUR 5. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
SAMKVÆMT nýjum kjarasamn-
ingum launþega og vinnuveitenda
2008 hækka laun verkafólks um
18.000 kr. á mánuði strax við upphaf
samningstímans eða um u.þ.b. 15%.
Laun skrifstofufólks hækka enn
meira, eða um 21.000
kr. á mánuði strax í
upphafi. Auk þess fær
verkafólk og versl-
unarmenn 5,5% kaup-
hækkun strax í byrjun
samnings, ef þeir, sem
samningurinn nær til,
hafa ekki fengið þessa
hækkun á undanfar-
andi ári. Það má því
reikna með, að kaup-
hækkun verkafólks sé
á bilinu 15-20% við
upphaf samningstím-
ans. Fjármálaráðherra
fékk það hlutverk að kanna og
reikna út hvað aldraðir og öryrkjar
ættu að fá mikla hækkun á lífeyri frá
almannatryggingum vegna nýju
kjarasamninganna. Hann komst að
þeirri niðurstöðu, að þeir ættu að fá
7,4% hækkun lífeyris! Einkennileg
niðurstaða það.
Kjör aldraðra áttu
ekki að versna
Fram til ársins 1995-96 hækkaði
lífeyrir aldraðra og öryrkja sjálf-
virkt um sömu hlutfallstölu og lág-
markslaun á almennum vinnumark-
aði. Samkvæmt því fyrirkomulagi
hefði lífeyrir frá TR nú hækkað um
15-20% eins og laun
verkafólks. Skorið var á
þessi sjálfvirku tengsl
1995-96 en þáverandi
forsætisráðherra lýsti
því þá yfir, að kjör aldr-
aðra og öryrkja mundu
ekki versna við þá
breytingu. Þessir aðilar
yrðu tryggðir bæði með
belti og axlaböndum.
Ákveðið var að við
breytingu á lífeyri yrði
tekið mið af launaþró-
un. Með hliðsjón af yf-
irlýsingu forsætisráð-
herra frá því fyrir 12 árum er alveg
ljóst, að lífeyrir aldraðra og öryrkja
á að hækka nú jafnmikið og laun
verkafólks hafa hækkað, eða að lág-
marki um 15%. Annað eru svik. Því
var lofað, að kjör aldraðra og ör-
yrkja myndu ekki versna við þá
breytingu að skera á sjálfvirku
tengslin milli launa og bóta. Við
þetta loforð á að standa.
Félagsmálaráðherra átti að
ákveða 18.000 kr. hækkun
Mig undrar það mjög, að félags-
og tryggingamálaráðherra skuli láta
fjármálaráðherra kanna og reikna út
hvað laun hafi hækkað mikið í ný-
gerðum kjarasamningum og hvað sé
því eðlilegt að hækka lífeyri aldraðra
og öryrkja mikið. Ég veit ekki betur
en vinnumál og kjarasamningar
heyri undir félagsmálaráðuneytið.
Það ráðuneyti á því að mínu mati að
kveða upp úr um það hvað laun
verkafólks hafi hækkað mikið við
upphaf nýrra samninga og hvað eðli-
legt sé að lífeyrir hækki mikið. Að
mínu mati hefði félags- og trygg-
ingamálaráðherra átt að ákveða
(leggja til), að lífeyrir aldraðra og
öryrkja mundi hækka um 18.000 á
mánuði eins og hjá verkafólki. Það
er enginn ágreiningur um það, að
allt verkafólk fékk þá upphæð í byrj-
unarkauphækkun og þess vegna
þurfti ekki að fá fjármálaráðherra til
þess að fjalla um þá fjárhæð. Þeirri
fjárhæð verður ekki breytt. En at-
hugunarefni er hvað eldri borgarar
og öryrkjar hefðu átt að fá mikið af
þeirri 5,5% kauphækkun, sem marg-
ir fengu til viðbótar. Athuga hefði
þurft hvað margir fengu 5,5% hækk-
un og með hliðsjón af upplýsingum
um það að ákveða hve mikinn hlut af
5,5% lífeyrisþegar ættu að fá. Ef til
vill er það helmingur 5,5% hækk-
unarinnar, þ.e. 2,75%.
Eldri borgarar fá 4%
en eiga að fá 15-20%
Það er alveg ljóst, að með því að
ákveða nú, að eldri borgarar og ör-
yrkjar fái 4% hækkun á lífeyri, er
verið að hlunnfara þá gróflega. Þetta
er aðeins brot af því, sem verkafólk
fékk samkvæmt nýju kjarasamning-
unum, nær ekki einu sinni þriðjungi.
Lífeyrir hækkaði um 3,4% 1. janúar
sl. vegna launahækkana á sl. ári. Fé-
lags- og tryggingamálaráðuneytið
dregur þá hækkun frá hækkun upp
á 7,4%, sem fjármálaráðherra sagði,
að laun hefðu hækkað um. Eftir
standa þá 4%, sem ráðuneytið ætlar
að skammta eldri borgurum og ör-
yrkjum. Þetta eru nákvæmlega
sömu vinnubrögðin og tíðkuðust hjá
fyrri ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknar. Þá var alltaf verið að
hafa bætur af öldruðum og ör-
yrkjum og það nam orðið tugum
milljarða, sem búið var að hafa af
öldruðum frá 1995/6. Öryrkjar
þurftu að fara í mál við stjórnvöld til
þess að fá þann lífeyri, sem þeir áttu
rétt á samkvæmt lögum og stjórn-
arskrá. Nú á að halda áfram á sömu
braut og áður. Þrátt fyrir loforð for-
sætisráðherra 1995/6 á að skerða
kjör eldri borgara eins og gert hefur
verið allar götur síðan Samfylkingin
gagnrýndi þessi vinnubrögð harð-
lega fyrir síðustu kosningar og hefur
áreiðanlega fengið mörg atkvæði
eldri borgara og öryrkja vegna
þeirrar gagnrýni. En samt ætlar
Samfylkingin að halda sömu stefnu
og hún gagnrýndi mest áður!
Stjórnvöld taki upp
jákvæða afstöðu
Er ekki kominn tími til þess fyrir
stjórnvöld að taka upp jákvæða af-
stöðu til aldraðra og öryrkja? Er
ekki tímabært að hætta að þrýsta
kjörum þessara aðila niður og veita
þeim sómasamleg og myndarleg
kjör? Þeir eiga það inni hjá sam-
félaginu.
Er verið að hlunnfara eldri borgara?
Björgvin Guðmundsson skrifar
um kjör eldri borgara » Lífeyrir aldraðra og
öryrkja á að hækka
nú jafnmikið og laun
verkafólks hafa hækkað,
eða að lágmarki um
15%
Björgvin Guðmundsson
Höfundur er viðskiptafræðingur.
ÞORKELL Á. Jóhannesson, yf-
irflugstjóri Mýflugs, skrifar í
Morgunblaðið 14.3. 2008 um flug í
hjarta höfuðborgar.
Hann veitist að per-
sónu og starfsheiðri
undirritaðs og að öðr-
um arkitektum. M.a.
vænir hann undirrit-
aðan um ómerkilega
sölumennsku og óá-
byrga meðferð talna.
Skrif Þorkels eru að
mati undirritaðs ekki
svaraverð nema fyrir
þessa persónulegu
nálgun.
Líkt og aðrir flug-
vallarsinnar gerir yf-
irflugstjórinn enga tilraun til að
takast á við borgarskipulagið og
lífshagsmuni 210.000 borgarbúa
með vitsmunalegum og ábyrgum
hætti en dylgjar þess í stað um
græðgi, óheilindi og vafasaman til-
gang heillar starfsstéttar.
Flugstjórinn beitir fyrir sig
sjúkrafluginu og leikur þar enn á
ný með óábyrgum hætti á við-
kvæma strengi allra, sem hafa
samkennd með sjúkum og slös-
uðum. Um sjúkraflugið, sem auð-
veldlega má stórbæta, er eftirfar-
andi að segja:
1. Stórslasaða og bráðveika ber
að flytja með þyrlu á þá sjúkra-
stofnun, sem veitir mestar bata-
horfur í hverju tilviki með hliðsjón
af fjarlægð og/eða búnaði stofn-
unar. Auðvelt er og hagkvæmt að
útbúa þyrlupalla með blind-
flugsbúnaði.
2. Óábyrgt er að flytja sjúklinga
með vængjuðu flugi ef einhverjar
líkur eru á að ferðatími geti haft
neikvæð áhrif á batahorfur. Al-
mennt gildir að sjúklingar eru
fluttir með vængjuðu flugi á
sjúkrastofnanir til sérstakra að-
gerða eða meðferðar, sem eru liður
í bataferli.
3. Hvorki er þekkt í skipulagi
borga að sjúkrahús séu staðsett
sérstaklega vegna legu flugvalla né
að flugvellir séu sérstaklega stað-
settir nærri sjúkrahúsum.
4. Flug í Vatnsmýri hefur í 60 ár
splundrað byggð á höfuðborg-
arsvæðinu. Með því að byggja borg
í Vatnsmýri eins og til stóð fyrir
röskum 60 árum má draga úr
akstri um 40% á 20 árum og fækka
þar með umferðarslysum um sem
því nemur auk þess að greiða fyrir
sjúkraflutningum, annarri neyð-
arþjónustu og almennri umferð í
borginni. Heilsuspill-
andi mengun og út-
blástur minnka að
sama skapi.
Yfirflugstjórinn ætti
að vita að flugvellinum
var nauðgað upp á
Reykvíkinga eftir stríð
á kjörlendinu í Vatns-
mýri gegn vilja þeirra
og hagsmunum. Og
honum hefur verið við-
haldið þar með vald-
beitingu í rösk 60 ár í
skugga mikils misvæg-
is atkvæða, sem í
sjálfu sér er til háborinnar skamm-
ar fyrir íslenska þjóð. Mestöll um-
ræða og nálgun flugvallarsinna er
sprottin úr þessum rotna jarðvegi
þar sem víðtækum almannahags-
munum er kerfisbundið vikið til
hliðar fyrir níðþrönga og sértæka
einkahagsmuni.
Yfirflugstjóranum og öðrum flug-
vallarsinnum væri sæmst að snúa
nú við blaðinu og einbeita sér að
því að finna góða framtíðarlausn
fyrir flugið til hagsbóta fyrir flug-
rekendur og flugfarþega án þess að
riðlast á grundvallarhagsmunum
210.000 borgarbúa.
Senn kemur jú borg í stað flug-
vallar í Vatnsmýri. Um ábata þess
fyrir borgarbúa er eftirfarandi að
segja:
Byggja má a.m.k. 2.100.000 m² af
hágæða miðborgarbyggð í Vatns-
mýri. Markaðsvirði byggingarlóða,
sem nú eru bundnar undir malbiki
flugbrauta er þá a.m.k. 140 millj-
arðar kr. Sé reiknað með 6% vöxt-
um af bundnu fé tapast því a.m.k.
8,4 milljarðar kr. á ári.
Í skýrslu samgönguráðherra frá
apríl 2007 (www.samgongurad-
uneyti.is: Reykjavíkurflugvöllur, út-
tekt á framtíðarstaðsetningu) er
fórnarkostnaður þess að fresta
brottför flugs úr Vatnsmýri talinn
a.m.k. 3,5 milljarðar kr. á ári miðað
við helmingi færri gólfflatarmetra.
Með blandaðri miðborgarbyggð í
Vatnsmýri fæst meðalsparnaður af
akstri og tíma borgarbúa, sem
nemur a.m.k. 30 milljörðum kr. og
um 25.000 mannárum árlega.
Fórnarkostnaður vegna tafa á
brottflutningi flugsins er þó marg-
falt meiri en að framan var sagt
því í ofangreindum úttektum er
ekki tekið tillit til mögulegs ábata
210.000 borgarbúa af öðrum sam-
göngumátum en einkabílnum,
minni tímasóun, minni mengun,
bættu heilsufari, skilvirkari rekstri
heimila, fyrirtækja og sveitarfé-
laga, virkara lýðræði, samstæðara
borgarsamfélagi og öflugari borg-
armenningu.
Þar sem umræðusiðferði er í há-
vegum haft ríkir sátt um að
2+2=4, en það er einmitt grunn-
urinn að magntöku og siðlegum
samanburði hagsmuna. Yfirflug-
stjóranum til glöggvunar í talna-
flóði undirritaðs eru eftirfarandi
margfeldisstuðlar til grundvallar í
„borgarhagfræði“ höfuðborg-
arinnar: íbúar eru 210.000, brúttó-
flötur byggðar 14.000 ha, þéttleiki
byggðar 15íb/ha, bílar 700 á hverja
1.000 íbúa, um ein milljón farþega-
ferða á dag (4% í strætó), hver ferð
7 km á 26 km hraða á klst. að með-
altali o.s.frv.
Séu allir Íslendingar jafnir, þrátt
fyrir gróft misvægi atkvæða, gildir
almennt að ein stund er jafnmikils
virði í lífi borgarbúa og í lífi flug-
farþega, að 25.000 mannár í lífi höf-
uðborgarbúa eru 170 sinnum meira
virði en 145 mannár flugfarþega
o.s.frv.
Ársvelta innanlandsflugs er
ámóta og árlegur fórnarkostnaður
þess að fresta brottför flugsins skv.
niðurstöðu samgönguráðherra.
Áratuga vanræksla flugmála-
yfirvalda í að finna framtíðarstað
fyrir flugið skaðar ekki einungis
borgarsamfélagið meira en orð fá
lýst heldur hefur trassaskapurinn
skaðað flugfarþega og flugrekendur
og hamlað framþróun íslensks
flugs.
Leikið á viðkvæma strengi:
Borg í Vatnsmýri
Örn Sigurðsson skrifar um
Reykjavíkurflugvöll og svarar
grein Þorkels Á. Jóhann-
essonar
» Flugvellinum á kjör-
lendinu í Vatnsmýri
hefur verið viðhaldið
með valdbeitingu í rösk
60 ár í skugga mikils
misvægis atkvæða.
Örn Sigurðsson
Höfundur er arkitekt og í stjórn Sam-
taka um betri byggð.
HÓPUR þingmanna hefur nú
lagt fyrir Alþingi lagafrumvarp um
friðlýsingu Íslands fyrir kjarnorku-
vopnum og um bann
við umferð kjarn-
orkuknúinna far-
artækja í íslenskri lög-
sögu. Þetta er ekki í
fyrsta sinn sem flutt er
slíkt frumvarp og von-
andi hlýtur það nú loks
samþykki þingsins.
Ekki er hægt að
segja hið sama um
frumvarp til svo-
nefndra varn-
armálalaga sem Ingi-
björg Sólrún
Gísladóttir, utanrík-
isráðherra og formað-
ur Samfylkingarinnar,
hefur lagt fyrir Al-
þingi. Því frumvarpi er
ætlað að lögfesta aðild
Íslands að herstjórn-
armiðstöð NATO.
Þegar Ísland gekk í
NATO flutti þáverandi
utanríkisráðherra,
Bjarni Benediktsson,
ávarp þar sem hann
sagði að sem vopnlaust
land myndi Ísland
aldrei segja nokkurri
þjóð stríð á hendur.
Vandséð er hvernig að-
ild að herstjórnarmiðstöðinni fær
samrýmst þessum fyrirvara.
Í frumvarpinu er einnig lagt til
að æfingar NATO-herja á Íslandi
verði lögfestar. Mörgum þessara
herja hefur verið beitt í mann-
skæðum stríðsrekstri. Hvers vegna
vill formaður stjórnmálaflokks,
sem lýsti yfir eindreginni andstöðu
gegn Íraksstríðinu, ljá þessum herj-
um aðstöðu á Íslandi?
Það er vandséð. Í því sambandi
má rifja upp síðasta landsfund Sam-
fylkingarinnar. Þar munaði litlu að
sameiginleg ályktunartillaga yfir tíu
flokksmanna um upp-
sögn varnarsamnings-
ins yrði samþykkt. Til-
laga sömu flokksmanna
um úrsögn Íslands úr
NATO hlaut einnig
nokkurt fylgi.
Stundum virðist for-
ystu Samfylkingarinnar
vera það sérstakt
kappsmál að láta sem
hún heyri ekki þegar
andstæðingar NATO-
aðildar og heræfinga
innan flokksins hefja
upp raust sína. Þegar
verst lætur virðist það
jafnvel gleymast að
þessi hópur flokks-
manna sé til.
Til marks um það má
nefna grein Árna Páls
Árnasonar, þingmanns
Samfylkingarinnar og
varaformanns utanrík-
ismálanefndar Alþing-
is, í Morgunblaðinu 23.
ágúst 2007. Í þessari
grein gaf hann í skyn
að það væru eingöngu
félagar í VG sem væru
andvígir heræfingum á
íslensku landi.
Því Samfylkingarfólki, sem er á
móti öllu hernaðarbrölti, þótti þetta
varla ánægjuleg lesning og ekki vek-
ur varnarmálafrumvarpið heldur
mikinn fögnuð. Það er því ekki auð-
velt hlutskipti að vera friðarsinni í
Samfylkingunni og ekki mun það
skána ef flokksforystan heldur
áfram á sömu braut.
Af hverju vill hún aðild að hern-
aðarbandalagi sem útilokar ekki
beitingu kjarnorkuvopna að fyrra
bragði? Samrýmist það því stefnu-
máli Samfylkingarinnar að kjarn-
orkuvopnum skuli útrýmt? Samrým-
ist það frumvarpinu um kjarnorku-
friðlýsingu sem meðal annars
Samfylkingarþingmenn standa að?
Má ekki biðja flokksforystuna um
að hugsa sinn gang?
Á hvaða leið er
Samfylkingin?
Þórður Sveinsson skrifar um
stefnu Samfylkingarinnar
Þórður Sveinsson
»Hvers vegna
vill formað-
ur stjórn-
málaflokks, sem
lýsti yfir ein-
dreginni and-
stöðu gegn
Íraksstríðinu,
ljá þessum herj-
um aðstöðu á Ís-
landi?
Höfundur er félagi í Samfylkingunni
og Samtökum hernaðarandstæðinga.
Fréttir á SMS