Morgunblaðið - 05.04.2008, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. APRÍL 2008 43
aldraður bóndi í Vatnsdal, vinur
minn Lárus á Brúsastöðum.
Ég minnist Lárusar fyrst fyrir
tæpum 50 árum en þá var verið að
skilja sundur stóðhross, sem komin
voru af heiðum í Undirfellsrétt í lok
september. Hrossin voru skilin
sundur í svokallaðri Setukonueyri
og við það verk var gott að vera vel
ríðandi. Lárus var þar á gráum
hesti, sem Fálki hét, sindrandi fjör-
hesti og Lárus óragur að hleypa fyr-
ir villt stóðhross sem verið var að
fanga eftir dvöl í frjálsræði öræf-
anna. Mér, sem var á gamla Brún 10
ára gamall, fannst sem þeir svifu um
eyrina, slíkur var léttleikinn og ferð-
in á þeim.
Þá minnist ég Lárusar er ég fór
fyrst í göngur á Haukagilsheiði 14
ára að aldri lítill og grannvaxinn. Þá
var hann gangnaforingi og hafði
hann mig næstan sér þessa gangna-
daga og sagði mér til um örnefni og
leiðir en setti á mig fullt traust sem
ég vildi ekki bregðast fyrir nokkurn
mun.
Eftir Hvanneyrardvöl mína, um
tvítugt, kom ég heim til búskapar en
þá hafði vetrarrúningur á sauðfé
viðgengist í nokkur ár og hafði Lár-
us unnið við það. Þá byrjaði okkar
samstarf og rúðum við saman í yfir
tuttugu vetur samfleytt fyrir bænd-
ur í Húnavatnssýslum. Lárus var
einstakur vinnufélagi, harðdugleg-
ur, verklaginn og sérlega ósérhlíf-
inn. Alltaf var hann tilbúinn að
hjálpa mér í mínum byrjunarörðug-
leikum við rúninginn en ég var óþol-
inmóður og kappsfullur en hann
bara hló að mér. Þessi 20 ár bar
aldrei skugga á okkar samstarf þó
hvorugur væri skaplaus. Minnist ég
margra gleðistunda í fjárhúsum og í
kaffi hjá ábúendum, ekki síst ef
brjóstbirta hafði flotið með. Lárus
var söngmaður góður og hafði milda
bassarödd og naut þess að syngja
raddaðar stemmur um heiðarlöndin
en þar dvaldi oft hugurinn.
Ófáar ferðir fór hann um heið-
arnar utan hefðbundinna gangna í
eftirleitir enda sauðléttur göngu-
maður og þolhlaupari á sínum yngri
árum. Þá var hann veiðimaður af lífi
og sál og lá á grenjum um ártuga-
skeið en fyrst og síðast var hann
bóndi. Hann hóf búskap á Brúsa-
stöðum með sinni ágætu eiginkonu í
samvinnu við tengdaforeldra sína
svo þröngt var til búsforráða til að
byrja með. En með dugnaði og elju
yfirunnust þröskuldar og þau hjón
og börn þeirra byggðu upp húsakost
og ræktuðu tún og bjuggu afar góðu
búi. Lárus var afar natinn skepnu-
hirðir og næmur á líðan dýranna
sem skilaði sér í miklum afurðum.
Við leiðarlok minnist ég Lárusar
sem tilfinningaríks manns sem vildi
öllum greiða gera en gat verið
snöggur upp á lagið. Ef hann hafði
tekið góða ákvörðun setti hann
hægri höndina fram og beygði vísi-
fingur og sló til hendinni. Þá var
hugur í mínum manni.
Ég vil að lokum þakka Lárusi vin-
áttu og hjálpsemi við mig í gegnum
árin og votta eftirlifandi eiginkonu
og fjölskyldunni einlægar samúðar-
kveðjur.
Magnús Sigurðsson.
Vinur minn Lárus hefur lokið
jarðvist sinni og þá vill hugurinn
hvarfla til liðinna stunda. Lárus
fæddist á heiðarbýlinu Gilhaga fyrir
tæpum áttatíu árum, en alla sína ævi
lifði hann og bjó í Vatnsdalnum og
hvergi undi hann sér nema þar.
Hann kvæntist frænku minni Ragn-
heiði Blöndal, heimasætunni á
Brúsastöðum. Þau byggðu upp allan
húsakost á jörðinni, íbúðarhús jafnt
sem öll útihús, því þegar þau hófu
búskap var búið í torfbæ og öll úti-
hús úr torfi og engin hlaða til staðar.
Það má með sanni segja að ævistarf
þeirra hjóna hafi verið ærið við
þessa uppbyggingu. Þeim varð
þriggja barna auðið og hafa þau
komist vel til manns og eitt þeirra
tók við búskap á Brúsastöðum og
hefur haldið merki foreldra sinna
vel á lofti.
Lárus var hamhleypa til allra
verka, laghentur og virtist oft vera
óþreytandi. Auk uppbyggingarinnar
á jörðinni og búrekstursins var mik-
ið leitað til hans með ýmis verk sem
of langt mál væri að telja upp hér.
Hann var mjög bóngóður og nutu
sveitungar hans þess. Þó hann væri
áfram um að verkin gengju hratt og
vel fyrir sig þá var hann samt vand-
virkur og sagði gjarnan að, „tví-
verknaður væri það versta sem til
væri“.
Eftir að þau hjónin létu af búskap
byggðu þau sér snoturt hús í brekk-
unni fyrir ofan þjóðveginn og nefndu
það Birkihlíð. Beggja vegna hússins
og upp af því gróðursetti Lárus mik-
ið magn af trjám og eru þau fagurt
merki um hina sívinnandi hönd.
Lárus hafði mikinn áhuga á hross-
um, þó hann gæfi sér aldrei nægan
tíma til að sinna þessu áhugamáli
sem skyldi, en mér er minnistæður
einn hestur sem honum þótti mjög
vænt um. Þetta var grár hestur sem
hann tamdi fyrir bróður sinn Ingólf í
Vöglum, og hét Fálki. Þeir náðu vel
saman Lárus og hesturinn og var
glæsilegt að sjá skeiðsprettina á
góðri stund, en þeir voru alltof fáir.
Ég átti því láni að fagna að vera
nokkur sumur í sveit hjá frændfólki
mínu á Brúsastöðum. Fyrsta sum-
arið var enn búið í gamla torfbæn-
um, en þau næstu var búið í nýja
steinhúsinu. Dvölin í sveitinni var
mér mikill reynslubrunnur á marga
vegu, sem ég hef búið að alla tíð síð-
an. Ég á því Lárusi og fjölskyldunni
mikið að þakka.
Nú þegar komið að leiðarlokum
vottum við Ingibjörg, Ragnheiði,
börnum, tengdabörnum, barnabörn-
um og barnabarnabörnum, okkar
dýpstu samúð.
Stefán Skarphéðinsson.
Með hlýhug vil ég með nokkrum
orðum minnast nágranna míns og
vinar, Lárusar á Brúsastöðum.
Lalli, eins og hann var ævinlega
kallaður, var fæddur á heiðarbýlinu
Gilhaga hér í Áshreppi við heldur fá-
tæklegar og frumstæðar aðstæður.
Húsakosturinn úr torfi og grjóti eins
og verið hafði um aldir hér á landi.
Frá fimm ára aldri var Lalli alinn
upp af Sigurlaugu Jónasdóttur
(Laugu í Ási) en hún var þá hjá Jón-
asi föður sínum í Kárdalstungu, það-
an fóru þau í Hvamm þar sem
Bjarni bróðir hennar bjó og seinna
að Eyjólfsstöðum. Einnig fylgdi
Lalli fóstru sinni hingað í Ás til
bróður síns Guðmundar og Sigur-
laugar konu hans sem hér bjuggu og
var hann hér þar til hann var 15 ára
en þá lágu leiðir hans að Kornsá og
síðan í Brúsastaði. Þar enduðu hans
bæjarreisur, er hann gekk að eiga
heimasætuna þar, Ragnheiði Blön-
dal, og stóð búskapur þeirra hjóna á
Brúsastöðum í rúmlega hálfa öld.
Lalli var einstaklega duglegur og
handtakagóður maður, enda eftir-
sóttur til allra verka og þá ekki síst
til þeirra starfa sem afl og snerpu
þurfti til, en nóg var af slíku á þess-
um árum. Hann sá um grenjavinnslu
hér á heiðunum í marga áratugi og
þótti góð skytta og fengsæll, en það
starf er nú oft kaldsamt. Hann naut
þess að fara í heiðarferðir hverskon-
ar og fór ungur í göngur og var um
tíma gangnastjóri á Haukagilsheiði
og þá jafnan flugríðandi. Upp kemur
minning um hann á gamla Jarp sem
var afburða skeiðhestur en fljótustu
stökkhestar höfðu ekki við þeim fé-
lögum þegar spretturinn var tekinn
á góðri götu. Jarpur var felldur 35
vetra gamall og var þá nánast óbil-
aður í fótum.
Sjálfur var Lalli liðtækur lang-
hlaupari, keppti eitt sinn í Hvera-
gerði fyrir USAH á Landsmóti
UMFÍ og hreppti þar fyrstu verð-
laun, þrátt fyrir að vera eini kepp-
andinn á strigaskóm, aðrir voru á
takkaskóm. Einnig var hlaupaleiðin
ógreinilega merkt þannig að hann
varð að taka mið af keppendum fyrir
aftan sig til að vita hvar átti að fara,
en fyrstur kom hann í mark. Marga
verðlaunapeninga fékk hann fyrir
innanhéraðshlaup. Þrátt fyrir all-
mikinn aldursmun á okkur náðum
við mjög vel saman frá fyrstu tíð
sem nágrannar. Gott var að leita að-
stoðar hans við nánast hvað sem var.
Alltaf var hann reiðubúinn að að-
stoða aðra. Hann var liðtækur slátr-
ari en heimaslátrun var ekki svo lítil
hér áður fyrr. Smíðar áttu vel við
hann. Hann stundaði rúning á fé
fram á fullorðinsár, sló fyrir bænd-
ur, jafnframt því að vera með all-
stórt bú sjálfur á Brúsastöðum sem
var ágætlega afurðasamt. Margar
ferðir fórum við saman í eftirleitir
fram á heiðar, oftast ríðandi, stund-
um á fjór-
hjólum. Einnig voru snjósleða-
ferðirnar mikil ævintýri. Eftir að um
fór að hægjast hjá þeim hjónum og
dóttir þeirra og tengdasonur tóku
við búinu, byggðu þau sér lítið hús
og nefndu það Birkihlíð. Þar var
gott að koma í kaffispjall.
Ég vil að lokum þakka Lalla fyrir
alla fórnfýsina fyrir upprekstrar-
félagið meðan ég hafði með það að
gera, hjálpsemi alla við okkur Ingu
og kveðjum við góðan dreng við leið-
arlok og sendum Lillu og ástvinum
öllum samúðarkveðjur.
Jón B. Bjarnason.
„Já góði besti kíktu endilega við í
kaffi ef þér er það ekki mikið á móti
skapi,“ sagði hann og brosti sínu
strákslega brosi og gamalkunnugt
glettnisblik tók sig upp í auga. Á
leiðinni út dalinn brosti ég að um-
mælum míns gamla læriföður enda
höfum við alla tíð verið jafnaldrar
þrátt fyrir áratuga aldursmun. Því
miður var þetta í síðasta sinn sem ég
heimsótti öldunginn unga í dalinn
sem var honum svo kær. Ég tel það
eitt mesta happ í lífinu að hafa verið
sendur í sveit til þeirra öndvegis-
hjóna Lillu og Lalla þegar ég var níu
ára gamall. Það breytti engu þótt ég
hefði verið tárvotur af heimþrá allt
sumarið, ég gat varla beðið næsta
vors. Þannig gekk það sumar eftir
sumar. Eftir að horfið var að öðrum
sumarstörfum var mætt í réttir
ásamt reglulegum heimsóknum með
dóttur mína unga enda kominn jafn-
aldri til að leika við. Síðustu árin
hefur svo alltaf verið stoppað í kaffi
öðru hvoru og dvalið í sumarbústað
á Undirfelli. Móttökur þeirra hjóna
voru alla tíð svo innilegar að óvíða
hefur mér fundist ég vera velkomn-
ari. Á sveitaárunum á Brúsastöðum
vildum við strákarnir helst vera í
endalausri nálægð við Lalla og
stundum var hart barist um athygli
hans. Þá skipti það engu máli hvað
verkefnið var erfitt í grunninn því
verkgleðin og kappið gerði öll verk í
senn skemmtileg og ævintýraleg.
Lalli var spar á skammir og hrós en
hafði lag á því að laða það besta
fram í okkur strákunum. Ummæli
um dugnað eða vel unnin störf urðu
okkur óendanlega mikilvæg og trú-
lega hef ég aldrei hlaupið hraðar eða
lagt meira á mig fyrir nokkurn
mann sem er mér óskyldur.
Karlmennska Lalla og hreysti
jafnaðist á við goðsagnir úr Íslend-
ingasögunum, þannig sáu dreng-
saugun manninn. Að hanga utan á
traktor með Lalla upp um hálsa
voru torfærur, ævintýri og slark.
Hann var grenjaskytta sveitarinnar
ásamt vini sínum Guðmundi. Þegar
þeir félagar voru ferðbúnir með
klárana og allan farangur til þriggja
daga útilegu með alvæpni vorum við
drengirnir með stjörnur í augum.
Engir kúrekar í villta vestrinu
komst í hálfkvisti við okkar menn.
Hvernig Lalli umgekkst dýr var
mér alla tíð ráðgáta. Þau sperrtu
eyrum og róuðust þegar hann talaði
til þeirra. Tónninn var svo blíður að
bæði menn og dýr fengu störu. En
Lalli var ekki fæddur með silfur-
skeið í munni heldur átti æsku sem
er líkari sögum frá nítjándu öld
fremur en þeirri tuttugustu. Það er
ekki langt síðan hann kom til mín í
Fýlshólana og ég spurði hann nánar
út í æskuna. Sú lýsing opnaði mér
örlitla sýn inn í harðan heim og ég
velti því fyrir mér hvernig svona erf-
ið æska gæti búið til svona glaðvær-
an mann og skemmtilegan. Hitt
liggur í augum uppi að fjölskyldu-
maðurinn Lalli er afsprengi þess-
arar sömu æsku. Gleðin og stoltið
yfir fjölskyldunni, börnunum og
barnabörnunum var svo fölskvalaus
og innileg. Um leið og ég kveð einn
eftirminnilegasta mann sem ég hef
kynnst á lífsleiðinni hugsa ég til þess
með trega hversu tómlegt verður í
Vatnsdalnum næsta sumar. Ég
votta Lillu, Gróu, Björgu, Benna og
öðrum afkomendum samúð mína.
Börkur.
✝
Innilegar þakkir til allra þeirra sem sýndu samúð og
hlýhug við andlát og útför áskærrar móður
okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
GUÐNÝJAR INGIBJARGAR BJARNADÓTTUR,
Vallargötu 7,
Sandgerði,
er lést 17. mars. Guð blessi ykkur öll.
Jón Ásmundsson, Helga Karlsdóttir,
Kristín Ásmundsdóttir, Jón Árni Ólafsson,
Ragnheiður E. Ásmundsdóttir, Magnús Árnason,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Innilegar þakkir öllum þeim sem veittu okkur
samúð, hlýhug og hjálp vegna andláts og útfarar
móður minnar og dóttur okkar,
ÞÓRU UNNAR JÓNSDÓTTUR.
Egill Þór Jóhannsson,
Unnur Sveinsdóttir, Jón Þór Karlsson
og aðrir vandamenn og vinir.
✝
Elskuleg eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir
og amma,
BÓEL SIGURGEIRSDÓTTIR,
Hávegi 9,
Kópavogi,
sem andaðist á hjúkrunarheimilinu Sóltúni
mánudaginn 31. mars, verður jarðsungin frá Digra-
neskirkju mánudaginn 7. apríl kl. 13.00.
Hermann Kristinsson,
Sigurlín Hermannsdóttir, Ingólfur Sigurjónsson,
Rúnar Þór Hermannsson,
Kristbjörg Hermannsdóttir,
Ásta S. Karlsdóttir,
ömmubörn og langömmubörn.
✝
Við sendum innilegar þakkir til allra sem sýndu
okkur samúð og hlýhug vegna andláts elskulegrar
móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
MÓEIÐAR HELGADÓTTUR
frá Selfossi.
Sérstakar þakkir fær starfsfólk á hjúkrunar- og
dvalarheimilinu Lundi á Hellu fyrir kærleiksríka
umönnun.
Helgi Garðarsson, Kristín Ólafsdóttir,
Haukur Garðarsson, Ragnhildur G. Guðmundsdóttir,
Þorvarður Örnólfsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Innilegar þakkir færum við öllum þeim sem sýndu
okkur hlýhug og samúð vegna andláts og útfarar
móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
GUÐRÚNAR KVARAN,
Sóleyjargötu 9,
Reykjavík.
Guðrún Kvaran, Jakob Yngvason,
Vilhjálmur B. Kvaran, Helga Pála Elíasdóttir,
Einar B. Kvaran,
Böðvar B. Kvaran, Ásta Árnadóttir,
Hjörleifur B. Kvaran, Anna Kristín Ólafsdóttir,
Gísli B. Kvaran, Anna Alfreðsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.