Morgunblaðið - 16.09.2008, Blaðsíða 23

FRUMVARP um
sjúkratryggingar er
orðið að lögum. En
eins og allir vita er
eitt að setja lög og
annað að fara eftir
þeim. Framhaldið
veltur á framkvæmd-
inni. Nú tekur við
innleiðing þeirrar að-
ferðarfræði sem lögin
boða. Innleiðing þess-
arar aðferðarfræði er
langtíma samstarfs-
verkefni allra stofn-
ana innan heilbrigð-
iskerfisins. Í
lykilhlutverki verður
Sjúkratrygg-
ingastofnun, ný
stjórnsýslustofnun
sem mun annast
framkvæmd laganna.
Hér er á ferðinni
vandmeðfarið og nokkuð marg-
slungið viðfangsefni sem felur í sér
nýja hugsun. Heilbrigðismál eru
flókinn málaflokkur. Innviðir heil-
brigðiskerfisins eru margir og ólík-
ir og gangverk kerfisins afar dýna-
mískt. Þegar farið er inn á nýjar
brautir í slíkum kerfum skyldi eng-
inn gera lítið úr þeim hættum sem
því kann að fylgja. Það er vitað að
hvers kyns inngrip eða breytingar
á kerfinu hafa ekki einungis fyr-
irséð áhrif, – heldur einnig ófyr-
irséðar afleiðingar sem oftast koma
ekki fram fyrr en löngu síðar.
Í tiltölulega stuttri en snarpri
umræðu um frumvarpið komu
fram ýmis varnaðarorð. Vil ég gera
að umtalsefni varnaðarorð prófess-
ors Allyson Pollock sem hingað
kom með erindi um þær ófarir sem
breytingar innan breska heilbrigð-
iskerfisins höfðu í för með sér.
Allyson gefur lýsandi
mynd af því ástandi
sem hún telur vera
beina afleiðingu þess
að þar var komið á
fyrirkomulagi kaup-
enda og seljenda í
kerfinu.
Það veikir málflutn-
ing Allyson að hún
kemur ekki fram með
sannfærandi greiningu
á því hvaða aðstæður
gerðu yfirtöku mark-
aðsafla á stefnunni
mögulega og hvers
vegna þetta gerðist í
Englandi. M.ö.o.: hún
setur þessa atburði
ekki í nægilega upp-
lýsandi samhengi til að
fólk fái skilið hvernig
þetta gat gerst og
hvers vegna. Allyson
kynnir mikið safn
gagna máli sínu til
stuðnings, en ekki er
að sjá að hún notist við fræðileg
skýringalíkön við greiningu
gagnanna. En það dregur verulega
úr möguleikum Allyson til að rétt-
læta það að yfirfæra megi það sem
þarna gerðist yfir á önnur heil-
brigðiskerfi. Aftur á móti kemur
Allyson með hárbeitta og allt að
því tilfinningaþrungna pólitíska
greiningu á þessum atburðum og
þykjast sumir fræðimenn sjá að
þar sé marxískum gleraugum beitt,
en Allyson er nokkuð umdeildur
fræðimaður í heimalandi sínu.
Það er hins vegar rétt hjá Ally-
son að það fylgir ákveðin áhætta
slíkum kerfisbreytingum. Til þess
að varast hætturnar er nauðsyn-
legt að geta svarað nokkrum „ana-
lýtískum“ spurningum um það
hvað gerðist nákvæmlega, hvers
vegna gerast svona hlutir, hvernig
gerast þeir og hvað var það, sem
gerði það mögulegt að láta málin
fara svona úrskeiðis í Englandi á
þessum tíma? Með því að skilja
þetta getum við fundið út hvað af
því sem þar gerðist gæti átt við á
Íslandi, lært af þeirri reynslu og
gert ráðstafanir til að fyrirbyggja
að svona „slys“ gerist hér.
Við samanburð á kerfisbreyting-
unum í Englandi og á Íslandi má
sjá að ríkisstjórnir þessara landa
eru að beita sams konar lausnum
en við afar ólíkar aðstæður. Í
stuttu máli má t.d. lesa af með-
fylgjandi töflu að við upphaf breyt-
inga í Englandi var þjónustugeta í
kerfinu mæld í fjölda starfandi
lækna á hverja 1000 íbúa lítil,
heildarútgjöld til heilbrigðismála
sem hlutfall af vergri landsfram-
leiðslu (VLF) lág miðað við OECD-
lönd og hlutfall 65 ára og eldri af
heildaríbúafjölda nokkuð hátt. Þá
höfðu langir biðlistar verið þar
krónískt vandamál í áraraðir og
gæði þjónustunnar léleg. Nánast
öllu þessu er öfugt farið hér á Ís-
landi nú við upphaf breytinga.
En þær ófarir sem Allyson lýsir
hófust fyrst fyrir alvöru eftir að
Tony Blair lýsti því yfir í beinni
sjónvarpsútsendingu árið 2002 að
framlög til heilbrigðismála skyldu
aukin með það að markmiði að út-
gjöld sem hlutfall af VLF í Eng-
landi árið 2008 hefðu náð meðaltali
útgjalda OECD-landa. Yfirlýsingin
kom án þess að stjórnvöld hefðu
tilbúna áætlun um það hvernig
staðið skyldi að úrbótum á kerfinu,
aðra en þá að stórauka þjón-
ustugetu kerfisins með því að, vel
að merkja, flytja inn bæði lækna
og tæki. Þarna átti að gefa vel á
garðann til að auka valfrelsi not-
enda. En þetta var ávísun á vand-
ræði – innlend og erlend fyrirtæki
settust að kjötkötlum ríkisstjórn-
arinnar.
Eins og fyrr segir eru aðstæður
hins vegar allt aðrar á Íslandi. Með
dýrt heilbrigðiskerfi, mikla þjón-
ustugetu og gæði er það ein meg-
ináskorun íslenskra sjórnvalda að
viðhalda slíkum gæðum til að kyn-
slóðir framtíðarinnar fái notið sam-
bærilegra gæða og við gerum í
dag. Framkvæmd nýrra laga um
sjúkratryggingar er ætlað að mæta
þessari áskorun. Við framkvæmd-
ina er brýnt að viðhafa heildarsýn
á starfsemi kerfisins, en jafnframt
að þekkja og meta aðstæður og
áhættu rétt hverju sinni. Áhætta
fylgir öllum breytingum. Við nú-
verandi aðstæður er þó engu minni
áhætta fólgin í því að breyta engu.
Eftir Sigurbjörgu
Sigurgeirsdóttur
» Áhrif nýrrar
hugmyndar
ræðst allt eins
af framkvæmd-
inni eins og af
hugmyndinni
sjálfri.
Sigurbjörg
Sigurgeirsdóttir
Höfundur er stjórnsýslufræðingur
PhD.
„Heilbrigðisþjónusta
á heimsmælikvarða“
0/3
3/45
01/ 5
6/7
8/15
00/75
9 

,, -   1331
 

,,A-  A:224
;F? EGH:227<
?  %

 1222 -+
 A<2"  " J$
I ? 
   A
> -+  67
 Við nánari skoðun Forsetahjónin Ólafur Ragnar Grímsson og Dorrit Moussaieff heimsóttu leikskólann Fálkaborg í tilefni Breiðholtshátíðar sem hófst með
pompi og prakt í gær. Ein stúlkan á leikskólanum hafði mestan áhuga á að skoða naglalakkið á tám forsetafrúarinnar enda eldrautt og áberandi.
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. SEPTEMBER 2008 23
Valdís Thor Blog.is
Ólína Þorvarðardóttir |
15. september 2008
Landsföðurlegur Geir
– í vandræðum
Athyglisvert var að hlusta
á ræður manna í Silfri Eg-
ils í gær. Augljóst er að
sjálfstæðismenn vilja sem
minnst gera úr þessu út-
spili Árna Mathiesens að
lögsækja ljósmæður í miðri kjaradeilu.
Forsætisráðherra talaði eins og lögsóknin
væri „lagatæknilegt“ úrskurðaratriðið
sem „breytti ekki deilunni um kjörin“ eins
og þetta væru tvö aðskilin mál algjörlega
úr tengslum hvert við annað.
Jebb … menn eru í stökustu vandræð-
um, sem vonlegt er. Því það er auðvitað
alveg sama hvað hver segir, lögsókn fjár-
málaráðherra á ljósmæður nú þegar verk-
föll eru hafin er auðvitað innlegg í sjálfa
deiluna og fjarri því að vera óháð henni.
Hafi þetta legið fyrir frá því í júlí að efa-
semdir væru uppi um lögmæti uppsagna
ljósmæðra, þá er þetta vægast sagt und-
arleg tímasetning núna.
Annars var Geir Hilmar bara landsföð-
urlegur og traustvekjandi í samtalinu við
Egil. Það var gott að heyra hann tala af
föðurlegri visku eftir hrunadans efna-
hagsumræðunnar í fyrri hluta þáttarins
þar sem allt var á fallanda fæti, ævisparn-
aður fólks horfinn í kreppuhít og ég veit
ekki hvað. Ef Kristinn H. hefði ekki verið til
staðar að stemma þau ósköp öllsömul af,
veit ég ekki nema maður sæti enn stjarfur
af skelfingu fyrir framan skjáinn.
Meira: olinathorv.blog.is
Salvör | 15. september 2008
Svartur mánudagur
Þetta verður minn-
isstæður dagur á verð-
bréfamörkuðum, þetta
verður svartur mánudag-
ur. En hversu svartur
hann verður kemur ekki í
ljós fyrr en bandaríski
hlutabréfamarkaðurinn verður opnaður.
En menn búast við hinu versta, það er
strax búið að nefna daginn Meltdown
Monday og sagt er að dagurinn snúist
um að þrauka af: „For most investors
and bankers anywhere in the world,
today will be a day to endure and sur-
vive.“ Frændur okkar Danir eru eins og
aðrir uggandi yfir ástandinu og það er
panik í bankakerfinu þar og það er há-
vær krafa um að ríkisstjórnin verði að
taka í taumana.
Hvað með íslensku ríkisstjórnina?
Geir forsætisráðherra kallar kreppuna
mótvind og gerir lítið úr efnahagserf-
iðleikum. Er íslenska ríkisstjórnin eins
konar hagrænn veðurviti sem situr í
núna í Stjórnarráðinu og mælir mótvind-
inn og spáir nokkrum vindstigum meira í
dag en í gær? Eða er ríkisstjórnin núna á
hugarflugsfundi að finna ný skrauthvörf
fyrir orð svo ekki þurfi að nefna hlutina
sínum réttum nöfnum? Það er erfitt
núna í hringiðu atburða að átta sig á því
hvað er að gerast. Það er þó eins og allt-
af reynt að finna blóraböggla og fjár-
málamarkaðir undanfarinna ára hafa
verið eins og matador-spilaborð þar sem
ekki eru endilega neinar raunverulegar
eignir á bak við fjárfestingar.
Meira: salvor.blog.is
Guðsteinn Haukur / Zeriaph |
15. september 2008
Bæn mín
er hjá ljósmæðrum
Ég vona og bið fyrir því að
þessari deilu ljúki sem
fyrst og allir gangi sáttir
frá borði. Sjálfur varð ég
yfir mig hneykslaður þeg-
ar fjármálaráðherra hæst-
virtur ætlar að stefna ljósmæðrum og
þvinga þær sem sögðu upp til vinnu aftur.
Það er algjör skömm af fjármálaráðherra
að mínu mati! Í fáum tungumálum nema
íslensku er að finna jafnfagurt orð yfir
þessa starfsstétt. Orðið ljósmóðir finnst
mér afar fagurt sem lýsir þeirra göfuga
starfi afspyrnuvel. Ef við berum þetta t.d.
saman við ensku útgáfuna þá er að finna
orðið „midwife“ sem er ekki eins fagurt
og íslenska útgáfan.
En ég lýsi yfir fullum stuðningi við ljós-
mæður, og hef þær konur sem eru óléttar
núna í bænum mínum og bið þess að allt
fari vel þrátt fyrir ljósmóðurskortinn.
Meira: zeriaph.blog.is