Morgunblaðið - 06.10.2008, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 6. OKTÓBER 2008 13
ÚR VESTURHEIMI
ÓPERUKÓR Hafnarfjarðar fékk
mjög góðar móttökur á tónleikum í
Toronto og Ottawa í liðinni viku og
segir Almar Grímsson fararstjóri að
góðum fræjum hafi verið sáð. „Elín
Ósk Óskarsdóttir óperusöngkona og
stjórnandi kórsins, undirleikarinn
Peter Máté, og sjö einsöngvarar
voru ákaft hyllt ásamt kórnum,“
segir hann og bætir við að aðsókn
hafi verið sérlega góð.
Í Toronto voru tónleikarnir
haldnir í tónleikasal konunglega
tónlistarskólans, Royal Conserva-
tory, og í Ottawa í glæsilegri kirkju.
Kórinn fór einnig til Montreal og
söng í L’Oratorie St. Joseph, næst-
stærstu dómkirkju í heimi, en hún
trónir hátt á Mount Royale-fjallinu
sem borgin heitir eftir.
Almar segir að efnisskrá kórsins
hafi verið alþjóðleg með ítölsku,
frönsku, þýsku og íslensku ívafi.
Elín Ósk hafi jafnframt sungið eina
af stóraríunum úr Macbeth eftir
Verdi.
Félögin hjálpleg
Að sögn Almars voru tónleikarnir
í Ottawa haldnir í samvinnu við Ís-
lendingafélagið í borginni, Friends
of Iceland, og íslenska sendiráðið,
en í Toronto hafi Gail Einarson
McLeary ræðismaður og David Vis-
entin, rektor tónlistarháskólans,
haft veg og vanda af undirbún-
ingnum. Aðstoð heimamanna hafi
haft mikið að segja enda hafi þeim
verið sérstaklega þakkað.
Undirbúningur ferðarinnar stóð í
um tvö ár. Upphaflega var áætlað að
fara á vesturströndina en síðan var
ákveðið að takmarka ferðina við
minna svæði.
Í Ottawa Fulltrúar kórs, lands og
félags að loknum tónleikum.
Frábærar
móttökurEftir Steinþór Guðbjartssonsteinthor@mbl.is
„ÞETTA er mesta hugsjónarstarf,
sem unnið er með þjóðinni,“ segir
Oddur Helgason um skráningu ætt-
fræðigagna. Hann rekur ORG ætt-
fræðiþjónustuna ehf. í Skerjafirð-
inum og hefur meðal annars unnið við
að skrásetja fólk af íslenskum ættum
í Bandaríkjunum og Kanada.
Oddur er að byrja að skrá gögn um
afkomendur Vesturfara, sem hann
fékk frá Atla Steinarssyni blaða-
manni fyrir nokkrum árum.
Safnað vestra
Atli bjó á tímabili í Bandaríkjunum
og á árunum 1996 og 1997 vann hann
fyrir nefnd á vegum utanríkisráðu-
neytisins við að safna saman upplýs-
ingum um fólk af íslenskum ættum
vestanhafs. Hann fékk félagalista hjá
Íslendingafélögum og í kjölfarið
sendi hann félagsmönnum staðlað
form, sem hann hafði útbúið, og bað
þá um að útfylla og skila síðan til sín.
„Ég fékk um 10.000 nöfn og flest
frá Kaliforníu, sem kom mér á óvart,“
segir Atli. Hann rifjar upp að nefnd
undir forystu Vésteins Ólafssonar
hafi staðið fyrir verkefninu og hann
hafi verið í sambandi við marga
vestra vegna þess. Sérstaklega hafi
kona nokkur á Washington-eyju í
Minnesota-ríki verið hjálpleg. Hún
hafi verið með langan nafnalista og
þrýst á fólk að svara spurningunum,
en blöðin fylla nokkrar möppur. „Mér
fannst þetta best geymt hjá Oddi og
hann lagði líka áherslu á að fá gögn-
in,“ segir Atli.
Um 680.000 nöfn
Oddur segir að hann og Þórir Sig-
urbjörnsson, áhugamaður um ætt-
fræði og fyrrverandi íþróttakennari á
Seyðisfirði, séu að byrja á því að skrá-
setja gögnin frá Atla. „Ég byrjaði á
þessu 1995, er kominn með rúmlega
680.000 nöfn í grunninn og stöðugt
bætist við,“ segir hann.
Oddur er fyrrverandi sjómaður en
sneri sér alfarið að ættfræðinni fyrir
um 13 árum. „Ég var atvinnulaus og
fór á tölvunámskeið,“ rifjar hann upp.
„Þá kynntist ég Espólín-forritinu
hans Friðriks Skúlasonar og fór að
fikta við það að gamni mínu eins og
fleiri.“
Óvissa
Enginn veit hvað margir eru af ís-
lenskum ættum í Bandaríkjunum og
Kanada. Þeir sem mestu yfirsýnina
hafa telja að um 300.000 manns séu í
Kanada og ámóta margir í Bandaríkj-
unum. Tölurnar eru mun lægri sam-
kvæmt manntali, en á það hefur verið
bent að margir geti ekki um uppruna
sinn í þessum manntölum og því sé
ekki hægt að byggja á þeim. Sam-
kvæmt kanadíska manntalinu 2006
voru til dæmis um 90.000 manns af ís-
lenskum ættum í Kanada og þar af
um 30.000 í Manitoba.
Oddur segir að frá byrjun hafi
hann sett inn gögn frá Vesturheimi í
ættfræðigrunn sinn. „Ekki bara
Vestur-Íslendinga, heldur afkom-
endur og forfeður Íslendinga um all-
an heim,“ segir hann. Oddur bætir við
að hann hafi í sínum fórum gögn um
mjög marga sem hann eigi eftir að
skrá í grunninn. „Hérna er ég með
gögn um 400 til 500 þúsund manns
sem á eftir að skrá, fólk alls staðar að
úr heiminum,“ segir hann og fær sér í
nefið. „Það þarf geysilega þolinmæði
og þolgæði til þess að vinna þetta og
lykilorðið er samvinna.“
Ný gögn í grunninn
Safn Atla Steinarssonar með um 10.000 nöfnum af íslenskum uppruna í Bandaríkj-
unum skráð í ættfræðigrunn Odds Helgasonar hjá ORG ættfræðiþjónustunni
Morgunblaðið/G. Rúnar
Skráning Elín Ingibjörg Eyjólfsdóttir aðstoðar Odd Helgason við skráningu í ættfræðigrunninn.
Í HNOTSKURN
» Oddur Helgason átti einaættfræðibók þegar hann
hóf starfsemi sína fyrir um
13 árum. Nú hefur hann ekki
tölu á bókum sínum og nöfn-
um í grunninum fjölgar stöð-
ugt.
» Elín Ingibjörg Eyjólfs-dóttir hefur aðstoðað
hann frá byrjun og segir
hann að hún taki við af sér
þegar hann hætti.
» Oddur skráir alla semeiga leið um. „Ég hef
gagn af hverjum og einum
sem kemur inn af götunni,“
segir hann.
Eftir Þorbjörn Þórðarson
thorbjorn@mbl.is
„VIÐ erum að fara í gegnum meiri-
háttar kreppu. Það er enginn vafi á
því. Sumir halda því fram að sú
kreppa sem við stefnum hraðbyri á
sé afleiðing af kapítalismanum, al-
þjóðavæðingunni og frjálslyndum
hugmyndum. Staðreyndin er hins
vegar sú að rætur kreppunnar liggja
í slæmri ákvarðantöku í stjórnmálum
og of miklu reglufargani,“ sagði
Henri Lepage á fyrirlestri á Þjóð-
minjasafninu sl. fimmtudag.
Henri var hér á landi á vegum
Rannsóknarmiðstöðvar um sam-
félags- og efnahagsmál.
Undirmálslánin voru upphafið
„Árið 1995 ákvað ríkisstjórn
demókrata undir forystu Bills Clin-
tons að það væri grundvallarréttur
fólks að eignast þak yfir höfuðið. Í
kjölfarið var sett löggjöf sem átti að
auðvelda fólki að eignast húsnæði.
Þessi löggjöf fól í sér að fólk sem
hafði ekki sérstaklega gott láns-
traust fékk húsnæðislán,“ sagði
Henri.
„Það er mikilvægt að fólk átti sig á
tvennu. Stjórnendur Fannie Mae og
Freddie Mac voru nátengdir Demó-
krataflokknum. […] Bankar voru
líka þvingaðir til þess að veita fólki
lán sem hafði lélegt lánstraust. Þetta
var upphaf undirmálslánanna,“ sagði
Henri. Hann lagði jafnframt áherslu
á að Fannie Mae og Freddie Mac
væru sjóðir sem komið var á fót af
stjórnvöldum. Þeir sem stjórnuðu
þessum sjóðum vissu að ef rekst-
urinn yrði erfiður myndu stjórnvöld
hlaupa undir bagga. Í máli Henris
kom fram að ýmsar reglur settar af
stjórnvöldum hefðu verið fyr-
irtækjum óþægur ljár í þúfu. Hann
minntist á reglugerð sem fól í sér að
fyrirtæki urðu að bókfæra eignir sín-
ar á markaðsvirði. „Það koma upp-
og niðursveiflur á frjálsum markaði.
Þessi hringrás er knúin áfram af fyr-
irtækjunum. Við lifum ekki lengur á
tímum þar sem þjóðhagfræðin veitir
öll svör. […] Þegar við höfum reglu-
gerðir sem auka á vandann í stað
þess að draga úr honum er erfitt að
benda á fyrirtækin og segja að kapít-
alisminn hafi brugðist,“ sagði Le-
page.
Björgunaraðgerðir slæmar
Hann talaði líka um björgunar-
aðgerðir bandarískra stjórnvalda.
„Margir eru ánægðir með að Seðla-
banki Bandaríkjanna og þingið ætli
að bjarga bönkunum, en þessar
björgunaraðgerðir eru gríðarlega
kostnaðarsamar,“ sagði Lepage.
Hann varpaði fram þeirri spurningu
hvers vegna ríkið mismunaði bönk-
unum, það hefði verið tilefni til að
bjarga Bear Sterns á sínum tíma en
ekki Lehman Brothers. Hann sagði
einnig að björgunaraðgerðir af þessu
tagi hefðu öfugsnúin áhrif. „Fyr-
irtækin myndu endurskipuleggja
reksturinn eða leita eftir samruna
við önnur fyrirtæki, en gera það
ekki.“ Fyrirtækin frestuðu end-
urskipulagningu og frestuðu því þar
með um leið að endurheimta traustið
sem glataðist í niðursveiflunni.
„Kapítalisminn er í hættu“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Rithöfundur Henri Lepage varði kapítalismann á fyrirlestrinum.
 Erum að fara inn í „meiriháttar kreppu“  Kreppan er afleiðing slæmrar ákvarðanatöku í stjórn-
málum  Undirmálslánin voru upphafið  Björgunaraðgerðir stjórnvalda hafa öfugsnúin áhrif
Í HNOTSKURN
»Henri Lepage gaf út bók-ina Á morgun, kapítal-
ismi (Demain le Capitalisme)
árið 1978.
»Kapítalisminn er íhættu,“ sagði Lepage.
Hann sagði mikilvægt að
koma í veg fyrir að sósíal-
ismanum yrði „hleypt inn
bakdyramegin“.
»Spurður um félagslegaábyrgð fyrirtækja sagði
hann að það væri inngróið í
hagnaðarvon þeirra að þau
athöfnuðu sig í sátt við sam-
félagið og í samræmi við lög.
VIÐSKIPTI/ATVINNULÍF