Fréttablaðið - 06.05.2009, Qupperneq 29

H A U S
MARKAÐURINN 5MIÐVIKUDAGUR 6. MAÍ 2009
Ú T T E K T
Íbúðalánasjóður veitir lán til endurbóta á húsnæði að innan og utan.
Meðal annars eru veitt lán til lóðarframkvæmda og viðbóta við
húsnæði, hvort sem þær eru byggðar eða keyptar. Lán geta numið
allt að 80% af framkvæmdakostnaði. Hámarkslán er 20 milljónir,
að meðtöldum áhvílandi lánum framar í veðröð. Lánstími er 5 til 40 ár.
INGÓLFUR BENDER
Ekki ástæða
til smærri skrefa
Talsvert hefur dregið úr
verðbólgu frá síðustu
vaxtaákvörðun nefndar-
innar 7. apríl síðastliðinn.
Mælist verðbólgan nú 11,9
prósent en var 15,2 pró-
sent þegar vaxtaákvörðun-
in í mars var tekin. Spáir
Greining Íslandsbanka
því að verðbólgan verði
komin niður í verðbólgu-
markmið Seðlabankans
fyrir lok þessa árs.
Verðbólguvæntingar eru
litlar. Dregið hefur enn
frekar úr eftirspurn á
vinnumarkaði og atvinnu-
lausum fjölgað. Þá virðist
launaþrýstingur óveru-
legur. Vísbendingar eru
um að enn hafi dregið
úr innlendri eftirspurn og
eru væntingar neytenda
til efnahags og atvinnulífs
litlar þó þær hafi hækkað
aðeins undanfarið.
Fyrir síðustu vaxtaákvörðun peningastefnunefndarinnar í apríl hafði
krónan lækkað allnokkuð á stuttum tíma, um 9 prósent frá vaxtaákvörð-
un nefndarinnar í mars. Taldi nefndin þá að veik staða krónunnar stafaði
af tímabundnum þáttum svo sem tiltölulega miklum árstíðabundnum
vaxtagreiðslum af skuldabréfum erlendra aðila í íslenskum krónum.
Síðan hefur krónan hins vegar lækkað enn frekar, um nær 2 prósent.
Núverandi stýrivaxtastig er að mínu mati ekki ráðandi fyrir þessa þróun
krónunnar. Höft á gjaldeyrismarkaði koma í veg fyrir það. Munur inn-
lendra og erlendra vaxta er enn umtalsverður eftir lækkunina og því
umtalsverður stuðningur við krónuna þegar að floti kemur.
Horfur í alþjóðlegum efnahagsmálum og í utanríkisviðskiptum hafa
versnað enn frá stýrivaxtaákvörðuninni í apríl. Borist hafa tölur sem sýna
að framleiðsla stærstu iðnríkja heims hefur dregist umtalsvert saman
undanfarið og víða umfram væntingar. Samdrátturinn var þannig 6,3 pró-
sent í Bandaríkjunum á fyrsta fjórðungi þessa árs. Kreppan hefur verið að
dreifa sér víðar þar sem samdráttur í utanríkisviðskiptum, aukin vanda-
mál í fjármálageiranum og leiðrétting á húsnæðisverði eru að draga úr
vexti ríkja í Vestur-Evrópu og Asíu svo eitthvað sé nefnt.
Í ljósi ofangreinds mæli ég með því að stýrivextir bankans verði lækk-
aðir um 3,0 prósentur niður í 12,5 prósent. Ég tel ekki ástæðu til að taka
þessa lækkun í smærri skrefum þar sem hver dagur í hávaxtaumhverfi er
fyrirtækjum og heimilum í landinu dýrkeyptur og biðin skilar engu.
Niðurstaða: þriggja prósentustiga lækkun
ÓLAFUR ÍSLEIFSSON
Raunhæfar
forsendur ráði för
Vaxtaákvörðun þarf að
styðjast við raunhæfar for-
sendur um þróun verðlags,
horfur á gjaldeyrismark-
aði og almenn skilyrði í
þjóðarbúskapnum.
Allir þessir þættir ættu
að leiða til umtalsverðrar
lækkunar á stýrivöxtum
Seðlabankans.
• Algjör umskipti hafa orðið
í verðlagsþróun eins og
sést af því að árshækkun
vísitölu neysluverðs síðustu
þrjá mánuði í mars og apríl
er innan við tvö prósent.
• Ekki er fyrirsjáanlegt að
forsendur séu til að afnema
gjaldeyrishöftin fyrr en
teknar hafa verið ákvarð-
anir um framtíðarskipan
gjaldeyris- og peningamála.
Gengi krónunnar ræðst á
nánast óvirkum markaði
þar sem koma að þrír ríkis-
bankar auk Seðlabankans
og er því í raun á ábyrgð stjórnvalda.
• Almenn skilyrði í þjóðarbúskapnum einkennast af alvarlegri kólnun, óvið-
unandi starfsskilyrðum fyrirtækja vegna óhóflegs fjármagnskostnaðar og
vaxandi atvinnuleysi í kjölfarið.
Í þessu ljósi er löngu tímabært að ákveða myndarlega lækkun stýrivaxta
nú þegar og leggja fram áætlun um frekari lækkun vaxta á komandi tíð.
Hvarvetna í nágrannalöndunum hafa seðlabankar beitt sér gegn kreppunni
með verulegri lækkun stýrivaxta, sem víðast hvar liggja á bilinu 0 til 2 pró-
sent meðan hér eru hæstu vextir á byggðu bóli.
Því ber að fagna að stjórnvöld hafi leitað samninga við eigendur jöklabréfa
með það að markmiði að viðunandi jafnvægi ríki milli hagsmuna þessara
aðila og innlends gjaldeyrismarkaðar.
Atvinnulíf og heimili hér á landi búa við hruninn gjaldmiðil og ekki fyrir-
sjáanlegt að hægt sé að gera hann starfhæfan nema til bráðabirgða og þá í
samstarfi við erlenda aðila. Af þessum sökum má ekki dragast að taka upp
viðræður um samstarf í gjaldeyris- og peningamálum við Evrópusambandið
á grundvelli umsóknar Íslendinga um aðild að bandalaginu.
Engin leið er til þess að reisa við efnahag þjóðarinnar nema á grund-
velli skýrrar stefnu um framtíðarskipan gjaldeyris- og peningamála. Hún er
forsenda þess að takast megi að styrkja gengi krónunnar og að Íslendingar
búi við frjáls gjaldeyrisviðskipti að nýju sem nauðsynlega forsendu hag-
sældar í landinu.
Niðurstaða: þriggja prósentustiga lækkun
ÞÓRÐUR FRIÐJÓNSSON
Komið er að
tímamótum
Ég tel að nú sé tilefni
til að marka tímamót í
vaxtamálum – og legg til
að vextir verði lækkaðir í
tveimur þriggja prósenta
skrefum niður í 9,5 prósent.
Fyrra skrefið verði stigið á
fimmtudaginn kemur – í
12,5 prósent – og það síð-
ara á næsta vaxtaákvörðun-
ardegi þar á eftir, 4. júní. Þá
verði vextir lækkaðir í 9,5
prósent. Síðari ákvörðunina
er sjálfsagt að binda skil-
yrðum um að þróun efna-
hagsmála verði í samræmi
við áætlanir fram að þeirri
ákvörðun.
Það er sannarlega
tímabært að skipta um gír
í vaxtamálum. Í því sam-
bandi nægir að benda á að
útgjöld þjóðarbúsins hafa
dregist stórlega saman,
afgangur af vöruskipta-
jöfnuði er umtalsverður,
atvinnuleysi er meira en nokkru sinni áður og verðbólga er hverfandi.
Engin hætta er því á þenslu í efnahagslífinu. Aftur á móti er veruleg hætta
á ofkólnun í hagkerfinu með ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Framhald ofur-
vaxta getur dýpkað og lengt kreppuna svo um munar og því valdið meiri
þjáningum en þörf er á.
Þegar litið er til annarra landa má sjá að raunstýrivextir í traustum
ríkjum hverfast um þessar mundir um núllið en í hávaxtaríkjum liggja þeir
á bilinu 2 til 4 prósent. Hjá okkur eru raunstýrivextirnir tvöfalt til fjórfalt
hærri en í umræddum hávaxtaríkjum. Þetta nær auðvitað ekki nokkurri
átt. Í mínum huga er enginn vafi á því að besta einstaka hagstjórnar-
aðgerðin til að forða okkur frá of djúpri dýfu í efnahagsmálum og óþörf-
um þjáningum er umskipti í vaxtamálum. Það er einnig besta aðgerðin til
að búa í haginn fyrir bata. Þá er enn fremur brýnt að skýra frá fyrirhugaðri
vaxtabreytingu í júní með skilyrtum hætti. Hér að baki liggur að menn viti
við hverju er að búast svo fremi sem áætlanir gangi eftir. Aðferðafræðin
sem fylgt hefur verið um litlar breytingar og að sjá síðan til er einfaldlega
ekki viðeigandi lengur, ef ekki beinlínis hættuleg.
Trúverðugleika út á við kann að vera teflt fram gegn vaxtalækkunum
í þessa veru. Fátt annað kæmi til álita hjá þeim sem vilja fara „varlega“.
Ég tel hins vegar að trúverðugleika okkar sé teflt í tvísýnu ef við getum
ekki sannfært umheiminn um að hærri raunstýrivextir en í helstu
hávaxtalöndum séu skaðlegir fyrir íslenskt efnahagslíf.
Niðurstaða: þriggja prósentustiga lækkun
S K U G G A B A N K A S T J Ó R N M A R K A Ð A R I N S