Fréttablaðið - 14.05.2009, Qupperneq 24

24 14. maí 2009 FIMMTUDAGUR
Hjólað út í sumarið SKYLDUBÚNAÐUR HJÓLA:■ Bremsur í lagi á fram- og aftur-
hjóli
■ Bjalla – ekki má nota annan
hljóðmerkjabúnað
■ Ljós að framan – hvítt eða gult
(ef hjólað er í myrkri eða skertu
skyggni)
■ Rautt ljós að aftan (ef hjólað er í
myrkri eða skertu skyggni)
■ Þrístrennd glitaugu – rautt að
aftan og hvítt að framan
■ Keðjuhlíf – til varnar því að fatn-
aður festist í keðjunni
■ Teinaglit í teinum
■ Glitaugu á fótstigum
■ Lás
UMRÆÐAN
Þóra Magnea Magnúsdóttir
skrifar um umferðaröryggi
Nú á vordögum fjárfesta marg-ir í nýjum hjólum eða yfir-
fara hjólin sem biðu inni í geymslu
í vetur. Þegar kaupa á hjól er
mikilvægt að kaupa rétta stærð,
þau mega ekki vera of stór. Fyrir
yngstu börnin er gott að miða við að
barn nái með báðum fótum samtím-
is niður á jörð. Mögulegt er að ekki
fylgi ljós að framan og aftan, bjalla,
bretti, lás eða keðjuhlíf. Þá þarf að
kaupa það sérstaklega. Fyrsta tví-
hjólið þarf að vera einfalt, án auka-
hluta eins og gíra eða annars sem
dregur athygli barnsins frá því
að hjóla. Það er mikilvægt þegar
börn byrja að hjóla að þau búi yfir
færni til að halda jafnvægi en það
er yfirleitt ekki fyrr en um fimm
ára aldur. Áríðandi er að þau kunni
umferðar reglurnar. Almenna regl-
an ætti að vera sú að börn undir tólf
ára aldri hjóli aðeins á gangstéttum
og göngu- og hjólreiðastígum. Fyrr
hafa þau ekki
þann þroska og
reynslu sem til
þarf að hjóla
samhliða bif-
reiðum. En þótt
börn hjóli ekki í
umferðinni ættu
reiðhjól þeirra
að vera búin
sama öryggis-
búnaði og hjól
hinna eldri. Að auki er mælt með
því að settar séu appelsínugular
veifur á hjól yngstu barnanna. Það
auðveldar ökumönnum og öðrum
farþegum að koma auga á þau.
Höfuðáverkar eru alvarlegustu
áverkar sem hljótast af hjólreiða-
slysum. Notkun hlífðarhjálms
kemur ekki í veg fyrir slys en dreg-
ur úr skaðanum og minnkar líkurn-
ar á alvarlegum höfuðmeiðslum.
Hjálmur getur greint á milli heila-
hristings og höfuðkúpubrots, jafn-
vel lífs og dauða. Skylt er að nota
hjálm á reiðhjóli upp að fimmtán
ára aldri en hjólreiðamenn eldri en
fimmtán ára eru ekki síður í hættu
að slasast ef þeir detta. Því hvet-
ur Umferðarstofa alla hjólreiða-
menn, unga sem aldna, til að nota
hjálma. Allir hjálmar á markaði
eiga að vera CE-merktir, sem þýðir
að hjálmurinn uppfyllir lágmarks-
kröfur um öryggi. Líftími hjálma
er fimm ár frá framleiðsludegi en
þrjú ár frá söludegi, svo framarlega
sem hjálmurinn verður ekki fyrir
hnjaski. Hjálmurinn þarf að vera
af réttri stærð. Hann þarf að passa
vel, sitja þétt á höfðinu og má ekki
renna aftur á hnakka. Mikilvægt
er að fá góðar leiðbeiningar í upp-
hafi um hvernig á að stilla hjálminn
þannig að hann sitji rétt á höfðinu.
Ef hlífa þarf höfði við kulda er best
að nota þunna lambhúshettu, „buff“
eða eyrnahlífar sem eru sérstak-
lega hannaðar fyrir hjálma. Aldrei
má líma eða mála á hjálminn því
við það getur höggþol hans minnk-
að. Þegar hjálmurinn er kominn á
sinn stað og öll önnur öryggisatriði
eru í lagi er ekkert annað eftir en
að hjóla út í sumarið. Munum að við
eigum alltaf að hjóla hægra megin
ef við hjólum úti í umferðinni.
Verum örugg í umferðinni – alltaf.
Höfundur er fræðslufulltrúi hjá
Umferðarstofu.
UMRÆÐAN
Kolbrún Baldursdóttir skrifar
um hag barna
Hlutverk umboðsmanns barna er víðtækt og því gerð góð
skil á heimasíðu hans sem er að
öllu leyti til fyrirmyndar.
Í embætti umboðsmanns barna
hefur ávallt verið ráðinn lögfræð-
ingur. Embættið hefur verið að
þróast og vafalaust tekið hvað
mestum breytingum þegar skipti
hafa orðið á umboðsmanni. Nýir
siðir og venjur koma með nýjum
embættismönnum enda þótt laga-
ramminn hafi e.t.v. haldist nokk-
uð óbreyttur frá upphafi. Lagaum-
hverfið sem lýtur að börnum er
grundvallaratriði sérhvers sam-
félags sem vill gæta þess að hags-
munir þeirra séu ávallt hafðir í
fyrirrúmi. Þess vegna er það for-
gangsatriði að fylgst sé gaumgæfi-
lega með að þjóðréttarsamning-
ar sem snerta réttindi og velferð
barna og Ísland er aðili að séu virt-
ir og að íslensk lög og reglugerð-
ir sem lúta að börnum og velferð
þeirra séu aðlöguð jafnóðum og
aðstæður eða samfélagsumhverfið
gera um það kröfur.
En það eru önnur verkefni sem
ekki er síður
mikilvægt
að embæt t i
umboðsmanns
barna sinni af
alúð. Hér er átt
við að umboðs-
maður barna
geri sér sér-
staklega far um
að vera í bein-
um tengslum
við börnin í samfélaginu. Leiðin að
börnunum er aðeins ein og hún er
sú að umboðsmaðurinn byggi sér
brú yfir til þeirra með því að heim-
sækja leikskóla og skóla landsins.
Tilgangur heimsókna er í raun
tvíþættur: að umboðsmaðurinn
kynni sig og embættið og að hann
kynnist raunheimi barnanna. Að
sækja börnin heim í skóla þeirra er
ein áhrifaríkasta leiðin ef umboðs-
maðurinn hefur áhuga á að skynja,
upplifa og kynnast samfélagi
barna og unglinga.
Það er trú mín að börnin sjálf
munu hafa bæði gagn og gaman
af slíkri heimsókn. Á Íslandi hefur
lengst af verið borin ákveðin virð-
ing fyrir mikilvægum embætt-
um og ef heimsóknar er að vænta
frá embættismönnum finna börn-
in til sín og hlakka til. Þetta hefur
margsinnis sýnt sig þegar t.d. for-
seti Íslands vísiterar eða borgar-
stjóri. Umboðsmaður barna hefur
með þessum hætti gullið tækifæri
til að ræða við börnin um fjöl-
marga hluti sem lúta að þeim og
umhverfi þeirra t.d. um jákvæð
samskipti og hversu áríðandi það
er að þau beri virðingu fyrir hvert
öðru. Góð vísa sem þessi er aldrei
of oft kveðin.
Ávinninginn af slíkum heim-
sóknum umboðsmanns barna er
e.t.v. ekki hægt að mæla með bein-
um hætti. En gera má ráð fyrir að
því fleiri aðilar frá ólíkum stofn-
unum samfélagsins sem bætast í
hóp þeirra sem miðla nauðsynleg-
um skilaboðum til barna auki líkur
þess að þau meðtaki boðskapinn.
Ég vil í þessari grein hvetja
umboðsmann barna að gera sér
far um að komast í beina teng-
ingu við börnin í landinu, hlusta
með eigin eyrum á hvað þau hafa
að segja og á sama tíma ræða sér-
staklega við þau um mikilvægi
þess að koma vel fram hvert við
annað hvort heldur þau eru í skól-
anum, í hverfinu þar sem þau búa
eða á veraldarvefnum.
Höfundur er sálfræðingur og
sérfræðingur í klínískri sálfræði.
Umboðsmaður barna
heimsæki skóla reglulega
KOLBRÚN
VALDURSDÓTTIR
UMRÆÐAN
Trygggvi Axelsson
skrifar um Neytenda-
stofu
Í Fréttablaðinu föstudag-inn 1. maí sl. birtist grein
eftir Sighvat Björgvinsson,
fyrrum ráðherra neytenda-
mála, undir fyrirsögninni „Nú er lið
að Neytendastofu“. Þar gerir Sig-
hvatur að umræðuefni nýlegar hug-
myndir Gísla Tryggvasonar, tals-
manns neytenda, um lagasetningu
þar sem kröfur eða lán til neytenda
með veðum í íbúðarhúsnæði yrðu
tekin eignarnámi. Í greininni gætir
misskilnings, sem Sighvatur hefur
reyndar leiðrétt hér í blaðinu um
störf og starfsemi Neytendastofu en
að gefnu þessu tilefni þykir þó rétt
að gera nánari grein fyrir hlutverki
og starfsemi hennar.
Embætti talsmanns neytenda er
samkvæmt lögum sjálfstætt emb-
ætti einstaklings sem skipaður er
af viðskiptaráðherra og því ekki
undir umsjón Neytendastofu. Hún
er hins vegar sjálfstæð ríkisstofnun
sem hefur það meginhlutverk sam-
kvæmt lögum að starfa hlutlægt að
því að tryggja öryggi og lögvarin
réttindi neytenda. Neytendastofa
gegnir mikilvægu stjórnsýsluhlut-
verki við eftirlit og „löggæslu“ með
starfsemi markaðarins hér á landi
sem fara verður eftir margvísleg-
um lögum sem vernda neytend-
ur. Stofnunin tekur við kærum frá
neytendum og fyrirtækjum eða
rannsakar mál að eigin frumkvæði
um ætluð brot. Neytendastofa getur
með ákvörðunum bannað óréttmæta
skilmála, lagt sölubann við hættu-
legum vörum eða beitt sektum ef
þess gerist þörf í tilefni af brotum.
Auk þess vinnur Neytenda-
stofa að stefnumótun á sviði
neytendamála og beitir sér
fyrir að gerðar verði rann-
sóknir á starfssviðum henn-
ar, annast söfnun, úrvinnslu
og útgáfu upplýsinga fyrir
neytendur og fagaðila.
Reynsla af starfsemi
Neytendastofu undanfarin
ár sýnir að neytendur vilja
að lögvarin réttindi þeirra séu virt
og leita í auknum mæli aðstoðar í
því sambandi eins og vaxandi mála-
fjöldi hjá stofnuninni sýnir. Vanti
lög eða úrræði á sviði neytenda-
mála leggur Neytendastofa fram
tillögur sem byggjast á þekkingu
og reynslu stofnunarinnar á mark-
aðsaðstæðum hverju sinni eins og
lög um stofnunina kveða á um. Á
grundvelli laga sem Neytendastofu
er falið eftirlit með hefur hún á und-
anförnum árum tekið margvíslegar
ákvarðanir er varða lögmæti skil-
mála og viðskiptahátta, svo sem
fjármálafyrirtækja, fjarskiptafyr-
irtækja, byggingarvöruverslana og
ferðaskrifstofa, svo aðeins nokk-
ur dæmi séu nefnd. Neytendur og
aðrir viðskiptamenn sem þannig
hafa fengið úrlausn mála hjá Neyt-
endastofu hafa kunnað að meta að
í stjórnsýslunni sé til traustur bak-
hjarl sem getur framfylgt lögum um
neytendavernd.
Neytendur og aðilar í atvinnu-
lífinu eru hvattir til að kynna sér
álit og ákvarðanir Neytendastofu á
heimasíðu hennar, www.neytenda-
stofa.is. Þar er einnig að finna grein-
argóðar upplýsingar um stofnunina
sem kemur í veg fyrir misskilning
um starfsemi og hlutverk Neytenda-
stofu.
Höfundur er forstjóri
Neytendastofu.
Hlutverk Neytendastofu
TRYGGVI AXELSSON
ÞÓRA MAGNEA
MAGNÚSDÓTTIR