Skinfaxi - 01.06.1999, Qupperneq 43

porgerour
sjaldnar en áður
Hvers vegna var Áfengis- og vímuvarnaráð stofnað?
,,í lögum um Áfengis og vímuvarnaráð nr. 76/1998
er þess getið að tilgangurinn með stofnuninni sé að
efla og styrkja áfengis- og vímuvarnir á meðal barna
og unglinga og jafnframt að sporna við afleiðingum
neyslu áfengis og annarra vímuefna."
Þið fylgist sem sagt með áfengisneyslu unglinga?
„|ú, það er eitt af hlutverkum okkar en við erum
búin að starfa stutt og höfum ekki staðið að mörgum
rannsóknum enn. Við reynum að nýta okkur þær
rannsóknir sem hafa verið gerðar á undanförnum
árum og erum að reyna að átta okkur á hverju þarf
að bæta við. Við ætlum okkur að setja
rannsóknarstefnu í því skyni til að jylgjast með
áfengisneyslu í landinu. Fyrsta rannsóknin sem við
stóðum að er European School Survey Project on
Alcohol and other Drugs (ESPAD), rannsóknin sem
Inga Dóra Sigfúsdóttir og Þóroddur Bjarnason hjá
Rannsóknum og greiningu sáu um fyrir okkur sl. vor.
Hún var lögð samtímis jyrir nemendur í 10 bekkjum
í 26 Evrópulöndum. Hér á landi svöruðu 3.555
nemendur henni eða nærri 90% af öllum
nemendum sem skráðir voru í 10. bekk sl. vetur.
Niðurstöður úr íslenska hluta
rannsóknarinnar hafa þegar
verið kynntar en enn er bið
eftir samanburði við hin
löndin sem voru með."
Hefur áfengisneysla unglinga
aukist á undanförnum árum?
„Samkvæmt rannsóknum á
neyslu nenrenda í efstu
bekkjum grunnskóla hafa um
80% af nemendum í 10. bekk
smakkað áfengi. En það er
óljóst hvaða merkingu þeir
leggja í það að smakka. Sumir
hafa fengið að smakka einn
sopa en aðrir hafa drukkið
a.m.k. einn bjór. Meira en
helmingur 10. bekkinga segist
hins vegar hafa orðið
drukkinn. Á þessu hafa ekki
orðið miklar breytingar milli
ára en undanfarinn áratug
hefur þetta hlutfall þó frekar
hækkað en hitt. í ESPAD
könnuninni, sem ég nefndi
áður hefur þeim sem sögðust
hafa orðið drukknir síðustu 30
daga áður en könnunin var
framkvæmd þó heldur
fækkað. Þetta hlutfall er nú
um 35% og við bindum vonir við að það bendi til
þess að heldur dragi úr reglulegri ölvun nemenda í
10. bekk. Það veitir ekki af bjartsýni í þessu starfi.”
Hvernig skýrið þið þessa breytingu?
„Sumir vilja gera lítið úr þessum samdrætti þar
sem þetta er aðeins eitt ár og því litið að marka.
Við höfum hins vegar sagt að þetta sé í fyrsta skipti
í mörg ár sem þetta hiutfall lækkar. Undanfarin ár
hefur mikið verið lagt upp úr markvissu forvarna-
starfi og við erum að vona að það sé að skila sér.
En til að fá að vita þetta betur þurfum við að bera
okkar tölur saman við niðurstöður frá öðrum
löndum og að sjálfsögðu að halda rannsóknar-
starfinu áfram.”
Hvað með nágrannalöndin? Hvar stöndum við
miðað við þau?
„ESPAD könnunin var í fyrsta skipti gerð árið 1995
og ef samanburðartölur úr henni eru skoðaðar þá
er hlutfall unglinga sem hafa smakkað áfengi 16 ára
með því lægsta sem gerist í þeim 20 löndum sem
tóku þátt í könnuninni þá. Hins vegar verða
íslenskir krakkar oftar fullir, þ.e.a.s. drekka meira í
hvert skipti en þeir útlendu. Þeir lenda líka oftar í
klandri en jafnaldrar þeirra í útlöndum."
Hvernig klandri?
„Sum lenda illa í kynlffi eða líkamsárásum, önnur í
slagsmálum eða ránum. f þessum efnum erum við
í allt frá fimmta sæti upp í efsta sæti miðað við
samanburðarlöndin.”
Af hverju eru diykkjusiðir okkar svona ólíkir öðrum
þjóðum? Þ.e.a.s. að þegar við drekkum drekkum
við mun meira en aðrir unglingar í Evrópu?
„Það hafa veriðýmsar tilgátur um það. Bent hefur
verið á foreldra sem fyrirmj'nd en sögulegar
tilgátur eru einnig til. Drykkja var aðallega bundin
við ákveðna viðburði eins og kaupstaðarferðir,
réttir eða landlegur. Þegar tilefnið bauð drukku
menn mikið. Þess á milli unnu menn vikum saman
og neyttu ekki áfengis."
Þú talar um foreldra sem fýrirniynd. Eiga þeir
einhverja sök á því hvernig er komið fyrir
unglingunum?
„Ég held að það sé erfitt að finna sökudólginn í
þessum efnum. Við ölumst upp í einhverju
samfélagi á ákveðnum stað og tírna. Hver
einstaklingur reynir að komast af eftir bestu getu
með því að velja og hafna fyrir sig en ræðuryfirleitt
litlu um það hvert heildin stefnir. Ég held að ef fólk
er ósátt við eitthvað sem er að gerast í þjóð-
félaginu verði það að stilla saman krafta til að hafa
áhrif. Ef íslendingum finnst almennt að unglingar
byrji að drekka of snemma þá eru það ekki bara
foreldrarnir sem eiga að axla þá ábyrgð og taka sig
á. Skólinn, heilsugæslan, tómstundastarfið og
löggæslan þarf allt að hjálpa til. En þetta þarf samt
að byrja hjá foreldrunum. Unglingadrykkja væri t.d.
ekki vandamál um verslunarmannahelgar ef
foreldrar sammæltust um að senda ekki börnin sín
eftirlitslaus á útihátíðir. Þegar unglingar eru sarnan
komnir á litlum bletti þúsundum saman, margir
mjög drukknir, er erfitt að kenna fégráðugum
mótshöldurum, fáliðari lögreglu eða lélegri gæslu
um allt sem aflaga fer. Það er ósköp sorglegt að
fólk skuli senda börnin sín eftirlitslaus á svona
samkoniur bara af því að það hefur tíðkast í
áratugi. Sumir foreldrar hugsa sem svo að það sé
kominn tími til fyrir 16 ára ungling að fá að reyna
eitthvað upp á eigin spýtur. Það er bara svo mikill
misskilningur að halda að fjölmenn útihátíð sé
æskilegur vettvangur til slíks. Aðstæðurnar gætu
ekki verið verri."
Þorgerður Ragnarsdóttir er formaður Áfengis- og
vímuvarnaráðs.
segir Þorgeröur Ragnarsdóttir