Skinfaxi - 01.08.2002, Blaðsíða 31

Forvarnablað Skinfaxa
Eru unglingar á íslandi með lítið sjálfs-
traust og lítinn skilning á samfélaginu
og því sem er að gerast í kringum þá?
„Flestir unglingar standa vel að vígi en það
má hins vegar ekki gleyma þeim sem eru
óframfærnir, hafa lent í einelti og eru ein-
hverra hluta vegna hlédrægir. Unglingar í
dag hafa ágætan skilning á samfélaginu en
það er hins vegar spurning hversu mikil
áhrif mismunandi þættir í samfélaginu hafa
á unglingana. Fjölmiðlar hafa nú greiðan
aðgang að fólki. Börn og unglingar horfa
mikið á sjónvarp og eru á Internetinu í tölv-
unum og sjá og heyra meira heldur en bara
það litla samfélag sem þeir búa í. Áhrif
þessara miðla eru mikil og stundum sýna
þeir ekki raunveruleikann eins og hann er
heldur einhverja glansímynd eða hið and-
stæða. Pressan er mikil í vinahópnum
varðandi útlit, klæðnað og framkomu og
getur það reynst unglingum erfitt að stand-
ast þá pressu og vera sjálfstæð. Það þarf
sterka einstaklinga til þess að fara sínar
eigin leiðir.“
Hvað er gaman og hvað ekki?
Eitt verkefnið á námskeiðinu nefnist
„Án vímu“ en þar er unglingum kennt að
skemmta sér án vímu. Hvað felst í
þessum hluta námskeiðsins og er hægt
að kenna unglingum að skemmta sér án
vímuefna? „Megináherslan er lögð á
forvarnir og börnin eru frædd um skaðleg
áhrif áfengis og fíkniefna. Þau skoða sjálf
sig og meta hvað er gaman og hvað ekki
en það er ekki beint farið inn á það hvernig
þau eigi að skemmta sér því það getur
verið svo mismunandi, en megináherslan
er lögð á að þau finni hjá sjálfum sér hvað
þeim þykir gaman að gera og hvernig þau
geta nýtt hugann til þess að upplifa það
sem skemmtilegt er.“
Þessir unglingar sem mæta til þín á
námskeiðið, eru þau byrjuð að drekka
eða fikta með fíkniefni eða eru þetta
mest unglingar sem hafa aldrei komið
nálægt vímugjöfum? „Unglingarnir á
námskeiðinu eru ekki farnir að fikta neitt
enda væri þá ekki um fyrsta stigs forvörn
að ræða. Ég er að reyna að ná til þeirra
unglinga sem standa höllum fæti en eru
ekki byrjaðir að neyta neins, hvorki áfengis
né fíkniefna."
Á námskeiðinu mæta foreldrar tvisvar til
þín? Hver er tilgangurinn með því og
hvað geta þau gert? „Fyrst koma foreld-
rarnir í lok fyrsta tímans til þess að fá upp-
lýsingar um hvað gert verður á námskeið-
inu og hvað hver dagskrárliður felur í sér.
Það er mikilvægt að vera í samvinnu við
foreldra því það eru þeir sem hafa mestu
áhrif á börnin sín. Foreldrarnir þurfa líka að
vita hvað það er sem þeir eru að senda
börnin sín í. í lok námskeiðsins, á 11 viku,
koma foreldrarnir síðan einir og þá er farið
í gegnum það sem gert var á námskeiðinu
og hvernig það nýtist börnunum þeirra.
Einnig gefst foreldrum þá tækifæri á að
leita ráðlegginga með unglingana sína.“
Staðreyndin er sú að unglingadrykkja
hefur aukist á undanförnum árum og
meðalaldur þeirra sem byrja að drekka
hefur lækkað. Hefur þú einhverjar
skýringar á þessu og eiga foreldrarnir
einhverja sök á þessu? ,,Það er erfitt að
skýra út hvers vegna unglingar byrja að
drekka fyrr nú en ella. Ég veit ekki hvort
það er í rauninni það sem er að gerast en
það er Ijóst að neysla harðari efna er að
aukast og færast neðar í aldursstigann.
Ástæðan er fyrst og fremst sú að börnin
eiga greiðari aðgang að þessum efnum nú
en áður og sölumennirnir bjóða krökkunum
efnin fyrir utan skólana, bíóin og hvar sem
er. Krökkum er boðið frítt að prófa einhver
efni í þeim tilgangi að bæta nýjum kúnnum
í hópinn."
Foreldrar verða að veita börnunum
sínum aðhald
Hvað geta foreldrar gert? ,,Það besta
sem foreldrar geta gert er að veita börnun-
um sínum aðhald með því að vita hvar þau
eru hverju sinni, hverjir eru vinir þeirra og
vera í sambandi við foreldra vinanna. Einn-
ig er mikilvægt að virða lögbundinn útivist-
artíma. Foreldrar ættu ávallt að vera vak-
andi þegar börnin þeirra eru að koma heim
á kvöldin og láta þau vita að beðið er eftir
þeim. Þá vita börnin að það þýðir ekkert að
koma heim í annarlegu ástandi nema
foreldrarnir viti af því.“
Er fyrsti sopinn oft tekinn vegna
þrýstings frá vinum og þar af leiðandi
skorts á sjálfstrausti? ,,Hjá flestum
unglingum er það þannig að þau gera eins
og vinirnir í hópnum. Það þarf sterka sjálfs-
virðingu til þess að segja nei ef allir aðrir
eru að fara að drekka. Velflestir unglingar
byrja að drekka í vinahópnum og því byrja
fáir að drekka einir og sér. Þeir reyna að fá
vinina með sér.“
Eru unglingar oft að setja áfengi eða
aðra vímugjafa ofan í sig gegn sínum
vilja, til þess að falla inn í hópinn? ,,Það
er sjálfsagt misjafnt og fer eftir persónu-
leika hvers og eins. En eins og kemur fram
að ofan þá hefur vinahópurinn mikil áhrif á
unglingana sem og þeirra fyrirmyndir. Ekki
má gleyma því að fyrirmyndir unglinganna
skipta heilmiklu máli. Foreldrar og eldri
systkini eru oft fyrirmyndir barnanna og ef
foreldrar drekka fyrir framan unglingana
skapa þeir vissa fyrirmynd fyrir börnin. Þeir
sem kunna illa með áfengi að fara færa það
munstur yfir til barnanna sinna.“
Fíkniefnanotkun unglinga hefur aldrei
verið meiri og sagt er að unglingar hafi
jákvætt viðhorf gagnvart neyslunni. Ef
unglingarnir hafa jákvætt viðhorf gagn-
vart neyslu er samfélagið þá ekki í slæ-
mum málum og hvert stefnir eiginlega?
„Erfitt er að segja hvaðan jákvætt viðhorf til
neyslu kemur en það þarf ekki endilega að
vera samfélaginu í heild að kenna heldur er
það viðhorf fárra unglinga. Ekki má gleyma
því að flestir unglingar hafa neikvæða
mynd af neyslu.“
Hvað er til ráða? „Mikilvægt er að fræða
unglinga um skaðsemi þessara efna á
þann hátt sem höfðar til þeirra. Það þarf að
byrja snemma að vinna að forvörnum og
helst áður en börnin eru komin í áhættu-
hóp. Forvarnir eru eitthvað sem erfitt hefur
verið að fá fjármagn í. Foreldrar þurfa fræð-
slu um unglingsárin í dag og aðstoð til þess
að þekkja einkennin ef börnin þeirra eru
farin að neyta fíkniefna. Það eru ýmis tæki
og tól sem börnin nota sem foreldrarnir
þekkja ekki.“
Er mikill munur á unglingum í dag og
fyrir 15-20 árum þegar þú varst ungling-
ur? „Vissulega er mikill munur nú og fyrir
15-20 árum en sömu vandamálin eru enn
til staðar. Samfélagið er orðið mjög hratt í
dag og upplýsingastreymi til unglinganna
meira en áður var. Neyslan hefur hins
vegar harðnað með árunum og auðveldara
er að komast yfir fíkniefni en áður var. Með
tilvist símboða og GSM-síma er auðveldara
að nálgast sölumenn og neytendur."
Ef foreldrar eða unglingar hafa áhuga á
að kynna sér þá starfsemi sem fram fer
í Foreldrahúsinu hvernig geta þeir þá
komist í samband við ykkur? „Best er að
hringja á skrifstofutíma í síma 511 6161 ef
fólk vill fá upplýsingar um námskeiðin sem
í boði eru en ef foreldrar lenda í vandræð-
um með börnin sín á kvöldin eða um helgar
þá rekur Foreldrahúsið neyðarsíma sem er
opinn allan sólarhringinn og síminn þar er
581 1799.“
Hvenær eru námskeiðin hjá þér? „Það
hófust þrjú námskeið í byrjun september og
síðan hefjast önnur námskeið í janúar að
nýju.“