Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1942, Blaðsíða 6

Hákarlsæðið
Frá Ketchikan að Monterey hafa þúsundir
fiskimanna á Kyrrahafströndinni orðið snögg-
lega auðugir. Bundnir við erfið lífskjör áður og
áhættusama vinnu, trúa þeir varla veruleikan-
um í hans nýju mynd. Á einum sólarhring hafa
sumir þeirra hagnast svo mikið, að þeir geta
greitt bátsverð, veiðarfæraútbúnað, og ársuppi-
hald sitt.
Sjómennirnir eru upp á aflahlut eins og víða
á sér stað, og 5 manna skipshöfn á einum bát
aflaði fyrir 17.500 dollara á einni viku. Tuttugu
ára unglingur, sem hafði farið í róðr.a í milli-
bilshvíld frá heyönnum þar til kartöfluuppsker-
an byrjaði á heimili hans, trúði varla sínum eig-
in augum, þegar hann móttók laun sín fyrir
eina viku og þau reyndust vera 890 dollarar.
Allir sjómennirnir eru undrandi yfir umskift-
unum, vegna þess að auðlegðin á orsakir sínar
að rekja til fiskjar, er þeir áður voru vanir að
kasta fyrir borð, hinum fyrirlitna og hataða
sjóræningja meðal fiskanna, „súpu-hákarlinn“,
beituþjóf og veiðarfæraspillir. Á fræðimáli er
hann nefndur Galeorbinus Zyopterus.
Hann er feikilega lifrarmikill — stundum er
lifrin einn fimmti alls þunga hans, og rúmur
helmingur hennar verður lýsi, með meira A-
vitamín innihaldi heldur en lifur nokkurra ann-
arra fiska. Vitamín innihald hennar er t. d.
þrefallt á við hina velmetnu þorsklifui'. Heim-
urinn er mjög fátækur að A-vitamíni og af því
leiðir, hina miklu eftirspurn, er auðgar fiski-
menn þessa svo snögglega.
Bandaríkin fluttu inn frá Noregi fyrir stríð
72.000.000 pd. af þorskalýsi. Norðmenn brenndu
TALANDI TÁKN. Framh. af bls. 5.
petta er ískyggilega stór íloti og þó ekki allir sýnd-
ir, sem farnir eru, flestir löngu fyrir þetta stríð, en
enginn fengist í staðinn. prátt fyrir mjög ákveðnar
tilraunir ýmissa útgerðarmanna, og möguleika á að
fá margfalt fullkomnari og betri skip í staðinn, liefi’
slíkt strandað á þvermóðsku „ráðandi rnanna" þegar
til úrslita kom.
Síðan stríðið hófst hefir enn stækkað hópurinn,
sem glafazt hefir, en enginn komið í staðinn. En
„ráðandi menn“ hafa skapað handa útgerðar- og
sjómannastétt grátbroslegt barnaglingur, afturkreist-
ing, framkvalið til málamynda, smásnoturt í munni
ræðumenna, en magnlaust ef til raunhæfra fram-
kvæmda ætti að koma, og nefnt það „nýbyggingar-
sjóð“. Uiíljjl
VÍKINGUR
megnið af bræðslustöðvum sínum í innrásinni,
og þó svo hefði ekki verið, var innflutningur
þaðan til Bandaríkjanna útilokaður eins og nú
stendur. Lyfjafræðistofnanir, og framleiðend-
ur kjarnfæðu, hófu kröftuglega leit að A-vita-
míni. Það var lífsspursmál að ná því, þar sem
A-vitamín er eitt af þeim bætiefnum, sem ekki
verða framleidd með neinu gerfiefni.
Þegai' hafði verið gripið til lúðu lýsis, sem
einnig' er mikið bætiefnisríkara heldur en þorska-
lýsi. — En sú birgðauppspretta fullnægði ekki
nálægt venjulegri notkun, hvað þá hinni stór-
auknu eftirspurn, af tvennum ástæðum vax-
andi, fyrst og fremst vegna aukins skilnings al-
mennings á gildi bætiefna og öðru lagi notkunar
til hersins. Bretar hafa fengið billionir eininga
af A-fjörefni frá Bandaríkjunum, að nokkru til
þess að blanda við smjörlíki, til þess að gefa því
eitthvað af hinu eðlilega heilbrigði smjörs, og að
nokkru handa nætur-árása flugmönnum sínum,
þar sem A-fjörefni eykur mjög á skarpskyggni,
einkum að næturlagi. Og nú þurfa nætur-árása
flugmenn Bandaríkjanna einnig á því að halda.
T. J. Guaragnella útgerðarmaður í San Fran-
cisco, sem heyrði um þessa leit að fjörefni, lét
gera fjörefnarannsóknir á ýmsum fiskum. —
Gráhákarlslifur gaf góðan árangur. Gráhákarl
eða hundhákarl, mjósleginn gráðug skepna um
fjögra feta langur, hafði verið vegna mergðar
til mikilla óþæginda og skapraunar öllum fiski-
mönnum á Kyrrahafsströndinni.
Guaragnella sagði fiskimönnunum að hann
vildi gefa 25 dollara fyrir tonnið af honum. —
Það varð því meiri hagnaður, að veiða hann,
heldur en hinn venjulega fæðu fisk, og ekki leið
á löngu þar til 25 fiskibátar frá San Fran-
eisco voru byrjaðir hákarlaveiðar. Með því að
greiða 25 dollara fyrir tonnið, kostaði lifrar-
pundið Guaragnella um 25 cent, búkur hákarls-
ins var síðan notaður í fiskimjöl og til áburðar.
Kvöld nokkurt rakst Guaragnella á skipshöfn,
sem var að gera að „súpu hákarli“. Ilann tók
strax eftir hinni óvenjulega miklu lifur hans
og lét rannsaka hana og honum til mikillar
undrunar kom í ljós, að hún innihélt marg-
falt meira A-f jörefni heldur en lifur Gráhákarls-
ins. Hann bauð nú fiskimönnunum 40 dollara
fyrir tonnið af „súpu-hákarli“ — en svo er hann
nefndur af Kínverjum, sem þykir hann feikna
hnossgæti til fæðu.
6