Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1960, Blaðsíða 17

ATÓMSKIP
Grein þessi er a3 mestu leyti endursögu á viðtali við Lars Nord-
ström verkfræðing hjá Götaverken í sænska útvarpinu, sem síSar
birtist í blaJSi sænska vélstjórafélaganna. Elnstökum upplýsingum
er líka safnað úr ýmsum áttum, svo sem frá Teknlsk Pressinforma-
tion, kvikmynd um „Savannoli" og fleiri stöðum.
Á heimshöfunum fljóta í dag
a. m. k. 4 atómknúin skip, en
um þau öll má segja að litlar
upplýsingar um þau eru almenn-
ingi aðgengilegar, að því er við-
víkur tæknilegum atriðum. Is-
brjóturinn „Lenin“ hefur fengið
sína reynslu á Eystrasalti, og er
sagður taka öllu fram sem áður
hefur þekkst, enda hans 44 þús-
und öxulhestöfl langmesta véla-
orka sem ísbrjótur hefur státað
af. En lítið er vitað um vélar
hans annað en að til orkufram-
leiðslu hefur hann 3 „reaktora"
(sem ég vil ekki að svo stöddu
þýða á íslenzku). Bandaríkja-
menn eiga, að því er bezt verður
vitað þrjá kafbáta atómknúna,
en sú tala getur hæglega hafa
breytzt frá í gær! Þeirra nafn-
kunnastir eru „Nautilius" og
„Skate“ og um þá er jafnlítið
vitað og „Lenin“.
En í byggingu er nú í Banda-
ríkjunum flutningaskip knúið
kjarnorku, og í mótsetningu við
fyrirrennara sína er þar engu
tækniatriði leynt, þvert á móti
hefur verkfræðingum, eðlisfræð-
ingum og öðrum sérmenntuðum
mönnum frá ýmsum löndum
heims verið boðið að koma og
fylgjast með smíði og frágangi
hinna flóknu kjarnorkutækia
þess. Höfuðmarkmiðið méð smíði
þess er ekki sú að hefja siglinga-
samkeppni með nýtízku tæki,
heldur að sýna almenningi og
kynna á höfunum kjarnorku í
friðsamlegri notkun, auglýsa og
undirstrika að af henni þurfi
ekki að stafa nein hætta, en al-
menningur hefur fram að þessu
sett kjarnorkuna í samband við
eyðileggingu og dauða. Ef til vill
— og reyndar mjög sennilega —
verður „Savannah" fyrsta kjarn-
orkuskipið, sem til Islands kem-
ur. Þegar í sept. 1959 mun stjórn
Bandaríkjanna hafa snúið sér til
utanríkisráðuneyta ýmissa landa
og boðið að senda hið nýja skip
í heimsókn. Hvort okkar utan-
ríkisráðuneyti hefur fengið slíkt
boð vitum við ekki, og skiptir í
raun og veru heldur ekki miklu
máli. En ýmsar ráðstafanir munu
verðar gerðar í þeim höfnum,
sem ráðgert er að skipið heim-
sæki, t. d. kemur á undan því
nefnd sérfræðinga til að ráðg-
ast við viðkomandi yfirvöld og
hafnarstjórnir. Ekki er líklegt
að það fái aðgang að „innstu“
höfnum í stórborgum eins og
Kaupmannahöfn, Gautaborg eða
Hamborg, heldur liggi það í
„hæfilegri fjarlægð“. Og áreiðan-
lega væri fátt eitt því til fyrir-
stöðu að skipið heimsækti
Reykjavík, við eigum nefnilega
einhverja rúmbeztu „ytri höfn“
í allri Evrópu! En svo er hræðsla
fólks við þessi kjarnorkuskip
víða mögnuð, að blöð í Svíþjóð og
Danmörku hafa í alvöru vakið
máls á að banna „Lenin“ að sigla
um Eyrarsund!
„Savannah" er 12.000 dw.
tonn, og hefur farrými fyrir 60
farþega. Vélaaflið er 22.000 öxul-
hestöfl og á að knýja skipið um
20 sjómílur á klukkustund. Sýn-
ingarferðalag þess til Evrópu-
landa á að hefjast nú í haust.
Lars Nordström verkfræðing-
ur hjá Götaverken er einn þeirra
mörgu sem þegið hafa boð
Bandaríkjastjórnar um að kynna
sér byggingu skipsins. „Ég fór
utan í október“, segir hann, „og
var í skipasmíðastöðinni nærri
tvo mánuði. Að þeim loknum var
skipulögð fyrir okkur námsferð
í ýmsar verksmiðjur, þar sem
vélar og tækniútbúnaður skips-
ins er framleiddur, og fengum
við þá dálitla innsýn í hvað fram-
tíðin býður okkur á sviði kjarn-
orkunnar.
Sjálft skipið er smíðað í skipa-
smíðastöðinni New York Ship
Corporation í bænum Camden í
New Jersey. Þar var engu lejmt
fyrir okkur, við fengum aðgang
að skrifstofum og teiknistofum,
teikningum, smíðalýsingum og
bréfabókum. Við máttum afrita,
teikna og ljósmynda að vild og
hafa á brott með okkur, en auð-
vitað ekki fjarlægja neitt af
sjálfum „eignum“ fyrirtækisins.
Við gátum farið um skipið sjálft
þar sem það var í smíðum, aðeins
með þeim skilyrðum að við trufl-
uðum hvergi vinnu, og gættum
hreinlætis, sem sérstaklega átti
við í byggingu „reaktorsins". Þar
urðum við að fara í hreina sam-
festinga og fá sérstaka hlífðar-
skó á fætur, hanzka þurfti þó
ekki. En að öðru leyti fór sú
bygging fram líkt og við þekkj-
um í okkar skipasmíðastöðvum.
Sjálfur skipsskrokkurinn er
af venjulegri gerð, nema hvað
utan um „reaktorinn" eru
óvenjulegar „styrkingar"; í botn-
inum vegna þungans, sem er um
400 tonn, en hliðar og dekk vegna
hugsanlegra árekstra. Þar er
Ví KINGUR
225