Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1994, Síða 18

VIKINGUR
stærð. Það var ekki vandamál því við
vorum alltaf í stórum hrygningarfiski.
Eg fór niður og reyndi að útskýra
þetta fyrir áhöfninni. Eg var með
Pólverja, japanskan tæknifræðing sem
hafði verið að pakka á japanskan máta
með öllu því stórkostlega veseni, svo
einn frá Chile sem var „factory fore-
man“ - langbesti náunginn -, einn
Bandaríkjamann og einn Norsara.
Fimm menn, allir að tala í einu og
enginn skildi hvað hinir voru að
segja! Þeir byrjuðu að rífast alveg
rosalega um það hvernigng fiskurinn
ætti að fara í pönnuna. Pólverjinn
hafði einhvern tíma gert þetta á pólsk-
um togara og var alveg brjálaður -
vildi hafa pólska háttinn á eftir ein-
hverjum nákvæmum reglum - Japan-
inn trítilóður og fannst það sem
Pólverjinn vildi út í hött og það var
ekki nokkur leið að koma þeim í
skilning um að það ætti bara að henda
fiskinum í pönnurnar og inn í frysti. Á
endanum voru allir komnir í hár
saman og ég botnaði ekki í neinu sem
þeir voru að rífast út af! Það var alveg
gersantlega ómögulegt. Svo ég hugsa
með mér: Það þýðir ekkert að tala
ensku þegar enginn skilur neitt hvort
eð er. Þannig að ég öskraði bara á þá á
íslensku: „Helvítis fífl, setjið þetta
svona í pönnurnar!“ - Það var ekki
talað um þetta meir! Þeir urðu svo
rosalega hræddir þegar ég öskraði
aðeins á þá á fslensku. Menn bara föl-
nuðu upp og héldu að maður ætlaði að
fara að fremja morð! Ameríkanarnir
eru mjög viðkvæmir fyrir látum og ef
þú æpir á þá á íslensku halda þeir að
þú sért rétt að fara að grípa sveðjuna!
Yfirleitt reynast allir ágætlega sem
nenna að vinna. Gulir, svartir, hvítir
og hver sem er. En yfirhöfuð var besti
mannskapurinn sem ég fékk í vinnu
amerískir menntskælingar frá góðum
fjölskyldum strákar sem höfðu aldrei
unnið áður. Við fengum menn frá öll-
um þjóðlöndum sem voru meistarar í
hinu og þessu en þessir strákar gerðu
bara það sem þeim var sagt og unnu
alveg eins og sleggjur. Sumir komu
aftur, stórduglegir. Það er alltaf verið
með eitthvert kjaftæði um að
Ameríkanar séu ónýtir í vinnu, en það
er bara bull.“
Þurfti að henda
18 milljónum í hafið á
einum degi
„Það er dálítið flókið mál að segja
frá hvers vegna við hættum veiðum.
Ástandið var orðið þannig að það var
skárra að geyma bátinn í höfninni en
að fara út og fiska, alveg sama hvern-
ig maður reiknaði dæmið. Þarna spilar
saman rugluð fiskveiðistjórnun,
valdamikil náttúruverndarsamtök,
kostnaðarsamar tryggingar, alltof stór
floti og lækkað verð á afurðum vegna
innrásar Rússanna á markaði í Banda-
ríkjunum, Japan og Evrópu. Ég óttast
að íslendingar eigi eftir að lenda í
svipuðum vandræðum og bandarískur
sjávarútvegur hefur gengið í gegnum
að undanförnu.
í fyrsta lagi er það eins með allt í
Bandaríkjunum að það á að gera hlut-
ina í alltof stórum stökkum. Fjár-
magni var bókstaflega ausið í sjávar-
útveg og stór floti byggður á skömm-
um tíma. Við getum meðal annars
þakkað vinum okkar Norðmönnum
fyrir það. Kristianbank í Noregi, sem
er náttúrulega bara norska ríkisstjórn-
in, dældi peningum inn í þetta til að
halda skipasmíðastöðvum í Noregi í
gangi. Áður en hægt var að grípa í
taumana var flotinn orðinn alltof stór,
þrátt fyrir að þarna séu mjög stór
fiskimið - að mínu mati ein þau
stærstu í heiminum.
Hins vegar er mjög dýrt að stunda
útgerð í Bandaríkjunum og tryggingar
eru óhemjuháar. Það var byggður
fjöldinn allur af skipum upp á 40-50
milljónir dollara, skip sem þurfa
1.000 tonna afla á dag til að halda
vinnslunni gangandi. Þó að við vær-
um sú stærð á útgerð sem menn höfðu
upphaflega reiknað með þá lentum
við í sama hópi og allir hinir þegar
farið var að skera niður það sent mátti
t'iska. Fiskveiðistjórnun varð stórpóli-
tískt mál. Greenpeace og hvert einasta
undarlega náttúruapparat í Banda-
ríkjunum vildi fara að stjórna því
hvernig, hvar og hversu mikið mátti
veiða og ruglið varð algjört. Þegar þú
ferð einn í túr og hendir helmingi
rneiru í hafið af aflaverðmætum en þú
kemur með í land - og ég er ekkert að
grínast með þessar tölur - vegna
fáránlegra tilskipana og reglugerða-
brjálæðis, þá sér hver maður að þetta
getur ekki gengið.
Á einum degi varð ég að henda í
hafið fiski sem var að minnsta kosti
250 þúsund dollara virði á þeim tíma,
sem gerir um 17-18 milljónir ís-
lenskra króna. Dautt! Reglurnar voru
svo hrottalega flóknar að meira en
helmingurinn af mannskapnum var að
brjóta þær óviljandi. Þeir sögðu mér
strákarnir í strandgæslunni að af
hverjum hundrað bátum sem þeir færu
um borð í væru að jafnaði 37 brot sem
færu í skýrslur og allt saman varðaði
sektum og upp í tukthús - og í Banda-
rrkjunum eru menn, seni dæmdir eru
til að sitja inni, settir í steininn, sama
hvað tautar og raular. Þú veist ekki á
hvaða svæði þú mátt veiða eða hvaða
tegund þú mátt veiða og það koma
18