Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1996, Blaðsíða 44

Bretum sýndur
FLUGBEITTUR AFTURENDINN
Arið 1975 er landhelgin færð út í tvö
hundruð mílurnar. Það er sama sagan - Bret-
arnir neita að viðurkenna útfærsluna. Þeir
voru tregir til að senda herskip og byrjuðu á
því að senda dráttarbáta, sem orðnir voru
nokkru stærri. „Til dæmis Lloydsman sem
var þrjú þúsund tonn og gekk átján mílur,“
segir Helgi. „Hann gnæfði yfir okkur þegar
við vorum hlið við hlið. Þá er ég með Þór og
það má segja að það stríð hafi hafist með lát-
um. Við byrjuðum strax að klippa og bresku
togaraskipstjórarnir voru að sjálfsögðu ösku-
vondir yfir þessari lélegu vernd sem þeir
fengu, en við fórum alltaf okkar fram. Það
endaði með því að mótmæli þeirra urðu svo
hávær að breska ríkisstjórnin sendi herskip á
miðin. Á tíma voru um fimm dráttarbátar og
sex til átta herskip samtímis á miðunum.
Oftast var stutt á milli hópanna. Þeir vildu
halda þeim á svæðunum fýrir austan, vestan
eða norðan þar sem þeir töldu fiskiríið mest.
Bretarnir stóðu ráðþrota gagnvart klipp-
unum. Þeir reyndu mótleik með því að vera
sjálfir með klippur, eða eitthvað sem þeir
töldu vera klippur, við vissum aldrei hvernig
þær litu út. Við sáum bara langa víra aftan úr
herskipunum og þeir kom síðan öslandi
þvert á okkur þegar við vorum með klipp-
urnar úti. En þeim tókst aldrei að ná neinni
leikni í því.
Okkar tækni var þannig að þegar við byrj-
uðum fórum við alltaf á togferð fyrir aftan
togarana til þess að vera með klippurnar niðri
og vera öruggir á að ná í vírana hjá þeim. Þá
byrjuðu togararnir að leika þann leik að
bakka á fullri ferð á okkur. Þeim tókst það
einu sinni og eftir það komum við á fullri
ferð fyrir aftan þá og gáfum nógu mikinn vír
út. Að sjálfsögðu dönsuðu klippurnar þá í
sjávarskorpunni. En um leið og við vorum
komnir aftur fyrir þá og öruggir um að þeir
gætu ekki bakkað á okkur stoppuðum við
báðar vélarnar og létum klippurnar detta.
Ferðin á skipinu var mikil. Maður stóð aftur
á og hafði fótinn á vírnum. Sá lét vita um leið
og hann fann að klippurnar voru fastar. Þá
þurftum við ekki mikla ferð, því þetta var
eins og fiðlustrengur. Klippurnar voru fyrir
neðan sjávarmál þannig að um leið og vírinn
fór í sundur þá drap sjórinn alla spennu í
honum þannig að hann datt beint niður í
sjóinn og skapaði enga hættu.“
Tvö hundruð mílna stríðið var styst en
harðast. I lok stríðsins sigldi eitt herskipið
aftan á Tý stjórnborðsmegin og var næstum
því búið að hvolfa honum. Það urðu tals-
verðar skemmdir á skipinu, meðal annars
brotnaði ein skrúfan, þannig að hann var
lengi úr leik.
Þau skip sem voru í eldlínunni voru Týr,
Ægir, Óði nn, Þór og Baldur, sem var skut-
togari. „Baldur var mjög skæður í návígi,“
segir Helgi. „Þegar herskipin komu og sýndu
einhverja árekstrartilburði þá þurfti hann
ekki nema snúa afturendanum í þau. Þar var
horn sem risti eins og dósahnífur og þeir
reyndu að forðast það eins og Jgir lifandi
gátu að koma nálægt honum. Ver var svipað-
ur að stærð og Baldur en þeim tókst að af-
greiða hann eftir stutta veru. Það kom her-
skip á hann miðjan á fullri ferð og bögglaði
svo síðuna að hann var úr leik allt þorska-
stríðið. Þetta vorum við alltaf að reyna að
forðast, að fá þá þvert í hliðina.“
Bretarnir voru á STÆRRI
SKIPUM EN ÍSLENDINGARNIR,
þrátt fyrir það fóru okkar k
menn ekki halloka.
Breskir blaðasnápar góðir liðsmenn
Á Bretlandi urðu alltaf háværari raddir um
að reyna að ná samkomulagi við íslendinga
og þeir sjálfir vildu absolút flytja sína lögsögu
í tvö hundruð mílur. Og nú sátu allir við
sama borð - íslenskir sem breskir blaða-
menn. „Ef til dæmis breskur blaðamaður
óskaði eftir því að fara um borð í varðskip þá
var það leyft eins og skot,“ segir Helgi. „Fjöl-
miðlarnir sendu jafnharðan út allar fréttir og
reyndust okkur sterkt vopn. Almenningur í
Bretlandi fylgdist grannt með og sé miðað ^
við orðsendingar sem okkur bárust þá stóð
hann með okkur. Það var orðin gjörbreyting
á viðhorfi - fólk sá að það þurfti að vernda
fiskinn og Bretar voru engin undantekning
þar á. Stjórnvöld hér gerðu sér grein fyrir því
þegar þeir slökuðu örlítið á fréttabanni sem
þeir voru með í þorskastríði númer tvö að
þær fréttir sem við komum á framfæri vöktu
athygli og samúðin varð okkar. Astæðulaust
var að fela þann reginmun sem var á okkar
flota og þeim breska. Bresku blaðamennirnir
voru harðir í að senda fréttir og lýsa hneyksl-
an sinni á framferði breska flotans. Það hafði
ekki svo lítið að segja og ég hygg að breskir
stjórnmálamenn hafi gert sér grein fyrir því
að þeir voru að tapa þessu stríði, bæði út á við
sem og inn á við.“
Hentifánaskip sem úlfar um öll höf
OG NÝTT ALHLIÐA GÆSLUSKIP ( AUGSÝN
Það er engin smáræðis stækkun úr þremur
mílum í tvö hundruð. Hún nemur 733 fer-
kílómetrum. Helgi segir að það vanti mikið
upp á að það hafi verið bætt við Gæsluna til
samræmis við það. „Við höfum að vísu verið
heppnir með það að lítill ágangur hefur ver-
ið, utan seinni árin, eftir að þessum henti-
fánaskipum hefur verið úthýst á fleiri og fleiri
stöðum. Þau hafa náttúrlega verið eins og
úlfar að leita uppi allar smugur sem þeir
finna. Þeir hafa uppgötvað
Reykjaneshiygginn og við megum búast við
einhverjum hasar í Síldarsmugunni. Við
erum alltaf að vonast til þess að það verði
fljótlega gefin út yfirlýsing þess efnis að nýtt
varðskip verði smíðað. Við höfum að sjálf-
sögðu okkar skoðanir á því hvernig það skip
á að vera. Dómsmálaráðherra setti á laggirnar
nefnd fyrir um ári sem er undir forsæti
forstjóra Landhelgisgæslunnar, Hafsteins 1
Hafsteinssonar, og þar er nýtt skip inni í
myndinni. Ég hef alltaf verið þeirrar skoða-
nar að við verðum að skipta fisk-
44
Sjómannablaðið Víkingur