Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.2004, Qupperneq 30

24. október 1972. Þeim hefði aðeins ver-
ið leyft að taka um borð menn af sjúkra-
húsum og setja veika menn í land. Þetta
mun vera rétt, þvi í Deutsche Fischerei
segir að fljótlega eftir útfærslu á land-
helgi árið 1972 hafi íslensk hafnaryfir-
völd lokað á þjónustu við þessi eftirlits-
og sjúkraskip hvað varðar útvegun
drykkjar-, matvöru og annan kost sem og
viðgerðarþj ónustu.
Ásökunum um að þýsk eftirlits- og
sjúkraskipin stunduðu njósnir um ferðir
íslensku varðskipana neituðu vestur-þýsk
stjórnvöld. Þann 12. september áréttuðu
þau að þau viðurkenndu aðeins tólf
mílna landhelgi. Þetta mun hafa verið
fyrirsláttur hjá þýsku yfirvöldunum, því
daginn eftir viðurkenndi talsmaður
þýska landbúnaðarráðuneytisins að
hugsanlega gæfu vestur-þýsk eftirlits- og
sjúkraskip upplýsingar um ferðir ís-
lenskra varðskipa.
200 mílna efnahagslögsaga
Ný reglugerð um 200 mílna fiskveiði-
landhelgi við ísland var undirrituð af
Matlhíasi Bjarnasyni sjávarútvegsráð-
herra 15. júní 1975 með gildistöku 15.
október 1975. Fulltrúar allra stjórnmála-
flokka sem sæti áttu á Alþingi voru ein-
huga um þessa útfærslu og gildistökudag
reglugerðarinnar.
Flestar þjóðir heims höfðu þá lýst því
yfir á hafréttarráðstefnu Sameinuðu þjóð-
anna að þær styddu rétt strandríkis til að
helga sér 200 mílna efnahagslögsögu. Og
þá höfðu allmargar þjóðir lýst yfir að þær
mundu taka sér 200 mílna fiskveiði- og
efnahagslögsögu. Meðal þeirra voru
Bandaríkin, Kanada, Mexíkó og Noregur.
Fulltrúar Breta á ráðstefnunni höfðu lýst
fylgi við 200 mílna efnahagslögsögu og
háværar raddir í breskum blöðum höfðu
krafist þess að ef Efnahagsbandalagið
hefði ekki lýst yfir 200 mílna efnahags-
lögsögu frá 1. janúar 1977 yrðu Bretar
einir að lýsa yfir slíkri lögsögu.
Fiskveiðisamningurinn við Breta frá
13. nóvember 1973 rann út 13. nóvem-
ber 1975. íslendingar höfðu þá þegar lýst
yfir 200 mílna efnahagslögsögu. Bretar
héldu þá áfram veiðum sínum eins og
ekkert hefði í skorist og létu sem sam-
komulagið væri enn í gildi. Þann 19.
nóvember sendu Bretar síðan herskip inn
i landhelgina til hjálpar landhelgisbrjót-
um.
Á miðunum var Landhelgisgæslan látin
framfylgja hinni nýju reglugerð um út-
færslu landhelginnar í 200 mílur af fullri
hörku. Á fyrsta degi hinnar nýju efna-
hagslögsögu kom ekki lil neinna vand-
ræða við að reka vestur-þýska togarana út
fyrir landhelgismörkin. Þeir hífðu trollin
þegar varðskipin birtusl og fóru út fyrir
án nokkurra vandræða. Hins vegar voru
Bretar ekki eins samvinnuþýðir og klippt
var á togvíra tveggja breskra togara á
fyrsta deginum. Daginn eftir fékk vestur-
þýskur togari sömu útreið en hann hafði
þrjóskast við og neitað að hífa trollið. Það
sem eftir var mánaðarins átti Landhelgis-
gæslan i stímabraki við vestur-þýsku tog-
arana en þeir síðarnefndu sóttu stíft inn í
landhelgina en hífðu |xi upp veiðarfæri
sín þegar varðskipin birtust.
Þá bar til tíðinda að löndunarbann á
íslensk fiskiskip í vestur-þýskum höfnum
var aflétt rétt eftir hina nýju útfærslu.
Það var gert til að liðka til fyrir fyrirhug-
uðum samningaviðræðum við íslend-
inga. Þjóðverjarnir báðu svo íslendinga
um að láta vestur-þýska togara í friði
meðan á viðræðum stæði.
í lok októbermánaðar og fyrsta dag
nóvember áttu fulltrúar íslensku ríkis-
stjórnarinnar í viðræðum með fulltrúum
V-Þjóðverja. Þar var gert samkomulag
um veiðiheimildir til næstu tveggja ára.
Samkomulagið var staðfest formlega 28.
nóvember. Samkvæmt þeim samningi
fengu Þjóðverjar leyfi til að veiða 60 þús-
und tonn á ári næstu tvö ár. Samkomu-
lagið átti að gilda til 28. nóvember 1977.
Mikil almenn andstaða var gegn þess-
um samningi og haldinn var fjölmennur
útifundur i Reykjavík til að mótmæla
þessari samningsgerð. Þrátt fyrir öll mót-
mæli var samningurinn samþykktur á Al-
þingi. Helsta ástæðan sem þingmenn
gáfu fyrir því var sú að með því að semja
við V-Þjóðverja gætu íslendingar einbeitt
sér óskiptir að Bretunum en þeir voru
eftir sem áður taldir vera skæðari and-
stæðingur.
Eins og fyrr var sagt gilti fiskveiði-
samningurinn við V-Þjóðverja í tvö ár.
Segja má þeim til hróss að þeir virtu
samkomulagið að mestu og lítið bar á ó-
löglegum veiðum vestur-þýskra togara á
friðlýstum svæðum. Fyrsta árið höfðu
aðeins tveir togarar verið strikaðir út af
lista yfir þá sem máttu veiða hér við
land. Þá voru eftir þrjátíu vestur-þýskir
togarar sem höfðu leyfi til veiða innan
við 200 mílna mörkin.
Fiskveiðum V-Þjóðverja lauk svo end-
anlega 28. nóvember 1977 þegar þýskir
togarar yfirgáfu islenska landhelgi fyrir
fullt og allt.
Helstu heimildir:
• Deutsche Fischerei 1970-75,
Bundesministerium fúr Ernáhrung,
Landwirtschaft und Fosten, Berlin,
Verlag Gebr. Mann, 1971-75.
• Hans G. Andersen, „Fiskveiðimörk ís-
lands og hugtakið efnahagslögsaga”,
Ægir 67-68. Ritstjórn: Már Einarsson
og Jónas Blöndal, Reykjavík, 1974-75.
• Lúðvík Jósepsson, Landhelgismálið i 40
ár. Það sem gerðis bak við tjöldin.
Reykjavík, Mál og menning, 1989.
• Þjóðviljinn 1975. Reykjavík 1975.
Nýr þyrlulæknir til Landhelgisgæslunnar
í þyrluáhöfnum Landhelgisgæslunnar
eru auk flugstjóra og flugmanns, stýri-
maður (sigmaður), flugvirki (spilmað-
ur) og læknir. Áður en menn geta haf-
ið störf um borð i þyrlum Landhelgis-
gæslunnar þurfa þeir að fara í gegnum
ákveðna grunnþjálfun.
Gísli E. Haraldsson læknir á slysa-
deild Landspítala Háskólasjúkrahúss
hefur verið í þjálfun hjá flugdeild
Landhelgisgæslunnar til þess að geta
starfað sem þyrlulæknir. Hann hefur
m.a. fengið grunnfræðslu um land- og
sjóbjörgun, flugvallaröryggi og fengið
leiðbeiningu um notkun nætur-
sjónauka. Nýverið prófaði hann
nokkrum sinnum að síga úr TF-SIF nið-
ur í varðskip og var svo æfður í að síga
úr þyrlu nið-
ur á slétt-
lendi og síð-
an í fjall. Þar
sem þyrlurn-
ar tvær eru
nokkuð frá-
brugðnar
þarf hann að
taka sömu
æfingar á TF-
Lif.
Jón Páll
Ásgeirsson
yfirstýrimaður á varðskipinu Ægi lók
meðfylgjandi myndir um borð i varð-
skipinu er Gísli og yfirstýrimaðurinn
Páll Geirdal voru að búa sig undir að
láta hífa sig úr varðskipinu upp í þyrl-
una.
30 - Sjómannablaðið Víkingur