Náttúrufræðingurinn - 1932, Blaðsíða 14

172
NÁTT0RUFR.
og reiða, en ísland getur aftur á móti spúð eldi og eimyrju, eins
og þeir, og tekið á sig ýmsa liti eftir árstíðum, eins og þegar
vígdrekarnir »stríðsmála« sig, eða hulið sig í þoku eins og þeir
í reykjarmekki. — En eins og hinir miklu vígdrekar fara sjaldan
einir, heldur hafa á sveimi kring um sig hóp af smásnekkjum af
ýmissi stærð og gerð, sér til öryggis; svo er og ísland umkringt
af allmörgum steinnökkvum, sem venjulega nefnast eyjar, drangar
eða sker. Af þeim er all'margt, sumt nærri landi, inni i landhelg-
inni, sumt lengra úti, en þó inni á landgrunninu — í landhelginni
meiri. Hin vztu þeirra vil ég nefna útverði íslands, og þótt þeir
séu ferðlitlir og friðsamir, þá má samt vara sig á þeim, og ekki
hlaupa þeir af varðstöð sinni, enda þótt Ægir löðrungi þá stund-
um ali-óþyrmilega. Skal hér lítilsháitar lýst fjórum hinum helztu
þeirra: Eldey, Kolbeinsey, Hvalsbak og Geirfuglaskeri. Hefir höfund-
ur verið í kringum þá alla. Þeir mega teljast hver úti fyrir sinni
strönd, eins og landvættirnir forðum, og má vera að eitthvað eimi
enn eftir af krafti landvættanna í þeim.
1. Eldey.
Þegar farið er fyrir Reykjanes*) árla daps í björtu veðri og
sólskini, sést úti við hafsbrún í VSV eitthvað hvítt, sem líkist mest
borgarísjaka eða jafnvel stórskipi undir fullum seglum, en er þó
hvorugt. Það er klettur einn mikill, sem hefir ef til vill fyrrum
verið nefndur Dýptarsteinn, en á síðari tímum Eldey. Annars verður
saga hennar ekki rakin hér.
Eldey er innsta og lang-mesta skerið í skerjaklasa þeim, sem
tíðast er nefndur Fuglasker eða Eldeyjar, og sennilega er leifar af
fornu landi, sem sjór, loft og jarðsig hafa eytt í sameiningu. Standa
sker þessi öll á einni grynningu og ná 45 sjómílur út og suður
frá Reykjanesi, eða álíka og yfir mynni Faxaflóa frá Garðsskaga
til Stapa.
Ég hefi verið nokkrum sinnum úti við Eldey, en aldrei eins
nærri henni og 1. ágúst 1927, á rannsóknaskipinu »Dana«. Það
var í blíðviðri og rennisléttum sjó, og höfðum við gjört oss
ferð til að athuga eyna, frá skipinu aðeins þó, því að skipstjóri
vildi ekki leyfa óvönum mönnum að lenda við hana, því svo slétt-
ur var sjórinn þó ekki, að lendandi væri, nema fyrir vana menn
* Það skal tekið fram, að nafnið Reykjanes merkir í Höfnum og Grinda-
vík aðeins »hælinn« á hinum mikla »fæti«, sem samkvæmt sunnlenzkri mál-
venju nefnist Suðurkjálkinn, en af »lærðum« mönnuin Reykjanesskagi, eða
jafnvel Reykjanes aðeins.