Náttúrufræðingurinn - 1985, Qupperneq 54

mikli munur á þeim og selnum, að þeir
dreifðu ekki hringormum í fiskinn. —
...Þótt menn séu sammála um nauðsyn
aðgerða gegn selnum hér á landi, sem þó
er kannske ekki víst, er augljóst, að sela-
dráp fyrir verðlaunafé myndi mælast illa
fyrir erlendis hjá áhrifamiklum aðilum,
sem tekið hafa málstað lítilmagnans gegn
mannskepnunni. í þorskastríðinu var mik-
ið rætt um áróðursstríð. Verði hafið sela-
stríð er áróðursþátturinn ekki síður mikil-
vægur en í þorskastríði. Til að áróðurinn út
á við verði í lagi, er nauðsynlegt að inn á
við séu menn sammála — hagsmunasam-
tök sjávarútvegsins hafa lagt fram tillögur
sínar. Er einhver á móti?“
Eins og flestir vita, er selastríðið á ís-
landi löngu hafið. Pað gleymdist að vísu að
gefa út opinbera stríðsyfirlýsingu, en yfir-
völd hafa látið það gott heita að lög séu
brotin leynt og ljóst, að maður tali nú ekki
um það hvernig hefðbundnar aðferðir við
selveiðar eru fótum troðnar.
í þriðja lagi ræða þau Sigrún, Stefán og
Ævar um líffræðilegar forsendur fyrir að-
gerðum Hringormanefndar. Eins og þau
benda á, snýst hin fræðilega hlið málsins
um það hvort fyrirliggj andi þekking sé
nægileg til þess að ákveða, hvort selum
skuli fækkað og hvort fækkunaraðgerðir
komi til með að bera raunhæfan árangur.
Niðurstaðan úr slíkri athugun getur ekki
orðið nema á einn veg, upplýsingar vantar
enn um fjölmörg grundvallaratriði. Það
eina sem er víst í þessu sambandi eru ein-
földustu drættirnir í lífsferli hringorms.
Við vitum t.d. ekki hvort selum fjölgar eða
fækkar hér við land, hvort samband er
milli fjölda sela á fiskislóð og tíðni orma í
fiski, hvort aukinn kostnaður við
hringormatínslu á síðari árum stafar af
aukinni ormabyrði eða hertum hreinlætis-
kröfum kaupenda. Talsmenn Hringorma-
nefndar hafa jafnan túlkað þau litlu gögn,
sem fyrir liggja um þessi atriði, að eigin
geðþótta og oft þvert ofan í viðteknar vís-
indalegar kenningar um samband hýsils og
sníkjudýra og um takmörk dýrastofna.
Það verður að segjast að meðferð nefnd-
arinnar á vísindalegum gögnum er yfirleitt
með þeim ósköpum, að menn hljóta að
spyrja hvort þessir sömu trúnaðarmenn
fiskvinnslunnar á íslandi séu verðir þess
trausts sem umbjóðendur þeirra virðast
hafa til þeirra. Eru vinnubrögðin svona á
fleiri sviðum þessarar framleiðslugreinar?
Kostnaður við störf Hringormanefndar
árið 1983 er sagður hafa verið 4,7 milljónir
króna. Þetta er stór upphæð á mælikvarða
þeirra sem fást við rannsóknir á íslandi,
þótt þetta séu smápeningar í sjávarútvegi.
Engu að síður ættu menn að staldra við og
huga að arðseminni. Ég vil leyfa mér að
halda því fram að hún sé næsta lítil.
í fjórða og síðasta lagi taka höfundar
fyrir nokkur almenn atriði er varða nátt-
úruvernd á íslandi. Þau benda á að starfs-
aðferðir í íslenskri náttúruvernd hafi yfir-
leitt einkennst af málamiðlun við
hagsmunaaðila. Aðgerðir Hringorma-
nefndar skjóti hér skökku við, þar sem
hagsmunaaðilar einir ráði ferðinni. ís-
lenskir náttúruverndarmenn hafi ekki farið
fram á alfriðun selastofnanna, heldur þvert
á móti verið talsmenn þess að seli skuli
nytja með sem eðlilegustum hætti. E.t.v.
er veikleiki náttúruverndarmanna í þessu
máli einmitt fólginn í þessari sanngirni.
Náttúruverndarmenn hafa einfaldlega ver-
ið of kurteisir og of sanngjarnir í umfjöllun
sinni um athæfi hringormanefndar. Nú er
mál að linni. Við hljótum að krefjast þess
að breytt verði um stefnu í þessu máli.
Þegar þetta er ritað, í mars 1985, stefnir í
enn verra óefni, með frumvarpi sem nú
liggur fyrir Alþingi um selveiðar. Nái
frumvarpið fram að ganga óbreytt, er lög-
bundið það ástand sem Hringormanefnd
hefur leitt yfir land og þjóð.
í lok ritsins eru ítarlegar heimildaskrár,
sem mikil þörf hefur verið fyrir vegna þess
liversu óaðgengileg mörg gögn eru í þessu
máli. Loks er einkar fróðlegur viðauki eftir
Eystein G. Gíslason í Skáleyjum, Um sel
og selveiðar á Breiðafirði. Ritið er þokka-
legt útlits, en bandið á mínu eintaki fór
snemma að gefa sig. Best væri ef Land-
vernd sæi sér fært að láta prenta ritið og
bæta þá við myndum. Efnið á erindi við
alla hugsandi menn. Það fjallar ekki aðeins
um seli og hringorma, heldur einnig um
menn og mistök þeirra.
Arnþór Garðarsson
48