Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 20

66
NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN
einum, geta ekki náð langt fram i tímanji. Þannig getur verið
komin rigning og stormur fyrri liluta dags, þótt elcki hafi hólað
á neinum klósigum kvöldið áður. Og lægðin eða regnið sendir
lieldur ekki ætíð klósiga eða bliku á undan sér; oft eru netjuský
(maríutásur) regnboði. Klósigarnir liafa lieldur ekki ávallt regn í
för með sér, eins og áðan var hent á, og má um það og hraða
lægðarinnar mikið marka af því, hversu ört skýin breytast eða
hækka á lofti. Urðu gömlu bændurnir og sjómennirnir furðu
glöggir á þetta.
Um bólstrana og skúraskýin verður hér látið nægja að vísa til
þess, sem sagt var um myndun þeirra hér að framan, að þau lialda
sig i kalda loftinu á „bakhlið“ lægðarinnar, þ. e. vesturhlið henn-
ar. Liður æ lengra á milli skúra eða élja, eftir því sem lægðin
fjarlægist til austurs eða norðausturs, og að lokum birtir venju-
lega alveg upp, táður en næsta lægð kemur i ljósmál.
Um einstök ský skal þetta tekið fram i viðbót við það, sem
áður er sagt:
Blikuhnoðrar eða dröfnuský eru einskonar millistig milli
klósiga og bliku. Yenjulega verða þeir til úr bliku á þann hátt,
að blikan leysist upp í marga smáhnoðra, og er það merki um,
að lægðin sé að hægja á sér og eyðast.
Á sama hátt getur það komið fyrir, að gráblika leysist upp í
hnoðra; en gráblikan er miðský, og það eru einmitt netjuský
eða maríutiásur, sem oft verða til á þennan liátt. Þetta er lílca
merki um hnignun eða eyðingu lægðarinnar, og þegar svo er
komið, verður ekkert úr regni né stormi. Á hinn hóginn er það
enganveginn sjaldgæft, að netjuský renni saman og myndi grá-
bliku, sem gefur þá regn eða snjó, en þó ekki í stórum stíl, og
storm þarf ekki að óttast í þessum tilfellum.
Þá má geta þess, sem iðulega kemur fyrir, að bólstrar eða
skúraský geta breytzt í netjuský (miðský) eða flákaský (lágský),
á þann hátt, að þau fletjast út annaðhvort í kollinn eða að neðan.
Þetta skeður helzt að kvöldi dags, og er merki þess, að tekið sé
fyrir uppstreymi loftsins. Hinsvegar er það algengt, að upp-
streymi, sem myndar skúraský, sé svo kröftugt, að það brjótist
í gegnum lag af fláka- eða netjuskýjum. Þegar flogið er í flug-
vél yfir slílc ský, líkjast þau lieljarmiklum björgum eða klettum
skagandi upp úr skýjahafinu. Annars eru skýin venjulega mjall-
hvít ofan frá að sjá og líkjast oft hafíshreiðu. Er þetta hin feg-
ursta sjón. Geta þeir, sem horft liafa ofan á þokubreiðu af fjalli,
gert sér nokkra hugmynd um þessar dásemdir drottins.