Náttúrufræðingurinn - 1989, Qupperneq 19

Svavar Gestsson
Híð íslenska náttúrufræðifélag
100 ára
Ræða menntamálaráðherra á afmælishátíð
1. október 1989
Til hamingju með afmælið.
Hið íslenska náttúrufræðifélag á sér
langa og glæsilega sögu. Það hefur
lagt alþýðufræðslu og -menningu
þessa lands til mikil verðmæti. fOO ár
voru liðin frá stofnun félagsins 16. júlí
sl.
Félagið lagði grunninn að fyrsta
og um áratugi eina náttúrugripa-
safninu í landinu.
Það hefur gefið út Náttúrufræð-
inginn nær samfellt í 59 ár.
Það hefur staðið fyrir fyrirlestra-
haldi um náttúrufræðileg efni allt
frá 1923.
Stjórn félagsins hefur beitt sér
fyrir ótal ferðum um landið til þess
að kynna og kynnast íslenskri nátt-
úru.
Forystumenn félagsins urðu fyrst-
ir til þess að reisa merki náttúru-
verndar á íslandi og má þar nefna
erindi Sigurðar Þórarinssonar á 60
ára afmæli félagsins 1949.
Það sem félagið hefur svo afrekað
sérstaklega hin síðustu árin verður
rakið nánar síðar.
Fyrsti formaður félagsins var Bene-
dikt Gröndal og það er athyglisvert
hvernig menningin, skáldin og nátt-
úrufræðin tengjast saman á nítjándu
öldinni. Og vissulega má það heita
gjöf á afmæli Náttúrufræðifélagsins er
heildarsafn rita Jónasar Hallgrímsson-
ar er gefið út í fyrsta sinn í glæsilegri
útgáfu.
Stefán Stefánsson skólameistari var
öflugur hvatamaður í félaginu á fyrstu
áratugum þess. Það var hann sem
hvatti Benedikt Gröndal til þess að
taka upp samband við Bjarna stúdent
Sæmundsson í Kaupmannahöfn.
„Hann er interesseraður og vandað-
asti piltur“, skrifar Stefán til Bene-
dikts um Bjarna Sæmundsson. Þessi
vandaði og áhugasami piltur kom
heim frá námi og var í stjórn Hins ís-
lcnska náttúrufræðifélags 1895 til
1905. Þá tók hann við formennskunni
og gegndi henni í 35 ár. Á þessum
tíma ber það hátt að náttúrugripasafn-
ið opnar sýningar í safnahúsinu árið
1908 og þar var safnið samfleytt til
ársins 1960. Bjarni var ekki mikill
kröfugerðarmaður fyrir sína hönd né
sinnar greinar enda leit hann á nátt-
úrufræðina sem safnastarf og grúsk;
slíkt viðhorf fellur mörgum stjórn-
málamönnum einkar vel í geð, ekki
síst á þrengingatímum.
Náttúrufræðingurinn 59 (3), bls. 129-132, 1989.
129