Samvinnan - 01.01.1944, Page 14

SAMVINNAN
1. HEFTI
ing skipa, bifreiöa og stríðsvéla má einnig nota við
framleiðslu húsa. Sum tilbúin hús eða húshlutar eru
búin til úr stáli eða járnþynnum. Heil baðherbergi
með vatnssalerni, baðkeri og handlaug hafa verið
búin til í einu lagi í risavöxnum stálpressum, ekki
ólíkum þeim, er móta yfirbyggingar bifreiða með
einu átaki. Á sama hátt má smíða eldhússkápa og
ótal margt annað, er til húsa þarf. Þá koma einnig
gerfiefnin til sögunnar, og er þeirra þáttur ekki ómerk-
astur. Tæpast er sá hlutur til nú á tfmum, sem ekki
má gera úr einhverju slíku efni. Virðist oft ekki þurfa
annað en nógu mikinn þrýsting til að gera efni, sem
eru gljúp og annars lítils virði, sterk sem stál og til
margra hluta nytsamleg. Þannig má móta veggplötur,
hurðir, glugga, gólfplötur og margt annað úr rótar-
tægjum, sagi, hálmi eða öðrum úrgangi. Þrýstingur-
inn er stundum hafður svo mikill að talið er að
sjálfar eindir efnisins breyti um afstöðu og samband
og verður þannig efnabreyting á mjög óvenjulegan
hátt. Að sjálfsögðu verður þetta ekki gert nema með
miklum kostnaði og í stórum og dýrum vélum, og er
því tæpast annara meðfæri en stórra þjóða með mark-
aðsmöguleika, er samræmast stórframleiðslu.
Enn skal hér til fróðleiks geta vissrar tegundar
tilbúinna húsa, þótt þau að vísu muni ekki hafa
mikla þýðingu frá íslenzku sjónarmiði. Hús þessi
voru aðallega búin til í Englandi og Ameríku á ár-
unum fyrir stríðið og nutu þá mikilla vinsælda. Þau
eru að ýmsu lík bifreiðum og standa á hjólum, enda
ekki ætlað að sitja í sama stað eins og venjulegum
húsum. Bifreiðin mun þó ekki vera fyrirmynd þess-
ara húsa heldur Zigaunavagninn, heimili hins kunna
flökkufólks. Hús þessi voru notuð til sumarferðalaga
og var þá bifreið beitt fyrir húsið og síðan ekið af
stað. Á kreppuárunum var það mjög algengt að heil-
ar fjölskyldur í Ameríku bjuggu í þessum hjólahús-
um. Þetta fólk átti raunar hvergi heima. Það var
sífellt á ferðinni og hélt ekki kyrru fyrir lengur en
Húsið reist á byggingarstaðnum.
atvinnan entist á hverjum stað. En það var aldrei
húsnæðislaust fremur en snigillinn, sem ber kuð-
unginn með sér á bakinu. Eins og geta má nærri voru
hús þessi mjög lítil, og þurfti því að gæta mikillar
hagsýni um allt fyrirkomulag. Öll húsgögn voru „inn-
byggð“ eða hluti af húsinu sjálfu og mörg voru
þannig gerð, að nota mátti á ýmsa vegu. Gæti ýmis-
legt verið þar til fyrirmyndar, þótt um stærri hús
væri að ræða.
Þótt mikið hafi þegar áunnizt um framleiðslu
tilbúinna húsa, má segja, að enn sé langt í land svo
vel sé. Það er að vísu sýnt, að tilbúin hús verða sett
á markaðinn í stórum stíl, þegar styrjöldinni lýkur,
en við verðum að gera ráð fyrir, að þeim verði í ýmsu
áfátt og sennilega verða þau nokkuð dýr. Tilbúnu
húsin eru nýjung og það hlýtur að taka nokkurn
tíma, áð þau komist af bernskuskeiði. Er það svo með
flesta hluti. Ford bifreið kostaði fimmfalt meira árið
1907 heldur en árið 1939, og um útlits- og gæða-
muninn þarf víst ekki að ræða. Ef til vill eru bifreið-
irnar enn á bernskuskeiði eftir meira en 30 ár.
Flest bendir til, að smíði alls þorra íbúðarhúsa
fyrir alþýðu manna hverfi smátt og smátt inn í stór-
verksmiðjur búnar fullkomnustu tækjum til hvers
konar starf. Það er augljóst, hversu vonlaust það
hlýtur að verða að keppa við þá aðstöðu með hand-
verkfærum úti á víðavangi í misjöfnum veðrum. Verk-
smiðjurnar munu að sjálfsögðu leitast við að fram-
leiða húsaeiningar sínar þannig, að hægt verði að
koma við sem mestri fjölbreytni um útlit og fyrir-
komulag. Þrátt fyrir það verður þar þó ætíð um
verksmiðjuvarning að ræða og ekki verður komist hjá
því, að hinn persónulegi blær handiðnaðarins hverfi.
Er það að vísu mikil eftirsjá, þótt ýmislegt annað
vinnist í þess stað.
Þegar tilbúnu húsin hafa náð þeirri fullkomnun,
sem gera verður kröfur til, munu þau henta vel í
sveitum hér á landi. Byggingavinna og búskapur
eiga að jafnaði litla samleið. Hús í sveitum eru vana-
lega reist á vorin, en þá vanalega minnst hætta að
eiga við byggingar vegna veðra. En vorið er mesti
annatími sveitafólksins og verður þá ekki hjá því
komizt, að framandi verk verði unnin á kostnað bú-
skaparins að einhverju leyti. Með slíkar aðstæður
fyrir hendi væri það óneitanlega mjög hagkvæmt
að geta komið sér upp góðu íbúðarhúsi á tveimur
eða þremur dögum.
Nú er það svo, að húsagerð er ætíð nátengd nátt-
úrufari hvers einstaks lands og lífsháttum þeirrar
þjóðar, sem landið byggir. Hús, sem einni þjóð hentar
hæfir því ekki annari. Innflutningur erlendra húsa-
hlýtur því ætíð að verða mjög vafasamur, ef ekki
10