Samvinnan - 01.05.1952, Blaðsíða 3

r-
Tvö lóB á vogarskálar bættra lífskjara
Á þessu ári hafa gerzt í starfi íslenzkra samvinnumanna
tveir ólíkir, en þó ekki óskyldir, atburðir, sem vert er að
gefa nokkurn gaum. Var hinn fyrri sá, að opnað var al-
mennings-þvottahús af nýrri gerð í Reykjavík, en hinn
síðari framleiðsla og sala ódýrra sumarfata fyrir karl-
menn.
Það er sameiginlegt þessum tveim ólíku nýjungum, að
með aukinni og bættri tækni hefur tekizt að veita almenn-
ingi nauðsynlega þjónustu og vöru með mun lægra verði
en verið hefur undanfarið.
Vissulega valda eitt þvottahús og ein nýjung í fata-
saum engum straumhvörfum í efnahag almennings. En
samt er það fagnaðarefni á tímum dýrtíðar, þegar tekst
að spyrna við fæti, enda þótt það sé á mjög takmörkuðu
sviði. Hér hafa því vissulega tvö lóð verið lögð á vogar-
skálar bættra lífskjara í landinu.
★
Hver slíkur atburður, sem þessir tveir, er ný varða á
leið samvinnumanna, og með hverju ári, sem líður, verð-
ur sú leið betur vörðuð. Það er Iangt síðan forustumönn-
um samvinnuhreyfingarinnar varð ljóst, að bættir verzl-
unarhættir eru hvergi nærri einhlítir til að tryggja alþýðu
manna góða vöru með sanngjörnu verði. Til þess, að svo
megi verða, þurfa samvinnusamtökin að láta til sín taka í
iðnaði og við margvíslega þjónustu. Nýja þvottahúsið og
nýju sumarfötin eru tvö af mýmörgum dæmum þess.
★
Þegar vöruskortur var í landinu, fundu kaupfélögin og
félagsmenn þeirra allir, hver styrkur það var að eiga sínar
eigin verksmiðjur. Hefur það og komið í ljós betur með
hverju ári, að verksmiðjur samvinnumanna hafa margvís-
lega og vaxandi þýðingu við að tryggja kaupfélögunum
nauðsynjavöru, auk þess sem þær geta verið ómetanlegt
tæki til þess að hafa áhrif á verðlag ýmissa vöruflokka.
Þegar samvinnuverksmiðja gerir átak til þess að lækka
verð á einhverri vörutegund, og aðstæður gera það kleift,
fer ekki hjá því að aðrir framleiðendur fylgi í fótspor
hennar. Þannig eru þessar verksmiðjur eigendum sín-
um, neytendunum, hinn þarfasti þjónn.
★
Nýjungarnar tvær, sem eru tilefni þessara hugleiðinga,
geta einnig minnt á það, að Islendingar eiga eftir að taka
tæknina í þjónustu sína í miklu stærri stíl en þeir
enn hafa gert. Það er reynsla þeirra þjóða, sem bezt lífs- ,
kjör hafa getað skapað sér, að slíkt tekst svo bezt, að
með tækninni séu afköst hvers vinnandi manns aukin
til muna.
Islendingar hafa tekið stór stökk á braut tækninnar.
En þeir eiga meira land ónumið en plægt á því sviði sem
öðrum, og þeir þurfa að fylgjast með framförum eða
eiga frumkvæði að þeim sjálfir við landbúnað, fiskveið-
ar og iðnað. Með betri vélakosti, betri skipan vinn-
unnar og betri hagnýtingu hráefna fást hin auknu af-
köst. Og því meira sem liggur eftir hvern einstakling, því
meiri verður þjóðarauðurinn.
★
Islenzkur iðnaður hefur átt í vök að verjast undanfar-
ið. Hann hefur skyndilega orðið að taka upp samkeppni
við innflutta vöru, sem oft er framleidd við stórum hent-
ugri aðstæður en hér eru og með lægra kaupi verkafólks.
Að sjálfsögðu verður íslenzkur iðnaður að standast sam-
keppni við sams konar erlenda vöru. En það er ekki hægt
að skapa iðnað á einni nóttu og því þarf að hlúa að hon-
um á margan hátt, meðan hann er að festa rætur í land-
inu.
Ullarverksmiðjan Gefjun og saumastofa hennar í
Reykjavík hafa á þessu vori sýnt, hvers íslenzkur iðn-
aður er megnugur, og alþýða manna hefur sýnt, að hún
kann að meta slíkt átak. Þetta dæmi ætti að verða lands-
mönnum sönnun þess, að íslenzkur iðnaður getur full-
nægt ýtrustu kröfum þeirra og tryggt þeim vörur fyrir
mjög lágt verð. En iðnaðurinn þarf sanngjarna aðhlynn-
ingu. Fái hann hana, mun hann þroskast ört og koma
þjóðinni að miklu gagni.
3