Samvinnan - 01.05.1952, Blaðsíða 12

Viltu ganga með mér niður að
statívinu mínu? Ég tók mér bessa-
leyfi að mála hérna í hrauninu. Hef
ég sagt þér, hvað ég heiti? Ég heiti
Jón Snæfells, málari úr Reykjavík.
Þú hefur kannske heyrt mín getið?
Lárus kannaðist við nafnið. Það
glaðnaði yfir honum.
Ó, sei sei já, heyrt hef ég það. Þú
ert einn af þessum frægðarmönnum
þarna syðra. Þeir gengu niður í hraun-
ið, þangað sem málarinn hafði bæki-
stöð sína. A lítilli flöt milli klettanna
stóðu trönurnar hans og á þeim var
komið fyrir heljarmiklu strigaspjaldi,
sem var nær því faðmur á hvern veg.
Skammt þar í frá var svo litakassinn,
penslarnir og fjöldi af strigadúkum.
Sjáðu nú, maður minn, sagði mál-
arinn og benti á litsettan dúkinn.
Þarna dúkinn. Þarna er ég byrjaður
að mála jökulinn. Ég gat ekki staðizt
freistinguna, þegar ég sá hann sveip-
aðan í þetta dýrðlega sólskin.
Lárus gamli á Seli færði sig nær og
horfði á skiliríið. Sér er nú hver ár-
ans fígúran, umlaði í horium. Svo
færði hann sig enn nær og grillti í
dúkinn. Ójú, þetta er nú ansi laglegt;
ég held þetta sé nú jökullinn.
Það er aðeins byrjunin, anzaði mál-
arinn, aðeins nokkur frumdrög. Svo
dembi ég litunum í.
Lárus ræskti sig. Ojæja, — það eina
sem hægt er að mála hér, er þessi
jökulskratti.
Listamaðurinn horfði stundarkorn
með undrun á bóndann. Svo hristi
hann höfuðið. Fjarstæða! Mesta fjar-
stæða! Ég hef hvergi fundið jafn
furðulega fjölbreytni í náttúrunni.
Sjáðu hraunið! Það ljómar af dá-
semdum! Það skartar eins og regn-
bogi, það glitrar eins og demant! Hér
gæti ég verið alla ævina og málað
fimm myndir á dag!
Það smáskrekkti í Lárusi. Hann
fór að ganga fram og aftur um flöt-
ina og iðaði allur í skinninu. Ég vildi,
að allir væru jafn hrifnir af jörðinni
og þú, þá gæti ég kannske selt hana.
Málarinn leit snöggt á hann. Ha,
þú vilt selja jörðina? Hann greip einn
pensilinn og fór að föndra við mynd-
ina.
Hvort ég vil. Ég hef Iengi verið að
bardúsa við að selja hana, en enginn
hefur viljað skækilinn.
Hvað vilt þú fá fyrir hana, Lárus?
spurði málarinn, og leit við. Það var
eftirvænting í svipnum.
Tja, nú er ekki skaplegt verð á
nokkrum hlut. Dýrtíðin setur allt úr
réttum skorðum. Ég hef reynt að
selja hana á rúm tuttugu þúsund,
tuttugu og þrjú þúsund.
Tuttugu og þrjú, endurtók málar-
inn, eins og hann vildi mæla upp-
hæðina. Og þetta boð stendur ennþá?
Já, fyrir hvern sem er.
Málarinn hugsaði sig um augna-
blik. Gott og vel, ég geng að þessu
boði, sagði hann svo. Hvað segir þú
þá, Lárus?
Brúnin á Lárusi léttist. Ég er
ánægður fyrir minn part. Það er verst
að þurfa að selja þér allan þennan
hraunskratta.
Góði Lárus minn, sagði málarinn
hressilega og klappaði á herðar gamla
mannsins. Það er einmitt hraunið,
sem ég gengst fyrir, ekkert annað, —
ég gef skít í allt annað.
Þá var Lárusi nóg boðið, og hann
sagði ekki eitt einasta orð, en lét sig
falla niður á eina hraunhelluna. Mál-
arinn skildi, hvað honum leið. Hann
lét frá sér pensilinn og settist við hlið
gamla mannsins.
Ég skil vel, að þú hafir ekki mætur
á þessu grjóti, sagði hann. En ég ann
því. Ég elska svona hraun. Fyrir mér
eru allir þessir drangar lifandi. Ég sé
myndir í þeim, þar sem aðrir sjá ekki
neitt. Ég finn litasambönd, sem ekki
eru til annars staðar. Þú segir: Grjót
er leiðinlegt og til óþurftar. Ég segi:
Hraunið þitt er ekkert venjulegt
grjót, heldur heimui fullur af anda-
gift og sigurgleði litarma, furðulegur
gimsteinn og einstakur, sem á hvergi
sinn líka. Horfðu bara á það.
Lárus gamli horfði og horfði og
strauk skegghýjunginn vandræðalega.
En aldraður bóndi, sem hefur barizt
við óblíðu náttúrunnar í mörg ár, á
erfitt með að líta á hlutina frá öðru
sjónarmiði en því, sem lífsbaráttan
hefur innrætt honum.
Tja, sgaði hann að lokum, það er
ekki að marka þótt ég sjái lítið. Ég
hef aldrei þekkt neina liti nema lit-
ina á rollunum mínum, og svo á bless-
uðu túninu, þegar grænkar á vorin.
Ég hef aldrei séð fallegri grænan lit
en þar. En þegar allt kemur til alls
hefur þú talsvert rétt fyrir þér, eða
ég hygg það, þótt ég sé orðinn of gam-
all til að skilja það á réttilegan máta.
En eigum við nú ekki að tötra heim
og vita, hvort kerlingin á ekki kaffi-
dreitil handa okkur.
★
Einni viku síðar kom Jón Snæfells
að heimsækja Lárus á Seli. Hann
kom ekki einsamall, heldur var ann-
ar maður í för með honum, lögfræð-
ingur, lítill, sköllóttur, snaggaralegur
maður.
Jæja, Lárus, þá erum við komnir
til að gera út um kaupin, sagði Snæ-
fells, þegar þeir voru seztir inn í litlu,
snotru en fátæklegu stofuna á Seli.
Lárus gamli ók sér og hló.
Þú ert ekki alveg eins og hinir ref-
irnir, sem fóru sinn veg og létu ekki
sjá sig meira. En þið ættuð samt að
þiggja einhverja hressingu, áður en
kaupin byrja.
Snæfells leit á lögfræðinginn. Hvað
segir þú um það, Grímur?
Lögfræðingurinn var að rína ofan
í skjalatösku, sem lá á borðinu, en
skáskaut nú litlum, hvössum augun-
um á listamanninn.
Eigum við ekki að láta gamla
manninn ráða? sagði hann.
Svo kom kona Lárusar með rjúk-
andi kaffi á bakka. Karlarnir settust
að borðinu og byrjuðu að drekka.
Það var eins og glaðnaði yfir gömlu
baðstofunni, eins og hún fyndi á sér,
að tímamót voru að byrja á Seli. Það
tifaði óvenju hátt í gömlu klukkunni,
gullið sólarljósið flæddi inn um
gluggann og sætur kaffiilmurinn
breiddist um stofuna.
Þeir spjölluðu lengi saman yfir boll-
unum. Lögfræðingurinn var hinn kát-
asti og spurði gamla bóndann um
jörðina og búskapinn. Eigum við svo
að snúa okkur að málefninu? spurði
lögfræðingurinn að lokum.
Því ekki það, sagði Lárus. Þið vilj-
ið ekki meira kaffi, og þá er bezt að
ljúka því af.
Þið eruð búnir að koma ykkur
saman um kaupverðið? spurði lög-
fræðingurinn og leit á Snæfells.
Já, tuttugu og þrjú þúsund, anzaði
Lárus og steig fram á fótinn.
Nei, heyrðu nú, Lárus, gall Snæ-
fells við, og kveikti sér í vindli. Við
segjum tuttugu og fimm þúsund, það
(Frh. d' bls. 21)
12