Samvinnan - 01.08.1964, Blaðsíða 28

SMÍDUM
Þeir sein Inggja ln'is eða kaupa íbúðir í
smíðum er skvlt að brunatryggja og leggja
fram vottorð til lánastofnana.
Samvinnntrvggingar bjóða víðtæka trygg-
ingu vegna slíkra framkvæmda með bag-
kvæmustu kjtirum. 'I’ekjuafgangur hefur num-
ið 10% undanfarin ár.
Tryggið þar sem hagkvæmast er.
SAMVINNUTRYGGINGAR
SÍmi 20500
rithöfunda fyrr og nú gerðar út
í bláinn. Nei, vissulega ekki.
Slíkir málhreinsunarmenn eru
eins og vitar á klettóttri strönd,
þeir vara við hættunum og vísa
réttu leiðina. Hárbeitt háðið
nær oft meiri áhrifum til um-
bóta, heldur en harðorð ádeila,
og myndin af málleysunum
verður skýrari ef hún er stækk-
uð. — Allir þurfa að vera vel
vakandi á verðinum og hefja
sókn og leita að ástæðum fyrir
þeim málspjöllum, er nú herja
á íslenzkt mál. — En spjöllin
eru að mínu áliti: minnkandi
orðaforði æskumanna, stíllaus
frásögn og ruglingur hugtaka,
en að þessum göllum nútíma
máls mun skopinu hárbeitta
stefnt hjá rithöfundunum
Helga Hjörvar og Agnari Þórð-
arsyni. — Og kem ég þá að því,
sem mér þykir mest um vert í
þessu máli og það er: að leita
að ástæðum fyrir laklegu mál-
færi og málsmekk meðal æsku-
manna og sumra þeirra, er í
blöð rita, og benda á leið til
úrbóta. Þegar sóttkveikjan er
fundin í hverjum sjúkdómi, er
helzt von um að ráð finnist til
lækninga.
Ef litið er til baka um hálfrar
aldar skeið eða meira, þá minn-
ist maður þess, að þá lærðu
börnin yfirleitt lesturinn heima
á heimilum sínum, en á seinni
áratugum hefur lestrarnámið
færzt meir og meir til skólanna.
— En í sambandi við lestrar-
námið á heimilunum, var mikið
talað við börnin. — Og þótt
kennslan færi oft ekki fram
eftir neinum föstum, viður-
kenndum formum, þá lærðu
börnin í sambandi við lestrar-
námið mörg orð i talmálinu og
fengu æfingu í myndun setn-
inga af máli hinna fullorðnu.
Var þetta svo áberandi, að
segja mátti að tónn og mál-
hreimur væri sérstæður fyrir
hvert heimili, sérstaklega þau,
er afskekkt voru, og erfðu þessi
börn hinn sérstæða málhreim
og orðaval.
Þegar svo skólarnir í þéttbýl-
inu tóku við lestrarkennslunni,
gleymdist að mestu þessi þátt-
ur. — Og þar sem tuttugu til
þrjátíu ólæs börn eru saman í
einni deild, virðist kennarinn
hafa nóg að gera að sinna al-
mennum lesæfingum, og verða
þá talæfingar oft að sitja á
hakanum, en talæfingar í skól-
um eru lífsnauðsyn eins og nú
er komið heimilisháttum í þétt-
býlinu og mega ekki sitja á
hakanum.
Vitanlega eiga heimilin enn
mikinn þátt í lestrarnámi 6—9
ára barna, en það er þó stað-
reynd, að vegna breyttra heim-
ilishátta og fámennis á heimil-
um, hafa foreldrar og aðrir
heimilismenn stöðugt minnk-
andi tíma til viðtals við börn-
in, og leikja við þau, en slíkar
stundir á heimilunum eru þó
gulls í gildi fyrir börnin, og
börn, sem fara á mis við þessi
heimilis-áhrif, standa jafnan
höllum fæti í móðurmálsnám-
inu. — Og þótt skólarnir hafi
fullan vilja á að fylla þarna
upp í skörðin, þá skortir kenn-
arana oft tíma og leikni í starfi,
til að hlaupa undir bagga svo
um muni.
Nyrzt í Norður-Svíþjóð hef ég
komið í barnaskóla, þar sem
um helmingur barna var frá
heimilum finnskra foreldra,
þar sem allir heimilismenn töl-
uðu finnsku. Sum þessara
barna kunnu ekki stakt orð í
sænsku, er þau komu í skólann.
Þau urðu því að læra samtímis
að tala, lesa og rita sænskuna.
í yngstu deiidum þessara skóla
voru því aldrei fleiri en 15—18
börn og oft færri. Talmálið og
æfingar í frásögn á sænsku
máli tók mikinn tíma í skóla-
starfinu og var eiginlega aðal-
námsgreinin við hlið lestrar-
námsins og æfinga í skrift og
reikningi, enda er það svo, að
í öllum námsgreinum gefast
tækifæri til æfinga í talmáli.
í smábarnaskólum okkar, sjö-,
28 SAMVINNAN