Samvinnan - 01.12.1986, Page 31

Sá metur sjálfan sig minnst,
sem þekkir sig best. Hann veit
takmörk sín og þekkir galla sína og bresti.
með réttu ráði. Veðrin hörðu gera menn uppreisnar-
gjarna og vanstillta. Meðal frumstæðra manna er af
þessu tilefni efnt til sérstæðrar hátíðar að reka burt hið
illa, sem sagt er að þá ásæki mannfólkið. Drauma-
ráðningar er meginþáttur hátíðahaldsins. Eru þessar
draumaráðningar eins konar keppni. Sá, sem ekki ræður
draum svo fullnægj andi sé, er á valdi þess, sem drauminn
bar fram, og má af honum þola þá refsingu, sem hann
kýs. Sá, sem ræður draum að fullu, sigrar hins vegar og
hefur leyst vanda draumamannsins. Með drauma-
ráðningum og refsingum leysa mennirnir sig undan því
valdi myrkurs og nauða, sem þjakar þá.
0 Septemberhátíðin
Forn hausthátíð var haldin meðal frumbyggja Ameríku,
septemberhátíðin. Ýmsir sjúkdómar voru taldir fylgja
haustinu og vetrinum. Þeim ófögnuði þurfti að bægja
burt. Með nýju tungli á hausti var haldin hátíð. Til há-
tíðahaldanna voru bakaðar hveitikökur af tveim
gerðum. í aðra gerðina var haft blóð úr börnum á aldrin-
um 5 til 10 ára, en börnum þessum var vakið blóð milli
augnabrúna. Hin kökugerðin var án blóðs. Er menn
komu saman til hátíðahaldsins voru blóðkökurnar fram
teknar fyrst. Struku menn sig alla með kökunum og
töldu hreinsunarsið, hið illa og óhreina skyldi fjarlægt.
Gekk svo fram um hríð. En er fyrstu geislar morgunsólar
komu í ljós, hófu menn upp bænarákall og báðu sér árs
og friðar. Neyttu síðan af brauðinu, sem bakað var án
blóðs. Þá voru menn alvopnaðir gerðir út og skyldu
hlaupa í höfuðáttirnar fjórar og reka flótta hinna illu
anda, sem taldir voru valda sjúkdómum og hörmum
vetrarins.
# Hin mikla þagnarhátíð
Þá þekktist sums staðar sá siður við komu vetrar að
halda mikla þagnarhátíð. Stóð hún stundum í 4 vikur
samfleytt. Skyldi eins mikill hljóðleiki og hægt var ein-
kenna líf manna. Forðast skyldi allar þrætur og það
annað, sem gert gæti menn háværa. Ganga átti hljóðlega
um og tala lágri dempaðri röddu. - Hljóðleiki þessi átti
að stilla reiði veðurguða og illra anda og gera þá hljóð-
láta. Hitt er svo annað mál, að þagnarhátíðinni lauk með
miklum bægslagangi og ærslum, enda þótti þá tími til
kominn að fá útrás fyrir innibyrgðar geðshræringar.
• Hátíð dökka mánans
Yfirleitt eru ærsli og umbrot einkenni hátíða á hausti og
byrjun vetrar. Er það trú manna víða á jörðunni, að
veðurhamurinn og hið ótamda í náttúrunni, sem þá brýst
fram, eigi rætur að rekja til þess, að mannshugurinn
sjálfur sé mettaður hinu illa og þurfi það að fá útrás, ef
jafnvægi eigi að geta komizt á að nýju. - Þess vegna þarf
að halda mikla gleðihátíð til að losa mennina við
ófögnuðinn, hátíð, þar sem menn sleppa fram af sér dag-
legum fjötrum og geta leikið og látið sem þá lystir. Slík
hátíð er sums staðar kölluð hátíð dökka mánans. Sagt
er, að lund manns og land sé varmt af vonzku og þurfi
hún að brjótast út í ærslum eins dags. Annars staðar er
komizt svo að orði, að innsiglið mikla sé lokað og lög
gerð óvirk. Þegar ófögnuði þessum lýkur er heilagt band
bundið umhverfis hús og borgir til merkis um sætt og frið
við höfuðskepnurnar.
• Að þekkja sjálfan sig
Það er að sjálfsögðu óþarfi að taka fram, að þær hug-
myndir, sem hér hefur verið á drepið og snerta haust og
vetur, eru forn arfur úr heiðni kominn. En það er engu
að síður til fróðleiks að kynnast þeim. Menning okkar er
aðeins þunn himna yfir ólgudjúpi ótamdra tilfinninga og
kennda. Vel má því vera, að sumt hinna fornu hug-
mynda finni hljómgrunn í sál okkar eða að hinu leytinu
veki okkur til umhugsunar og ályktana. En einmitt til
þess eru hinar fornu myndir fram bornar hér. Vitringur-
inn Þales var spurður: „Hvað er manninum erfiðast?"
Hann svaraði: „Að þekkjasjálfan sig.“ Hitt mun ogrétt,
sem annar vitringur sagði, að sá metur sjálfan sig minnst,
sem þekkir sig bezt. Hann veit takmörk sín og þekkir
galla sína og bresti. - Þó er alltaf rétt að hafa í huga að
enda þótt við þekktum sjálfa okkur og vissum hvað við
erum, veit enginn hvað við getum orðið. En ekki hvað
þú ert heldur hvað þú verður, skiptir megin máli.
____ ♦
*Sú lífshátíð á vori, sem Vesturlandabúar þekkja bezt er Páskahá-
tíð kristninnar.
**Til eru fræðimenn, sem álíta hjarðmennsku síðar til komna en
jarðyrkju.
Óskum landsmðnnum ðllum
CLEÐILEGRA JÓLA
og farsældar
á komandi ári
Þökkum gott samstarf og viðskipti
á liðnum árum.
KAUPFÉLAG HVAMMSFJARÐAR
Búðardal
31