Samvinnan - 01.12.1986, Blaðsíða 47

in“ (The Golden Notebook, 1962). Margir álíta hana
merkasta verk hennar og telja, að í samningu þess hafi
hún lagt mestan metnað, og um þá bók hefur verið sagt,
að hún sé ein athyglisverðasta tilraunin í enskri skáld-
sagnagerð eftir stríð. Hún vitnar um mikil umbrot í huga
skáldkonunnar sjálfrar, sem þar beinir athygli sinni
einkum að stjórnmálum, hlutskipti kynjanna og tilgangi
og aðferðum skáldskapar, enda blandast þar saman ólík
tjáningarform, og beitt er ýmsum tjáningaraðferðum,
sem gerð er tilraun með. í persónulegri dagbók í skáld-
söguformi veitist lesandanum innsýn í smiðju rithöfund-
ar og í lifnaðarhætti og gerð þess þjóðfélags, sem hún lif-
ir í. í sögunum um Mörthu Quest var þemað hin
(ó)frjálsa kona, löngu áður en það komst í tísku, og
söguhetjunni var jafnan lýst með stjórnmálaátökin og
þjóðfélagslýsinguna í baksýn. Svipað efni er aftur tekið
til athugunar í „Gylltu minnisbókinni“, sem kvenna-
hreyfingin tók með miklum fögnuði, þótt ýmsir úr gagn-
rýnendastétt væru sparari á lofið og þættust sjá á henni
ýmsa ágalla. Þar er fjallað um baráttu kvenna fyrir frelsi
sínu, hvernig þær reyna að varðveita sjálfar sig fyrir karl-
mönnunum án þess að týna sjálfum sér í hjónabandi eða
ástarsamböndum og berjast samtímis fyrir þjóðfélags-
breytingum í átt til sósíalisma. Hvergi er reynt að dylja
þá erfiðleika, sem þetta hefur í för með sér, vandræðin,
þversagnirnar og ósigrana. Þrátt fyrir dýrkeypta við-
leitni og einlægan vilja verður árangurinn oftast furðu
Óánægð og leið á sjálfri sér
vegur hún og metur
skáldskaparviðleitni sína og rithöfundarstarf.
lítill. Hin vinstri sinnaða skáldkona í sögunni rýfur
tengslin við kommúnismann og vini sína úr þeim her-
búðum, en þegar hún stofnar til ástarsambanda við karl-
menn í samfélagi, sem 'er þeirra, kennir hún rótleysis.
Óánægð og leið á sjálfri sér vegur hún og metur skáld-
skaparviðleitni sína og rithöfundarstarf. Allt gefur þetta
tilefni til þess að draga upp skýrar myndir úr samtíðinni
og sýna nútímamanninum líf hans í skuggsjá, þannig að
undan svíður. Danski rithöfundurinn Jens Kruuse sagði
t. d. um „Gylltu minnisbókina“, að hún væri skelfileg
lesning fyrir karlmann, en dýpkaði þó svo mjög skilning
þeirra, sem væru nógu tilfinninganæmir, að þeir kæmust
varla hjá því að hugsa vandlega um efni hennar og af-
stöðu sína til þess.
í „Gylltu minnisbókinni“ er fólgin lýsing á því, hvern-
ig sjálfsvitund konunnar leysist upp og persónuleiki
hennar brotnar niður gagnstætt vilja hennar, og sama
viðfangsefni er í brennidepli í ýmsum smásögum Doris
Lessing. í kafla fyrst í bókinni, sem nefnist „Frjálsar
konur“ og er hluti af umgerð sögunnar, hittum við fyrir
tvær konur, Mollý og rithöfundinn Önnu, í íbúð þeirra í
London 1957. Þar lifa þær „svokölluðu frjálsu lífi, það er
að segja lífi eins og karlmenn lifa“. í samræmi við
reynslu þeirra slitnar frásögnin sundur öðru hverju, en
myndar ramma utan um fjóra langa bókarhluta, þar sem
kjarninn er minnisbækur Önnu frá sjötta tug aldarinnar.
Eina skáldsaga hennar er sprotin af reynslu hennar í Afr-
Óskum viðskiptavinum og starfsfólki
gleðilegra iólajÉjL
og farsældar
á komandi ári wj
með þökk fyrir liðið ár.
SAUÐARKROKI - HOFSOSI - VARMAHLIÐ - FLJÓTUM