Samvinnan - 01.12.1986, Síða 54

Doris Lessing — ástríðufullur leitandi
Doris Lessing hefur oft verið nefnd í sömu andrá og
suður-afríska skáldkonan Nadine Gordimer, sem er
fjórum árum yngri, enda eiga þær sitthvað annað sam-
eiginlegt en að hafa alist upp í suðurhluta Afríku. Þar
blöstu við þeim í æsku sömu þversagnakenndu, félags-
legu andstæðurnar. Við þeim var svar þeirra róttæk,
pólitísk afstaða eins og hjá fleirum. í bókinni „Heimur
ókunnugra“ (A World of Strangers, 1958) fjallaði Na-
dine Gordimer um vináttu hvítra og svartra eins og Less-
ing hafði gert í fyrstu bók sinni á sama áratug. Það var
illa séð af ofstækismönnum í kynþáttamálum og minnir
á reynslu norrænnar starfssystur þeirra, Söru Lidman,
sem fyrir aldarfjórðungi var dæmd fyrir þann glæp í Suð-
ur-Afríku að hafa stofnað til kynna við svartan mann og
var leyft að velja milli fangelsisvistar og brottvísunar úr
landi, en svaraði síðan þessari kveðju með skáldsögunni
„Sonur minn og ég“ 1961 og gekk eftir það fram fyrir
skjöldu í pólitískri baráttu um langt skeið. Kvennahreyf-
ingin hefur talið sér verk beggja afrísku skáldkvennanna
til tekna, sem líklega stafar einkum af því, að þær hafa
lýst konunni „heilli og óskiptri“, konunni, sem tekur
pólitíska afstöðu, gegnir starfi utan heimilis, hinni elsk-
andi konu, móðurinni. Konur þeirra finna ekki aðeins til
KAUPFÉLAG SUÐURNESJA
Keflavík
ábyrgðar í sínum litla einkaheimi, heldur einnig í því
þjóðfélagi, sem þær lifa og starfa í. Báðar skrifa á ensku
og eru meðal merkustu og áhrifamestu núlifandi höf-
unda þeirrar tungu, en hvorug er alin upp við enskar
hefðir sem sjálfsagðan hlut eða hefur drukkið í sig ensk
áhrif frá unga aldri. Þær hafa meira að segja báðar látið
þess getið, að bakgrunnur þeirra hafi verið furðu menn-
ingarsnauður. Sú einangrun, sem það olli, hefur hins
vegar orðið til þess, að eldurinn hefur brunnið enn heitar
á þeim en ella. Þær hafa verið berskjaldaðri fyrir miklu
margþættari áhrifum en enskar bókmenntir einar hefðu
boðið þeim upp á, og þetta hefur veitt þeim nægilegt
svigrúm til þess að gera tilraunir með skáldsöguformið,
ef þeim hefur boðið svo við að horfa. En þar fyrir utan er
ekki margt líkt með þeim.
Þeir, sem lifað hafa hættuástand á tímum örvænting-
ar, kannast við martröðina, sem heltekur þá, þegar öll
tilveran skríður undir fótum þeirra, lífsvefur þeirra
raknar upp, og hvimleið óþægindi hversdagslífsins verða
farg, sem næstum ókleift er að létta af sér eða berjast við.
Ætli sé ekki óhætt að segja, að þetta sé meginþema í
flestöllum verkum Doris Lessing og hluti af heimsmynd
og lífsskynjun margra samtíðarmanna hennar? ♦
5íindum féíaqsmöimum og starfsfóíki okkar
óestii óskir um
GLEÐILEGJÓL
ogfarsœít homamfi ár.
Pökkum cjott samstarf
og vidskipti á íiðnum árum.
KAUPFÉLAG VOPNFIRÐINGA
Vopnafirði
54