Andvari - 01.10.1959, Blaðsíða 10

120
SVEINN VIKINGUR
ANDVAHI
til framkvæmda lög nr. 21, 27. júní 1921, um biskupskosningu. Má telja
biskupskjör það, er þá fór fram, merkilegan atburð í íslenzkri kirkjusögu, því
þá var prestastétt landsins, í fyrsta skipti síðan kristni var lögtekin, fengið í
hendur óskorað vald til þess að velja sér biskup. Aður höfðu biskupar jafnan
verið skipaðir án kosningar. Að vísu voru hinir fyrstu íslenzku biskupar í
kaþólskum sið valdir af prestum og veraldlegum höfðingjum í sameiningu.
En veitingin og vígslan var þó á valdi erkibiskups og páfa. Gátu þeir neitað
hinu kjöma biskupsefni um vígslu, ef þeim svo sýndist. Eigi kom þó slík
neitun til framkvæmda hér fyrr en á Sturlungaöld.
Við þetta fyrsta biskupskjör prestastéttarinnar fóru atkvæði nokkuð á
dreif og fékk enginn tilskilinn meiri hluta atkvæða. En þar sem séra Sigurgeir
hlaut flest atkvæði, var hann skipaður biskup Islands hinn 29. nóvember
1938 frá 1. janúar 1939 að telja. Er hann áttundi biskupinn í röðinni, síðan
landið var gert að einu biskupsdæmi. Á undan honum höfðu skipað það sæti:
Geir Jónsson Vídalín ................. 1801—1823
Steingrímur Jónsson................... 1824—1845
Helgi Guðmundsson Thordersen ......... 1845—1866
Pétur Pétursson ...................... 1866—1889
Hallgrímur Sveinsson ................. 1889—1908
Þórhallur Bjarnarson ................. 1908—1916
Jón Helgason ......................... 1916—1938
Séra Sigurgeir tók við biskupsstarfi á erfiðum tímamótum. Það féll í hans
hlut að verða leiðtogi íslenzkrar kristni og kirkju á stórfelldustu byltingatím-
unum, sem orðið hafa í sögu þjóðarinnar. Náði sú bylting í raun og veru
til allra sviða þjóðlífsins. Eleimsstyrjöldin síðari, samfara bernámi landsins og
síðan áframhaldandi seta fjölmenns herliðs, liafði ekki aðeins í för með sér
gjörbyltingu á sviði efnahags- og atvinnumála, heldur og í menningu og hugs-
unarhætti þjóðarinnar. Allt þetta skapaði ný viðhorf og vandamál hvarvetna
og þá einnig í kirkju- og kristindómsmálunum.
Um það er enn of snemmt að dæma, hversu hinum nýskipaða biskupi
tókst í biskupsdómi sínum að stýra kirkjunni í gegnum brim og boða þessara
viðsjálu tíma. Það mun heldur ekki verða gert hér. En um það munu alHr
vera sammála, sem nokkuð þekktu til, að hvorki hafi hann skort áhuga né
vilja til þess að vinna kirkjunni allt það gagn, sem hann mátti. í þessu
sambandi tel eg rétt og skylt að skýra frá þeim helztu málum, sem hann