Andvari - 01.10.1959, Blaðsíða 96

206
HliLGl SÆMUNDSSON
ANUVAliI
bílsins. Þær hefur IndriSi lært af sam-
bandi mannsins og bestsins norður í
Skagafirði, en einnig af bílnum, sem
hann ók forðum og gleymir aldrei af því
að endurminningin er honum sönn og
áhrifamikil lífsreynsla. Ég veit ekki, hvort
Hemingway kann á bíl, en þetta hcfur
Indriði G. Þorsteinsson varla numið af
honum. Sarna er að segja um það brenni-
gler, sem Skagafjörðurinn verður Ijósi
sögunnar. Það er ekki innflutningsvara
heldur íslenzk framleiðsla. Og svona er
sagan öll, þrátt fyrir hliðsjónina af snilli
ameríska meistarans. Ég hika ekki við að
telja „Sjötíu og níu af stöðinni" snjöll-
ustu, sérstæðustu og listrænustu skáld-
sögu þeirra höfunda, sem hér segir frá.
En er þá ekki „Sjötíu og níu af stöð-
inni“ eins konar tilviljun? Því hlýtur
Indriði G. Þorsteinsson að svara þjóð
sinni, en spurningin er mér raunar ekki
vandamál. Smásagnasafn Indriða, „Þeir
sem guðirnir elska", ræður þeim úrslit-
um, að ég álít höfund „Sjötíu og níu
af stöðinnf' sigrinum vaxinn. Flestar
sögurnar eru svipmyndir líðandi stundar,
en andrúmsloft þess, sem á bak við býr
og framundan er, kemur á móti manni
við lesturinn eins og veðurblíða eða
hauströkkur, sem enginn hefur neitt
fyrir að skynja. Sagnagerð þessarar teg-
undar krefst miklu einlægari vandvirkni
og yfirlætislausari hugkvæmni en nokkur
óstýrilátur oflátungur hcfur á valdi sínu.
Fruntaskapurinn úr „Sæluviku" cr horf-
inn og sömuleiðis mettilburðirnir í „Sjötíu
og níu af stöðinni", en þetta er kornið í
staðinn. Ég nefni sögurnar Ideiður lands-
ins, Eftir stríð og Að enduðum löngum
degi þessu til staðfestingar. En Indriði
G. Þorsteinsson má vara sig. Guð hjálpi
manninum, ef hann reitir aðdáendur
sína til reiði með því að láta sér mis-
takast!
Jón Óskar kvaddi sér hljóðs með smá-
sagnasafninu „Mitt antllit og þitf', cn
hefur víst síðan lagt mun meiri stund
á ljóðagerð en sagnaskáldskap, þó að ég
viti ekki, hvað hann kann að eiga í
fórum sínum. Smásögur Jóns eru svip-
myndir dregnar grönnum línum af hag-
leik, allar fíngerðar og sumar ljóÖrænar,
mann grunár stundum við lesturinn tón-
list í fjarska, þó að efnið sé oftast frern-
ur ætlað auganu en eyranu. Jón Óskar
er prýðilega menntaður og þjálfaður rit-
höfundur, en færist ekki rnikið í fang
sem sagnaskáld af þessari bók sinni að
dæma. Eigi að síður hlýtur maður að
gefa honum góða einkunn. Ég nefni
einkum og sér í lagi sögurnar Maður á
kvisti — kona á miðhæð, Skip leggur
að og frá og Ég, barnið, hundurinn. Þær
eru allar, hver á sinn hátt, smáfríður en
góður skáldskapur.
Einar Kristjánsson frá Hermundarfelli
hefur gefið út tvö smásagnasöfn, „Sept-
emberdaga" og „Undir högg að sækja“.
Fyrri bókin vakti nokkra athygli, enda
flestar sögurnar liðlega skrifaðar, og í
sumum þeirra gætir sérlegrar gaman-
semi. Mestu máli skiptir þó, að Einar
kann dável að koma sögum sínum í hæfi-
legan búning og segir þær hófsamlega.
Seinni bókin er lakari, en „September-
dagar" standa fyrir sínu. Einar Kristjáns-
son fengi víst verölaun, ef Akureyringar
dæmdu mig til að nafngreina skásta smá-
sagnahöfund sinn nú á dögum, hvað
naumast verður.
Af þessu rná ráða, að ég muni lítið
hrifinn af smásögum Rósbergs G. Snæ-
dals í bók hans, „Þú og ég“. Höfundur-
inn bregður raunar upp sæmilegum svip-
myndum, en tekst sjaldan að tengja þær,
svo að úr verði sú heild, sem vera þyrfti.
Helzt er sagan I Mjóagili undantekn-
ing. Þar vantar aðeins herzlumun. En
smásögur Rósbergs eru of gamaldags af
jafnungum manni. Þær hefðu kannski