Andvari - 01.10.1959, Page 27

ANDVARI
ÞORVALDUR THORODDSEN
137
rótum í Kaupmannahöfn. OrSið rótleysi
er eitt þeirra myndyrða, sem margir nota,
þótt merking þess sé heldur dauf og
óljós. Rótleysi merkir sálarlegt sambands-
leysi við granna sína, dvalarstað og um-
hverfi. Enginn er sjálfum sér nógur.
„To almost everybody sympathetic sur-
roundings are necessary to happiness",
segir Bertrand Russell, þ. e. næstum því
hverjum manni eru til vellíðanar nauð-
synlegir geðfelldir grannar og löguneyti.
Flestir, sem hafa á mörgu hug, þarfnast
félaga, sem skilja þá, þeir geta blandað
geði við, rætt við um áhugaefni sín, fá-
breytt eða fjölbreytt. Flestir hafa þörf á
að vera safnaðarlimir, þar sem þeir njóta
nokkurs álits, þcir geta látið sálarlampa
sína lýsa og þeir fá áhrif haft og völd.
Allt slíkt er mönnum jafn-nauðsynlegt
til sálarlegrar vellíðanar og klæðnaður er
þeirn til líkamshita, nægilegs og þægi-
legs. Þótt kyrrlátar fræða- og vísinda-
iSkanir sé eitthvert hið hamingjuvænleg-
asta ævistarf, einkum ef slíku fylgir viS-
unandi efnahagur, þá endist slíkt ekki
allt af til hugarfriðar og fullnægju.
Þannig hefir Þorvaldi Thoroddsen farið.
Honum virðist þykja gaman af að segja
frá því, er hann hafði séð eSa lesið eða
á daga hans drifið. Hann tók að sönnu
þátt í dönskum mannboðum og var fé-
lagi í dönskum vísinda- og fræðafélögum.
En ætli þjóðerni hafi ekki allt af að
nokkru skilið hann frá dönskum vinnu-
nautum sínum? Ahugaefni þeirra hafa
önnur verið en áhugaefni hans. Ólíklegt
er, að hann hafi átt skemmtilegar sam-
raeður við þá um menningarsögu Islands
a miðöldum og seinni öldum. En þar var,
sem kunnugt er, að hálfu hugur hans
°g starf. StuSningsleysi þeirra viS svo
ötulan mann og fylginn sér sýnir sam-
úðarleysi þeirra með honum og viðleitni
hans, svo að ekki sé hér dýpra tekið
árinni í, og þeim hefir ekki fundizt hann
heyra sér til. Þetta eru ekki getgátur né
hugarburður. Hann segir sjálfur, að sig
hafi vantað fé og áhrif á þá, sem völdin
höfðu. NáttúrufræSiprófessorar hafi „öll
frumkvöð til vísindalegra fyrirtækja" og
öll völd í vísindalegum vinnustofnunum.
En þeir virðast hafa synjað honum veru-
legrar aðstoðar og notkunar slíkra stofn-
ana. „Fyrir mig kom það sér illa að hafa
enga verulega aðstoð á hinni jarðfræðis-
legu vísindastofnun, og af ýmsum ástæð-
um var ég ekki heldur í Höfn laus við
örðugleika, sem af einangruninni leiddi“,
ritar hann. Hann kveðst og enga starfs-
bræður hafa átt á Norðurlöndum. „Svo
sem enginn vísindamaður á NorSurlönd-
um fæst við jarðeldafræði", segir hann.
Þá er hann flutti frá Reykjavík til
Hafnar, flutti hann úr vísindalegri ein-
angrun til vísindalegrar einangrunar.
Hann hcfir í Kaupmannahöfn áreiðan-
lega verið meira fræði-einstæðingur
heldur en í Reykjavík, þar sem bjuggu
nokkrir fræðimenn um sögu lands. í
Höfn hefir hann næstum því að öllu
skort söfnuð við sitt hæfi, sanrvinnu og
fræðilegt samneyti, sem hann hefir á
haft ríka þörf. Af slíku stafar að nokkru
nepjan og gremjan í sjálfs hans ævisögu.
Af því varð hann „laudator temporis
acti“, eins og dr. Jón Þorkelsson segir
um hann. Slíkt er á vorum dögum ömur-
legt hlutskipti. í viðskiptum við fortíð
lands vors vann hann sigur og starfs-
gleði. SamtíS hans ónýtti fyrirætlanir
lians, braut sum dýrustu óskráð hans. Af
því spratt andúð hans og kali í hennar
garð. En þau systkin eru ófrjó til skiln-
ings og til hinnar æðstu dómvísi. Af þeim
sökum sást Þorvaldi Thoroddsen yfir
sum gróandi grösin í samtíSarmenning
þjóðar hans. Af þeim sökum var hann
um of vanþakklátur fósturjörS sinni fyrir