Andvari - 01.10.1959, Page 98

IIELGI SÆMUNDSSON
ANDVAllI
208
cyju iiti fyrir Afríkuströnd, cn þar er
dvalargestur ungur rnaður, sem gæti
verið íslcndingur, þó að liins vegar sc
ekkert látið uppskátt um þjóðerni hans.
Hann fcllir ástarhug til dansmeyjar og
á með henni yndislegar stundir heitra
og bjartra daga og regnfagurra nótta,
kynnist ýmsu fólki í þorpinu, sem er
sögusviðið, störfum þess, siðum og hátt-
um og nýtur lífsins cins og saklaust barn
í glöðum leik. Atburðirnir virðast hvers-
dagslegir og jafnvel daufir og fjarlægir,
því að sagan er skrifuð af hófsemi, sem
stundum minnir á lítillæti. Guðmundur
Steinsson lætur sér nægja að gefa í skyn.
En honurn tekst það ágætlega. Sagan er
svo persónuleg, að hún verður lesandan-
um minnisstæð. Stíllinn ræður úrslitum
urn fegurð og skáldskapargildi bókarinn-
ar. Hann cr smáfríður, en cinstaklcga
blæbrigðaríkur. Höfundurinn gerir litla
sögu stóra. Ef ég ætti að nefna þann
skáldsagnahöfund, scm mér fyndist kom-
ast næst Indriða G. Þorsteinssyni á síð-
asta áratug, þá yrði Guðmundur Steins-
son fyrir valinu. Slík þykir mér „Maríu-
myndin".
Idannes Sigfússon er eitt af sérstæðustu
og listfengustu ljóðskáldum ungu kynslóð-
arinnar, en skáldsaga hans „Strandið"
þolir cngan veginn samanburð við
kvæðin. Þó er Hannes stílsnillingur og
hefur orðmagnaða frásögn á valdi sínu,
og þess vegna er „Strandið" álitleg bók,
þótt misheppnuð sé. Sagan cr lítið annað
cn stíll og andrúmsloft. Ilöfundurinn
spillir henni skáldskaparlcga mcð erindis-
lausri tilgerð. Tvískipting hennar licfði
þurft að vera önnur. Hún er sögð fvrir
munn vitavarðarins og í tilefni af þeim
ósköpum, sem hann á í vændum, cn þó
rekur höfundurinn ættir og uppruna
áhafnar skipsins, sem farast skal, og sú
skýrslugerð raskar sögunni og áhrifum
hennar. Ég vil langtum heldur „Dymbil-
vöku“, sem er eins konar fyrri útgáfa
„Strandsins" í Ijóði. Kannski er maður
svona aðfinnslusamur við Hannes af því
hvað hann er gott ljóðskáld, cn þó spái
ég því, að hann komist sjálfur á þessa
skoðun. Hinu er ekki að neita, að önnur
skáldsaga frá hans hendi væri skemmti-
leg tilraun og honum lík, þó að hún
yrði lesin milli vonar og ótta.
Steinar Sigurjónsson hefur gefið út
smásagnasafnið „Hér erum við“ og skáld-
sögunefnu, sem hann kallar „Ástarsögu".
Fyrri bókin flytur þætti eða riss, sem
hægt er í mesta lagi að nefna brotabrot
af smásögum, en Ástarsaga er fyrirbæri,
sem ég reyni ekki að skilgreina. Fæst
orð hafa minnsta ábyrgð.
Geir Kristjánsson er sérstæður rithöf-
undur og smásagnasafn hans „Stofn-
unin“ harla girnilcgt til fróðleiks, þó að
sitt sýnist hverjum. Hannes skáld Péturs-
son tclur, að Geir hafi lært af Kafka,
og það finnst mér ekkert ósennilegra en
að Hannes eigi Rilke og Hesse sitthvað
að þakka. Stíll Geirs Kristjánssonar
bendir til þess, að hann hafi ekki numið
af neinum meðalmanni. Hann er þrótt-
mikill og hefði komið í góðar þarfir á
galdraöldinni, en rammíslenzkur og pcr-
sónulegur, hverjir sem eru að honum
nautarnir. Efnisval Geirs er yfirleitt
óhugnanlegt og hlýtur að raska sálarró
íhaldssamra manna. Þó er fjarri lagi að
láta slíkt marka afstöðu sína til höfundar-
ins. Svokallaðar Ijótar sögur geta verið
ærin listaverk. Óhugnaðurinn í sögum
Geirs Kristjánssonar cr líka aðeins citt
einkenni af mörgum. Mér finnst hann
fjölhæfur kunnáttumaður í sagnagerð.
Vil ég sér í lagi minna á söguna Fra
þeim scm ekki hafa mun tekið verða, af
því að hún er bezt og sýnir ótvíræðast
íþrótt Geirs. Höfundur þvílíkrar sögu
hefur til annars unnið en fordóma. Auk
þess er mér ekki grunlaust um, að lífs-