Andvari - 01.10.1959, Page 102

212
JÓNAS KRISTJÁNSSON
ANDVARI
valdið bæði náið samband hans við að-
standendur Vesturheimsblaðanna íslenzku
og eins hitt, að kvæðin voru oft ort unr
málefni líðandi stundar og áttu því sem
skjótast að koma fyrir sjónir almennings.
Síðar dró hann saman kvæði sín, þau
er honum þótti vert að halda á loft, og
voru þau gefin út í fimm bindum að
honum lifanda, en liið sjötta og síðasta
birtist cllefu árum eftir andlát skáldsins
(Andvökur I-—III, Rvík 1909—1910;
IV—V, Winnipeg 1923, og VI, Rvík
1933). Fyrstu þrjú bindin munu fljótlega
hafa selzt upp, og þrjú hin síðari eru nú
einnig löngu horfin úr bókaverzlunum.
Það var því mikið nauðsynjaverk að
prenta Andvökur að nýju, auk þcss sem
frumútgálunni var áfátt í ýmsum smá-
munum og þar ekki birt allt það, sem
eftir Stephan G. liggur ljóðakyns.
Hinni nýju útgáfu hefur verið hagað
svo, að fyrstu fimrn bindi eldri útgáf-
unnar cru endurprentuð lítt breytt, að-
eins vikið við röð kvæða á stöku stað
og villur lesnar í málið eða leiðréttar
samkvæmt eiginhandarritum skáldsins.
Nokkru meiri breytingar hafa verið gerðar
á sjötta bindi fyrri útgáfun.nar, sem
prentað var eftir skáldsins dag. Þar höfðu
meðal annars verið prentaðir ýmsir kaflar
og kvæðabrot, sem Stephan hafði fellt
úr kvæðum sínum í fyrstu bindum And-
vakna, svo og ýmis æskuljóð, sem skáldið
hafði eigi hirt að taka upp í safn sitt.
Þessu var sjálfsagt að breyta í nýrri
heildarútgáfu, og hafa kvæðabrolin verið
flutt í athugasemdir þær, senr fylgja nýju
útgáfunni, en ungdómsljóðin í svonefnd-
um Vökuauka. í Vökuaukanum eru auk
þess prentuð allmörg kvæði, scm ekki
voru í garnla ljóðasafninu, en nú hafa
verið tínd saman úr blöðum og tímarit-
um. En meginstofn Vökuaukans eru ljóð,
sem aldrei hafa áður verið prentuð, tekin
upp úr kvæðasyrpum, sem skáldið lót
eftir sig. Svo sem vænta rná cr þar vart
að finna nokkurt ljóð, er jafnist á við
góðkvæði Stephans í eldri útgáfunni. En
þarflegt var að prenta í eitt skipti öll
kvæði, sem til fást eftir hið mikla skáld.
Á svipaðan hátt scm bréfin bætir Vöku-
aukinn nýjum dráttum í þá mynd Stcph-
ans G., sem okkur var áður kunn.
Loks cr þcss að geta, að hinni nýju
útgáfu fylgja all-ítarlegar skýringar og
athugasemdir, bæði við bréf og kvæði.
Ég skal eigi neita því, að ég hefði sums
staðar kosið fyllri skýringar við einstök
atriði bréfanna. Ég veit, að útgcfandi á
sína málsbót, svo sem grein er fyrir gerð
í cftirmálsorðum bréfabindanna. En hins
bcr einnig vcl að gæta, þegar slíkar út-
gáfur eru úr garði gerðar, að samtíðar-
menn geta miðlað margvíslegum fróðleik,
sem síðan verður aldrei grafinn upp, ef
hann er á annað borð fallinn í fyrnsku.
— I athugasemdunum við ljóðmælin er
fyrst og helzt getið um það, hvar þau
eru áður prentuð. Þá er þar orðamunur
úr handritum eða eldri útgáfum, ef um
slíkt er að ræða, miðað við Andvökur
eldri. Ef fyrri gerðir ljóða eru næsta frá-
brugðnar texta ljóðasafnsins, eru þær
stundum prentaðar upp í heilu líki í
athugasemdunum. „Ég ætla“, segir út-
gefandi, ,,að þeir sé fleiri en ýmsa
grunar, sem fagna því að eiga þess kost
að virða fyrir sér vinnubrögð skálds, borfa
á kvæði verða til. Ekkert gefur dýpri sýn
inn í huga skáldsins sjálfs, ekkert lýsir
því betur né birtir okkur þroskasögu þess
í hugsun og listfengi en einmitt þetta.“
— Enn cr í þessum athugasemdum skýrt
frá tildrögum margra kvæðanna og sitt-
hvað annað til tínt, sem verða má til
að varpa ljósi yfir ljóðmæli þessi og
skáldið, sem þau kvað.