Andvari - 01.06.1965, Blaðsíða 8

6
SVEINN EINARSSON
ANDVARI
Christopher Marlowe var jafnaldri Shakespeares en orðinn höfuðsháld, er
hér var komið sögu; form ljóðleiksins hafði ekki leikið eins í höndum nokkurs
brezks skálds fyrr, enginn hafði átt jafn litauðuga orðgnótt á tungu sinni, né
jafn ákafamikið flug í huga sér. Orlög höguðu því svo, að Marlowe lætur lífið
um þrítugsaldur og verk eins og „Tamhurlaine the Great“, ,,Dr. Faustus" og
„Edward II.“ eru því ekld annað en loforð. En William Shakespeare hafa þau
ugglaust orðið ríkur lærdómur.
Árið sem Marlowe lézt, 1593, kemst óreiða á sjónleikjahald, vegna þess
að heiftarleg plága geisar. Árið eftir eru þeir saman um sýningar, Alleyn og
Richard Burbage, sonur James þess, sem Leikhúsið byggði, en svo skiljast leiðir
og þeir stofna hvor sinn flokkinn, sem síÖan verða helztu keppinautar um hvlli
almennings. Flokkur sá, er Burbage tilheyrir, heitir fyrst Lord Chamberlaine’s
Men, síðar The King’s Men, Menn kóngsins. Þeir eru fyrst til húsa í The
Theatre, leikhúsi Burbages gamla, síðar eða frá 1599 í Globe-leikhúsinu eða
Hnettinum, þá nýreistu og loks enn síðar um vetrartímann í gamla Svartmunka-
leikhúsinu. WiIIiam Shakespeare er leikari í þessum flokki, John Hemings og
Augustine Philipps, en frægastir eru skopleikarinn William Kemp, sem hafði
lært kúnstir sínar á meginlandinu og vissi hvernig Commedia dell’arte-leikarar
léku undirbúningslaust, og svo harmleikarinn Richard Burbage, keppinautur
Allevns. Með kvenhlutverkin fóru ungir drengir. Það var þá siður á Bretlandi.
Leikflokkur Henslowes og Alleyns nefndi sig Lord Admiral’s Men eftir sínum
verndara og lék í ýmsum leikhúsum, Svaninum, Gæfunni, Rósinni o. s. frv.
Þessi leikhús voru stór, rúmuÖu um eða yfir 2000 manns og þóttu glæsileg.
Kannski var William Shakespeare aldrei mikill leikari. Um hlutverk hans
er mest á huldu; í eigin leikjum herma sagnir að hann hafi leikið Adam í „Sem
yður þóknast" og eins vofuna í „Hamlet", hvorugt mikið hlutverk, þó að hið
síðamefnda sé vandasamt. Og eftir að kom frarn á seytjándu öldina mun hann
lítið hafa leikið. En mikill leikhúsmaður var hann, þar um eru leikrit hans
óræk vitni, og hefur þó sumum bókmenntamönnum, sem hvað mest hafa kannað
þau, viljað sjást vfir það. Leikrit Shakespeares em skrifuö fyrir leikflokk hans,
líkt og síÖar verk annars mikils leikhúsmanns, Moliéres; meðan Richard Bur-
bage er á æskuskeiði lýsir liann ásthrifni Rómeós, síðar sjálfskönnun Hamlets,
aflrrvði Othellos og hugarkvöl Lear konungs.
Fyrsti mikli sigur leikflokksins og Shakespeares sem höfundar er einmitt
„Rómeó og Júlía", samið 1594 eða 95. Marlowe er látinn og tvö skáld önnur,
sem mikiÖ hafði kveðið að, Greene og Kyd, höfundur „The Spanish Tragedy".
— Spanska harmleiksins. Sigur Shakespeares var þeim mun Ijósari. Áður hafði
hann samið króníkuleiki um nokkra kónga úr Englandssögunni, merkastur