Andvari - 01.06.1965, Síða 89

ANDVARI
HENRY GEORGE OG „EINFALDI SKATTURINN"
87
sem eru efst á baugi, svo sem aukinn
sparnað í fjármálastjórn hins opinbera,
meiri og betri menntun verkamanna,
vinnuhagræðingu og hagsýni í rekstri,
samtök verkamanna, samvinnu fram-
leiðslufjár og vinnuafls, opinberar ráð-
stafanir í efnahagslífinu. Hann telur allar
slíkar umbótatillögur hafa sér til ágætis
nokkuð, en þær nái of skammt, úr því
að þær rífi ekki meinsemdina upp með
rótum. I sumum tilvikum geta verkalýðs-
félög fengið launahækkun, en þá verður
allur þorri almennings að greiða hana í
hærra vöruverði og húsaleigu. Verka-
lýðsfélögin sækja launahækkun sína ein-
göngu í framleiðsluféð, sem stendur
jafn höllum fæti gagnvart aðalmeinsemd-
inni, jarðrentunni í höndum útvalinna
auðmanna. Aðeins heildarsamtök mundu
þrýsta jarðrentunni niður á við, svo að
bæta mætti kjör verkamanna til muna,
en ólíklegt er, að slík samtök verði mynduð
vegna hagsmunaárekstra einstakra hópa
innan þeirra. Auk þess yrði verkamaður-
inn eins og hjól í stórri vél í slíkum sam-
tökum, svo að hann mundi glata öllu
frelsi sínu, sem hann er þó að berjast
fyrir. Hugsjón sósíalismans er stórfeng-
leg og göfug, og það má koma henni í
framkvæmd, en slíkt þjóðskipulag verð-
ur ekki skapað, heldur verður það að
þróast. Þjóðfélagið er lífræn heild, ekki
vél. Það lifir aðeins vegna einstakling-
anna. Eins er þess að gæta, að það afl,
sem reynzt hefur þessari hugsjón bezt —
sterk og einlæg trú — fer sífellt þverrandi.
Henry George er stuttorður um hina
„sönnu úrbót“. Hann lýsir henni á tveimur
blaðsíðum af 563 í grundvallarriti sínu og
raunar aðeins í einni setningu: „Við verð-
um að gera landið að alvienningseign ‘
(We must make land common property.
bls. 326). Hann leggur þeim mun meiri
áherzlu á að réttlæta þessa úrbót, gera
grein fyrir framkvæmd hennar og lýsa
áhrifum hennar.
Jafn réttur allra manna til jarðarinnar
er eins ótvíræður og réttur þeirra til að
draga andann. Það eitt að lifa og hrærast
veitir þeim þennan rétt. Að öðrum kosti
mætti gera ráð fyrir, að sumir menn hefðu
rétt til að lifa í þessum heimi en aðrir
ekki. Hlutur verður því aðeins talinn
séreign, að hann sé ávöxtur mannlegrar
vinnu. Eignarréttur fær ekki staðizt á
öðrum grundvelli. Hins vegar rugla menn
oft saman eignarrétti og náttúrugæðum.
Bæði hús og lóðin, sem það stendur á,
eru talin „fatsteign", þótt þessir hlutir
eigi ekkert sameiginlegt. Annar verður
til vegna vinnu, hinn er hluti af náttúr-
unni. Einkaeignarréttur á jarðnæði fær
aldrei staðizt. Almættið hefur skapað jörð-
ina fyrir manninn og manninn fyrir jörð-
ina og veitt öllum kynslóðum sama rétt
til að hagnýta hana. Einkaeignarréttur á
jörð á sér aðeins hliðstæðu í þrælahaldi.
Setjum eitt hundrað menn á eyðieyju.
Gerum 99 að þrælum eins þeirra eða gef-
um einum þeirra alla eyjuna, og afleið-
ingin verður hin sama: Vinnuaflið hefur
verið hneppt í þrældómsfjötra. Jarðeig-
endum Suðurríkjanna finnst nú, að þeir
hafi ekki misst spón úr aski sínum, þótt
þrælahald hafi verið afnumið, úr því að
þeir halda jörðum sínum. Einkaeignar-
réttur á jarðnæði er aðeins nútímamynd
þrælahalds. Meðan þetta „þrælahald" er
við lýði, munu „Sjálfstæðisyfirlýsing" og
„Tilskipun um afnám þrælahalds" ekki
ná tilgangi sínum.
Hvernig má þá veita öllum jafnan að-
gang að jörðinni? Herber Spencer lagði
til í Social Statics, að einkajarðir yrðu
teknar eignarnámi með þeim skilyrðum
þó, að eigendur fengju nokkrar skaða-
bætur. Hvorki er nauðsynlegt að kaupa
jarðir né taka þær eignarnámi. Hið fyrr-