Fréttablaðið - 10.09.2009, Side 12

12 10. september 2009 FIMMTUDAGUR
FRÉTTASKÝRING: Verðtryggðar skuldir hafa hækkað um 0,7%
FRÉTTASKÝRING
PÉTUR GUNNARSSON
peturg@frettabladid.is
Verðtryggðar íbúðaskuldir
heimilanna hækka um átta
og hálfan milljarð króna
vegna þeirra skattahækk-
ana sem komnar eru til
framkvæmda á þessu ári.
Óbeinir skattar, sem lagðir eru
á verð vöru og þjónustu, fara
beint út í verðlagið og því kemur
hækkun þeirra strax fram í vísi-
tölu neysluverðs og þar með verð-
bólgunni. Vísitalan er svo notuð til
verðtryggingar fasteignalána og
námslána. Hækkun beinna skatta
eins og tekjuskatts kemur ekki
með sama hætti beint fram í verð-
bólgumælingum.
Í maí í vor ákvað Alþingi að
auka skattheimtu af áfengi, tóbaki
og eldsneyti og var áætlað að sú
breyting mundi skila ríkissjóði um
fjórum milljörðum króna í tekjur á
heilu ári. Breytingin leiddi af sér
0,5% hækkun vísitölu neysluverðs.
1. september gekk í gildi umdeild
hækkun vörugjalda á sælgæti og
ýmsa aðra matvöru. Sú breyting
átti að skila ríkissjóði 2,7 millj-
örðum króna í auknar tekjur en
fjármálaráðuneytið hefur ekki
birt upplýsingar um hlutfallsleg
áhrif á neysluvísitölu.
0,7 prósenta hækkun á höfuðstól
og greiðslubyrði
Jón Bjarki Bentsson, hagfræðing-
ur hjá Íslandsbanka, hefur reiknað
út fyrir Fréttablaðið að verðlags-
áhrif sykurskattsins svonefnda
séu 0,2 prósent og að þessi 6,7
milljarða tekjuauki ríkis sjóðs leiði
til þess að verðtryggðar íbúða-
skuldir hækki um 0,7 prósent eða
samtals um 8,5 milljarða króna.
Þá er byggt á því að verðtryggð-
ar íbúðaskuldir landsmanna námu
1.156 milljörðum króna um síðustu
áramót, samkvæmt upplýsingum
Seðlabanka Íslands. Seðlabank-
inn hefur ekki birt upplýsingar
um skuldir heimilanna reglulega á
þessu ári, með sama hætti og gert
var fyrir hrun, en með framreikn-
ingi fæst sú niðurstaða að höfuð-
stóll hækki sem þessu nemur.
Hækkunin vegna skattbreyt-
inganna frá því í maí kom fram
í greiðsluseðlum íbúðaeigenda
í ágúst en hækkunin 1. sept-
ember verður komin inn í verð-
tryggingu húsnæðislánanna 1.
nóvember. Jón Bjarki segir að
greiðslubyrði íbúðalána hækki
líka um 0,7 prósent að meðaltali
þannig að afborganir hjá fjöl-
skyldu sem greiðir 100.000 krón-
ur á mánuði af verðtryggðu hús-
næðisláni hækka um 700 krónur
á mánuði, eða 8.400 krónur á ári.
Auk þess rýrir hækkun á höfuð-
stóli vegna verðbólgunnar eign
fjölskyldunnar í íbúðinni á sama
tíma og markaðsverð fasteigna
í landinu hefur lækkað mikið. Á
hinn bóginn tryggir verðtrygg-
ingin að þær eignir sem ríkið á í
verðtryggðum lánum ríkisbank-
anna og Íbúðalánasjóðs halda
verðmæti sínu.
28 til 30 milljarða króna skatta-
hækkanir á næsta ári
Það liggur fyrir að ríkið mun taka
ákvarðanir um nýjar skattahækk-
anir þegar Alþingi kemur saman
í haust en því hefur verið lýst yfir
að ríkisstjórnin ætli að sækja 28
til 30 milljarða króna í nýjum
sköttum til landsmanna á næsta
ári. Til viðbótar á að skera niður
í rekstrinum um 33 til 35 millj-
arða. Þetta er áfangi á þeirri leið
sem er fram undan í rekstri ríkis-
ins næstu ár. Fram til ársins 2013
þarf ríkissjóður að skapa sér 179
milljarða króna svigrúm til að
geta greitt afborganir og vexti af
erlendum lánum.
Fjárþörfin er svo mikil að vænt-
anlega verður reynt að ná auknum
tekjum út úr flestum skattstofnum,
beinum sköttum á borð við tekju-
skatt einstaklinga og fyrirtækja og
tryggingagjald, og óbeinum skött-
um á borð við virðisaukaskatt.
Vegna þess að áhrif óbeinna
skattahækkana koma með bein-
um hætti inn í verðbólguna og
verðtrygginguna eru Neytenda-
samtökin meðal þeirra aðila sem
hvetja stjórnvöld til þess að afla
aukinna tekna frekar með beinum
sköttum en óbeinum.
Kemur með tvöföldum þunga
„Þetta kemur með tvöföldum
þunga á þau heimili sem eru með
verðtryggð lán,“ segir Jóhannes
Gunnarsson, formaður Neytenda-
samtakanna, um hækkun óbeinna
skatta. „Þegar upp er staðið er
hagstæðara fyrir heimilin, sem
eru sum mjög skuldug, að þetta
komi inn í ríkissjóð með beinum
sköttum en ekki neyslusköttum
sem hækka lánin líka. Raunar fæ
ég ekki skilið hvers vegna bank-
arnir þurfa að fá meira til sín um
leið og skattarnir eru hækkaðir.“
Jóhannes segir að alþingis-
menn hafi ekki tekið tillit til
athugasemda Neytendasamtak-
anna í tengslum við frumvarpið
um sykur skattinn um að vísitölu-
grunninum verði breytt svo að
hækkanir óbeinna skatta komi
ekki í bakið á almenningi eins
og gerist þegar húsnæðislánin
hækka líka. Á meðan grunnin-
um er ekki breytt er betra fyrir
heimilin að borga skattahækk-
unina bara einu sinni með bein-
um sköttum heldur en að borga
þetta tvívegis, fyrst með óbeinum
sköttum og svo með hærri lánum,
segir Jóhannes.
Vill afturkalla innistæðulausar
skattalækkanir
Guðbjartur Hannesson, formaður
fjárlaganefndar Alþingis, er nú að
vinna að ýmsum málum í tengsl-
um við undirbúning fjárlaga
næsta árs en segir að útfærslur í
skattamálum séu enn í undirbún-
ingi í fjármálaráðuneyti og hjá
efnahags- og skattanefnd þings-
ins og liggi ekki fyrir. Hann segir
að fjárþörf ríkissjóðs sé svo mikil
og sá halli, sem þarf að brúa á
næstu árum, af þeirri stærðar-
gráðu að nauðsynlegt sé að kanna
allar færar leiðir í skattamálum.
Þar séu engir skattstofnar undan-
skildir frá þeim skattahækkunum
sem eiga að koma til framkvæmda
á næsta ári og árið 2011.
„Menn hafa töluvert rætt um
að það sé ekki óeðlilegt að fara
til baka í sömu skattprósentu og
áður,“ segir Guðbjartur og segir
að nú hafi það sýnt sig að aldrei
var innistæða fyrir þeim skatta-
lækkunum sem ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknar-
flokks stóð fyrir á síðasta
kjörtímabili.
Guðbjartur gerir mun minna
úr muninum á áhrifum beinna og
óbeinna skatta en Jóhannes Gunn-
arsson og segir að sá kostnaðar-
auki sem fylgi beinum sköttum
skili sér líka inn í verðlag og vísi-
tölur − þótt það gerist ekki með
beinum hætti og ekki jafnhratt og
þegar óbeinu skattarnir hækka.
Sykurskatturinn hækkar
hússnæðislán heimilanna
SKATTAHÆKKANIR FRAM UNDAN Ríkið ætlar að sækja 28 til 30 milljarða í nýjum sköttum á næsta ári. Árið 2011 verða skatt-
arnir hækkaðir enn meira enda þarf ríkið að rétta af 179 milljarða króna halla á næstu árum.
Á sunnudaginn ganga Norðmenn til kosninga og velja sér nýtt þing. Hin rauð-
græna stjórn Verkamannaflokksins, Sósíalíska vinstriflokksins og Miðflokksins
berst fyrir lífi sínu.
■ Hverjar eru horfurnar?
Skoðanakannanir benda ekki til þess að neinar stórvægilegar breytingar verði
á fylgi flokkanna frá síðustu kosningum fyrir fjórum árum. Þó virðist ljóst að
vinstriflokkarnir, sem hafa verið við stjórn undanfarið kjörtímabil, missi fylgi
en hægriflokkarnir bæti við sig. Meirihluti stjórnarinnar hefur hins vegar verið
naumur. Til þess að lifa áfram sem minnihlutastjórn þyrfti hún stuðning frá
einhverjum af núverandi stjórnarandstöðuflokkum, sem ekki hafa gert sig
líklega til slíks.
■ Hvaða flokkar hafa stjórnað?
Frá árinu 2005 hefur Verkamannaflokkurinn verið í stjórnarsamstarfi við
Sósíalíska vinstriflokkinn og Miðflokkinn, með Jens Stoltenberg,
leiðtoga Verkamannaflokksins, í embætti forsætisráðherra. Rauð-
græna stjórnin, eins og hún er nefnd, hefur verið með 87 þingsæti
af alls 169. Stjórnin er söguleg af ýmsum ástæðum: Sósíalíski
vinstriflokkurinn hefur aldrei tekið þátt í stjórnarsamstarfi áður,
Miðflokkurinn hefur aldrei áður tekið þátt í vinstristjórn, og
Verkamannaflokkurinn, sem er vanur því að vera einn
í stjórn, hefur ekki tekið þátt í samsteypustjórn síðan í
lok seinna stríðs.
■ Hvað með minnihlutastjórnir?
Löng hefð er fyrir því í Noregi að minnihlutastjórnir séu
við völd. Oftast hefur það verið Verkamannaflokkurinn,
sem hefur myndað minnihlutastjórn án aðildar annarra
flokka, en þess á milli hafa hægriflokkarnir myndað
samsteypustjórnir með minnihluta á þingi. Stuðningur
annarra flokka við minnihlutastjórnirnar hefur verið
stopull, þannig að þær hafa sjaldnast enst út kjörtíma-
bilið.
FBL-GREINING: KOSNINGAR NÁLGAST Í NOREGI
Stoltenberg tæpur
Pantaðu
í síma
565 600
0
eða á w
ww.som
i.is
Frí heim
sending
*
FERSKT & ÞÆGILEGT
TORTILLA
VEISLUBAKKI
EÐALBAKKI
LÚXUSBAKKI
DESERTBAKKI
GAMLI GÓÐI
TORTILLA OSTABAKKI
30 bitar
30 bitar
20 bitar
20 bitar
20 bitar
50 bitar
Fyrir 10 manns
ÁVAXTABAKKI
Hver samlokubakki er hæfilegur fyrir fjóra eða fimm.
*Frí heimsending gildir aðeins ef pantaðir eru 4 eða fleiri bakkar.
Skoðaðu nánar á somi.is